30 kritik gün
“Soykırımın inkârını suç sayan” yasa teklifinin Fransa'da Anayasa Konseyi'ne gönderilmesinin ardından, gözler çıkacak karara çevrildi. Sarkozy, yasanın iptali halinde yeni bir yasa teklifinin hazırlanması için kolları sıvadı bile
03.02.2012 00:00:00
YENİ
MESAJ - ANALİZ
Fransa'da
önce Millet Meclisi (22 Aralık 2011) ardından da Senato'da (23 Ocak 2012)
onaylanan “yasa tarafından kabul edilen soykırımların inkârının
cezalandırılmasına ilişkin yasa teklifi” iptal amacıyla 142 Fransız
parlamenterin imzasıyla Anayasa Konseyi gündemine taşındı. İptal başvurusu
Senato ve Millet Meclisi cephelerinden ayrı ayrı yapıldı. Senato'da 77,
Meclis'te 65 imza toplandı. Anayasa Konseyi'ne başvuru için parlamentonun her
iki kanadının en az birinden asgari 60 imza toplanması gerekiyordu.
Başvuru
dilekçelerinde iptal talebine gerekçe olarak yasa teklifinin Fransız
Anayasası'na aykırı olması gösterildi. Bu tür bir yasal düzenlemenin yasama
organının yetkilerini aştığı, Anayasa'nın yasama organına tarihi gerçeklerle
ilgili görüş belirtme ve bu alanda cezai yaptırım uygulama hakkı tanımadığı
vurgulandı. Yasa girişimine temel oluşturan 2008 yılında çıkarılmış AB Çerçeve
Kararı'nın geçmiş değil günümüzle ilgili suçlara yaptırım öngördüğü
hatırlatıldı. Başvurucular, yasa girişiminin ırkçı kine teşvik ve çağrının
olmadığı bir ortamda ifade ve düşünce özgürlüğünü ihlal edeceği görüşünü de
dile getirdi. Anayasa Konseyi'nin şimdi en geç 30 gün içinde parlamentodan
geçen yasa teklifinin Fransız Anayasası'yla uyumlu olup olmadığına karar
vermesi gerekiyor. Bu süre, hükümetin 'hızlandırılmış süreç' talebi üzerine 8
güne kadar inebiliyor.
Hukuksal
açıdan normal değil
Daha
birkaç gün öncesine kadar, yasa teklifinin Millet Meclisi ve Senato'da
kabulünün ardından yasalaşacağı konusunda kuşku kalmadığı yorumları
yapılmaktaydı. Ermeni diasporasının bazı temsilcileri, 23 Ocak pazartesi gecesi
Senato binasında yasa teklifini taşıyan Fransız parlamenterlerle medya önünde
pozlar vermişti. Ancak, yasa teklifinin hukuksal açıdan Fransa'nın gelecekte
başına açacağı potansiyel sorunları dikkate alan çok sayıda Fransız
milletvekili ve senatör de aynı anlarda işin henüz bitmediğini, Anayasa
Konseyi'ne iptal için başvuru hakkının bulunduğunu hatırlatıyordu. Bunlar
arasında Anayasa Konseyi'nin eski başkanı ve eski senatör Robert Badinter de
vardı. Badinter, 15 Ocak 2012 tarihinde konu hakkında “Le Monde” gazetesinde
yayımlanan makalesinde, “Beşinci Cumhuriyet altında Parlamento'nun yetkileri
Anayasa tarafından sınırlandırılmıştır. Parlamento her konuda karar alamaz.
Özellikle de kuvvetler ayrılığı ilkesi bakımından, bir soykırım suçunun
herhangi bir dönem ve yerde gerçekleştirildiğine karar vermek konusunda kendini
ulusal veya uluslararası bir yargı organının yerine koyamaz” ifadelerini
kullanmıştı.
İşin
bir başka boyutu ise, Türkiye'yle iş yapan Fransız şirketleri iki ülke arasında
gelinen noktadan artık ürkmekte. Bu şirketler, Türkiye'nin 2001 Türkiye'si
olmadığını ve kendilerine özellikle bu kriz ortamında para kazandıran bir ülke
olduğunu düşünüyorlar. Bu nedenle yasa teklifi Parlamento'nun her iki
kanadından geçtikten sonra erişebildikleri Fransız vekilleri harekete
geçirdiler.
Uluslararası
konjonktür, Türkiye'nin bulunduğu coğrafi bölgede olup bitenler veya yakın
gelecekte olup bitebilecekler ve Türk-Fransız ticari ilişkileri dikkate
alındığında Fransa'nın da oturup bir muhasebe yapması gerektiğini, iki ülke
ilişkilerini Paris'te yakından takip eden herkes açıkça dillendiriyor.
Çok
sayıda Fransız milletvekili ve senatör de yasa teklifine karşı, gerek bireysel
bazda gerekse siyasi grup bazında mobilize oldu. Millet Meclisi'nde Türk
Dostluk Grubunun başkanı Michel Diefenbacher başı çeken isim oldu. Diefenbacher
Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy'nin iktidar partisi Halk Hareketi Birliği (UMP)
üyesi ve bu yıl Haziran ayındaki genel seçimlere yeniden aday olacak. Meclis'te
toplanan 65 imzanın 52'si Sarkozy'ye destek veren UMP ve Yeni Merkez'in (NC)
gruplarından gelmesi dikkat çekiyor.
Halk
tarafından doğrudan seçilmeyen Senato kanadında ise girişime jakoben Fransız
solunun temsilcisi olan Avrupa Demokratik ve Sosyal Birliği (RDSE) grubunun
başkanı senatör Jacques Mezard öncülük etti. RDSE grubuna en güçlü destek
Merkez ve Yeşiller gruplarından geldi. Ancak toplam 77 imzanın toplandığı
Senato'da en fazla imza, 22 senatörle, yönetimi yasa teklifine taraftar olan
ana muhalefetteki Sosyalist Parti'nin grubundan geldi. UMP grubundan ise 18
imza toplandı.
Sarkozy
neden imzalamadı?
Öte
yandan, tüm bu sürecin etrafında soru işaretleri de yok değil. Anayasa
Konseyi'ne başvuru amacıyla imzaların 24 Ocak'tan itibaren toplanmaya
başlandığı herkes tarafından biliniyordu. Öyleyse Cumhurbaşkanı Sarkozy, yasayı
son 8 gündür neden imzalamadı? Bu bilinçli bir tavır mıydı? Yoksa kimilerinin
öne sürdüğü gibi, “yasama geleneğine uyup kendisine imza için ayrılan yasal 15
günlük süreyi bekleme zorunluluğu” mu hissetti? Böyle bir durumda, yasanın
Anayasa Konseyi'nden dönme ve uluslararası planda neredeyse komik duruma düşme
riskini neden göze aldı? Yeterli imzaya ulaşılmasını beklemiyor muydu? Tüm
bunlar netlik kazanmış değil. Fransa'da politik skandalları ortaya çıkarmakla
ünlü haftalık hiciv gazetesi “Le Canard Enchaine”, Sarkozy'nin danışmanlarının
25 Ocak Çarşamba günü, imza toplama girişimine öncülük eden parlamenterleri
arayıp baskı yaptığını ama bu baskının sonuçsuz kaldığını yazıyor.
Anayasa
Konseyi ne karar vereceği gelecek haftalarda belli olacak. Fransa'nın,
aralarında ülkenin iki eski cumhurbaşkanı Giscard d'Estaing ve Chirac'ın da
bulunduğu akil adamları yasayı onaylayabilir, iptal edebilir veya bir ara
formül bulup üzerinde rötuş yapılması için Parlamento'ya iade edebilirler.
