RECEP BAHAR/ANALİZİstanbul Sanayi Odası'nın (İSO) Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2013 Yılı araştırması, Türkiye'de sanayinin geldiği noktaya ilişkin çarpıcı bulgular ortaya koydu. Sanayide zirvede 39 milyar 729 milyon TL'lik üretimden satışı ile yine Tüpraş ilk sırada yer alırken, Türkiye'nin 500 büyük kuruluşunun 2013 yılında net satışı yüzde 7.4 artarak 454 milyar 990 milyon TL'ye çıktı. 500 dev ağır borçluAraştırma, şirketlerin borç ve öz kaynak oranının 2013 yılında son 10 yılın zirvesine çıktığını ortaya koydu. Buna göre borç ve öz kaynak oranı 2013 yılında 20.4 puan artarak yüzde 132.4 oranına yükseldi. Bu oran 2011 yılında yüzde 116, 2012 yılında ise yüzde 112 sevieysinde idi. Gelişmiş ülkelerde yüzde 70'ler seviyesinde olan bu orandaki artışta, karlılık ve öz kaynak yaratma olanaklarında yavaşlama, uzun vadeli borçlanma olanakları ve TL'deki değer kaybı etkili oldu. Araştırmaya göre, 500 büyük şirketin 2012 yılında 190 milyar liraya yakın olan toplam borçları, 2013 yılında yüzde 25 artarak 238 milyar liraya yükseldi. Bu borçların kısa vadeli olan bölümü yüzde 22.5, uzun vadeli olanları ise yüzde 30.9 oranında artış gösterdi. Sanayi şirketlerinin borç içinde yüzüyor olması, mevcut koşullarda Türkiye'nin geleceğinin hiç de parlak olmadığını ortaya koyuyor. Faiz gideri aşırı yüksekŞirketler, 2013 yılında faaliyet kârları olan 36.5 milyar TL'nin yarıdan fazlası olan 19 milyar TL'yi finansman (faiz) gideri olarak kaybetti. 2012 yılında 500 büyük şirket 2012 yılına baktığımızda ise 25 milyar liralık faaliyet kârının 8.6 milyar lirasını faize ayırmıştı. Öte yandan 2013 yılı dönem kârları da bir önceki yıla göre yarı yarıya düşerek yüzde 4.9'a geriledi. İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, bu konuya parmak basarak, "Banka kredilerine başvuran şirketlerin finansman giderlerinin artması kaygı verici. Türkiye Kalkınma Bankası'nın daha işlevsel hale getirilerek sanayiciler için uygun finansman çözümleri oluşturmasına ihtiyaç var" dedi. Türkiye ekonomisinin son yıllardaki hikayesinin adeta büyüme ile cari açık arasındaki kıskaçta yazıldığını dile getiren Bahçıvan, bunun da büyümeyi, özellikle de sanayi büyümesini olumsuz etkilediğini söyledi. Araştırmadan çarpıcı veriler* Şirketlerin karlılık oranı yedi yılda yüzde 7.2'den yüzde 4.9'a düştü. * Öz kaynakların aktiflere oranı yüzde 43 ile son 10 yılın en düşük oranı oldu.* Toplam borçların aktif toplam içindeki payı 2013 yılında yüzde 57'ye yükseldi. * 2013'te finansman giderleri faaliyet karının yüzde 53'üne denk geldi. * Geçen yılı kârla kapatan şirket sayısı, bir yılda 437'den 371'e geriledi. * Geçen yıl zararla kapatan şirket sayısı bir yılda 63'den 129'a çıktı. * Faiz ve döviz kur artışı, finansman giderlerini yükselterek karlılığı olumsuz etkiledi. * En yüksek katma değeri yüzde 43.6 ile orta-düşük teknoloji yoğunluklu şirketler yarattı.* Ar-Ge'ye üretimden satışların binde 47'si ayrıldı. * Özel sektörde çalışan sayısı yüzde 4.2, ücretler de yüzde 13.1 oranında arttı. * İSO 500 çalışmasına göre, geçen yıl en çok sıçramayı yapan ilk on firmadan 7'si isminin açıklanmasını istemedi.