Ocak ayı sonunda yasalaşması beklenen yeni 'hal yasası' ciddi tartışmalara yol açıyor. Sebze ve meyve komisyoncuları, yasanın 'tekelleşmeye ve pahalılaşmaya' sebep olacağını dile getirerek, düzenlemeye karşı çıkıyor. Sanayi Bakanı Ergün ise farklı düşünüyor.

 

Kamuoyunda 'Haller Yasası' olarak bilinen Sebze ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı ile sebze ve meyvede taneli satış döneminin başlayacağı belirtildi. Konya Sebze ve Meyve Komisyoncuları Derneği (KONMESKOM) Başkanı Halil İbrahim Gürbüz, hallerin üreticinin ürettiği sebze ve meyvenin tekelci ve kartelci kuruluşların eline geçmesini engellediğini ifade eden Gürbüz, sağlıklı fiyat oluşumunun haller sayesinde gerçekleştiğini bildirdi. Gürbüz, "Haller ortadan kaldırıldığında kartelci sermaye grupları sektörü ele geçirecek ve sebze meyve fiyatlarında büyük sıkıntılar baş gösterecek. Piyasayı ele geçiren kuruluşlar fiyatları istedikleri gibi belirleyecek. Herkes istediği fiyattan ürünü satabilecek. Mevcut durumda haller bunu engelliyor'' dedi.

Tüketici zarar görürGürbüz, böyle bir uygulamadan 70 milyon tüketicinin zarar göreceğini belirterek, sebze meyve fiyatlarının düşmeyeceğini aksine daha da artacağını iddia ederek, şunları kaydetti: "Tekelleşme ve kartelleşmenin önü açılıyor. Haller Yasası ile sebze meyvede tane ile satış dönemi başlayacak. Tarım ülkesi olan Türkiye'de, Avrupa gibi sebze ve meyveyi tane ile alıp tüketeceğiz. Çünkü fiyatlar çok artacak. Kilo ile meyve ve sebze almak lüks olacak. Hükümetin iyi niyetle bir tasarı hazırladığını biliyoruz, ancak sonuçları hiç iyi olmayacak.''

Küçük üretici yok olurKüçük üreticinin haller yasasının ortaya çıkaracağı sıkıntılardan habersiz olduğunu anlatan Gürbüz, "Türkiye'de tarımla uğraşanların yüzde 90'ı küçük üretici. Yasayla piyasada tek hakim tekeller olacak ve 2-3 dönüm arazisi olan küçük üreticiler yok olacak'' diye konuştu. Gürbüz, tasarının yasalaşmaması için çalışmalar yaptıklarını ve mücadelelerini meşru zeminlerde sonuna kadar sürdüreceklerini belirterek, 70 milyon tüketici adına Haller Yasası'nın yanlış olduğunu, çıkmaması gerektiğini her yerde dile getireceklerini sözlerine ekledi.

Hale girme zorunluluğu ortadan kalkıyorSanayi ve Ticaret Bakanı Nihat Ergün ise, Ocak ayı sonunda çukması beklenen Tasarısı'nın sadece hallerle ilgili bir düzenleme getirmediğini, sebze-meyve ticaretini bir bütün halinde ele alan ve düzenleyen bir yasa tasarısı olduğunu söyledi. Tasarının, sebze-meyve ticaretinin üretiminden kayıt altına alınmasına, tüketiciye ulaşmasından tüketim kanalları, vergileri ve rüsuma kadar hepsini birden ele alan bir Yasa Tasarısı olduğunu ifade eden Ergün, Tasarının, özellikle üreticilerin, tüketicilerin beklentilerine cevap verecek ama belediyelerin, hallerde ticaret yapan esnafın da hukukunu koruyan, üretici birliklerini güçlendirmeyi de amaçlayan bir yapısı olduğunu iddia etti.

Hale bildirim şartSanayi ve Ticaret Bakanı Ergün, tasarıyla, hal dışında da ürün satılabileceğini, ancak hale bildirmeden satılamayacağını, bununla işlem ve nakliye maliyetlerinin azaltılmasını istediklerini belirterek, şunları söyledi: "Şimdi Amasya'dan çıkan kişi, ister Amasya haline bildirsin, ister Ankara haline bildirsin nereye gideceğini, o elektronik ortamda izlenebilir olacak. Bakanlığımızda da ortak bir kayıt sistemi olacak ve ürünlerin fiyatları, miktarları, hepsi izlenebilecek. Dolayısıyla, Ankara haline girmeden de Elmadağ'a ürün gidebilecek. Ama Ankara Hali bilecek ki Elmadağ'a ürün gitti, Ankara'ya giren bir ürünün nereden geldiğini ve nereye gittiğini bilecek ve ona göre rüsumunu alacak belediye. Komisyoncu işlemi kendisi görüyorsa komisyoncu komisyonunu alacak. İşlemi kendisi görmüyorsa, komisyoncu dışında da başka dağıtım kanalları oluşabilecek. Ama sistem kayıt altına alınıyor, rüsumlar ve komisyon ücretleri de belirli bir oranda düşürüldüğü için mesela hal dışında satılan ürünlerden yüzde 15 komisyon alınıyordu, bu yüzde 2'ye düşürülüyor. Haldeki komisyon, rüsum oranı yüzde 2'den 1'e düşürülüyor.''