Artan cari açık büyük risk
09.07.2005 00:00:00
Bu yılın mayıs ayında cari işlemler dengesi 2.4 milyar dolar açık verdi. Böylece son 12 aylık dönemde gerçekleşen cari işlemler dengesi açığı 18.2 milyar dolara ulaştı. Oysa hükümetin hazırladığı 2005 yılında cari açığın 10.6 milyar dolar olması öngörülmüştü. Bu yılın mayıs ayında IMF ile yapılan yeni stand-by çerçevesinde ise cari açık 15.4 milyar dolara yükseltilmişti. Cari açığın yıllık tutarının henüz yılın beşinci ayının sonunda 18.2 milyar dolara ulaşması bu tahminin de tutmayacağını ortaya koyuyor. Kaldı ki euro / dolar paritesindeki gerileme ve petrol fiyatlarındaki artışlar gibi önümüzdeki dönemde cari açık üzerinde baskı oluşturacak, bizim hâkimiyetimiz dışında gelişmeler de mevcuttur. Yılın ilk üç ayında 12 aylık cari açıktaki artış 1milyar doların biraz altında gerçekleşmiş. Ancak nisan ve mayıs aylarında açıktaki artışın hızlanarak sadece iki ayda 1.7 milyar dolara yaklaştığını görüyoruz. 18.2 milyar dolar olurEn iyimser tahminle kalan son yedi ayda açık geçen yılın seviyesinde kalırsa, 2005'te cari açık 18.2 milyar dolar olur. Mayıs ayında IMF 2005 yılında gayri safi milli hasılanın (GSMH) 349 milyar dolar olacağını açıkladı. Bu durumda cari açığın GSMH'ye oranı yüzde 5.2 oluyor.Son bir yılda cari açıktaki 6.6 milyar dolarlık artışı nasıl finanse etmişiz? Ülkeye giren özel kesim fonlarında 9 milyar dolar artış olmuş. Bunun 7.1 milyar doları borç artışı. Yabancıların hisse senedi alımları ise 1.4 milyar dolar artmış. Bu durumda özel kesim fonlarındaki artışın 8.5 milyar doları hızla kaçma kabiliyetine sahip fonlardan oluşuyor. Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarındaki artış ise 0.5 milyar dolar seviyesinde kalmış. Net borç verme ve diğer kalemindeki artışın 1.8 milyar doları ise, kaynağını bilemediğimiz finansman kalemlerinin oluşturduğu, net hata noksan kaleminden geliyor. Bu durum cari açıktaki 6.6 milyar dolarlık artışa karşılık ülkeye 10.3 milyar dolarlık hareket kabiliyeti yüksek kalemlerden finansman girişi olduğunu gösteriyor. Rezerv artışlarındaki hızlanma ise, söz konusu finansman kalemlerindeki artışı dengelemekten çok uzak. Banka rezervlerindeki artış hızlanırken resmi rezervlerdeki artış hız kesmiş. Sonuçta hem cari açıktaki artış, hem de bunun hareket kabiliyeti yüksek fonlarla finansmanı ekonominin olay riskleri karşısındaki kırılganlığını artırıyor. Faik ÖZTRAK / MİLLİYET
