Balkanlarda korkutan gerilim
Tarih boyunca küresel güçlerin müdahaleleri nedeniyle 'kan ve gözyaşı'nın eksik olmadığı Balkanlarda yeni bir gerilim yaşanıyor. Geçen hafta barışçıl gösterilerle başlayan daha sonra çatışmaya dönüşen olaylarda 22 kişi öldü
12.05.2015 00:00:00
RECEP BAHAR/DETAY-HABERBalkanların 2 milyon nüfuslu ülkesi Makedonya bir kez daha karıştı. Ülkede son olarak 2001 yılında Arnavutlarla Makedonlar arasında çatışmalar yaşanmıştı. Resmi verilere göre Makedonya'nın nüfusunun yüzde 26'sını Müslüman Arnavutlar teşkil ediyor. Arnavutlara göre ise bu oran en az yüzde 30? Ülkede yaklaşık 85 bin civarında Türk yaşıyor. Makedonya, 2005 yılından bu yana Avrupa Birliği'ne aday ülke statüsü elde etti. Ülke aynı zamanda NATO'ya da üye olmak için çabalıyor. Ancak Yunan hükümeti, ısrarla Makedonya ismini kullanması nedeniyle Üsküp yönetiminin hem AB ile müzakerelerini, hem de NATO üyeliğini bloke ediyor. İşsizliğin, gelir adaletsizliğinin, kamu yönetiminde yolsuzluğun yüksek olduğu ülkede, Başbakan Gruevski'nin muhafazakâr VMRO-DPMNE (Makedonya İç Devrimci Teşkilatı-Makedonya Ulusal Birlik Partisi) partisi 2006 yılından beri iktidarda. VMRO-DPMNE'nin AKP Hükümeti ile de yakın ilişkileri bulunuyor.Yeni bir Arnavut-Makedon çatışması mı?Yunanistan, Bulgaristan, Sırbistan, Kosova ve Arnavutluk ile sınırı olması nedeniyle Balkanların kilit ülkesi konumundaki Makedonya'da hafta sonu yaşanan 'etnik izler' taşıyan gerginlik dünyanın ilgisini çekti. Makedonya İçişleri Bakanı Sözcüsü Ivo Kotevski, Sırbistan sınırına yakın 80 bin nüfuslu Kumanovo'da polisle çatışanlar arasında lağvedilen Kosova Kurtuluş Ordusu (UÇK) mensubu beş kişinin bulunduğunu öne sürdü.Kotevski, Sırbistan-Kosova sınırında silahlı gruba yönelik düzenlenen operasyonun sona erdiğini ve 'etkisiz hale getirilen' gruba ait silahlara el konulduğunu belirtti. Çatışmalarda 8'i polis, 22 kişi öldü. Makeonya İçişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada başkent Üsküp'ün yaklaşık 40 kilometre kuzeyinde bulunan Kumanovo şehrinde Cumartesi günü polisle çatışanlar arasında UÇK liderinden Sami Ukşini, Beg Rizaj, Dem Şehu, Muhammet Krasniki ve Mirsad Ndrecaj'ın da bulunduğu belirtildi. Sözcü İvo Kotevski, "Çoğu Makedonya vatandaşı, biri de Arnavut 30'dan fazla terörist Cumartesi günü polis güçlerine teslim oldu" dedi ve çatışmalarda 37 polisin de yaralandığını ifade etti. Bölge sakinlerine ait evlerin çatışmalar yüzünden büyük hasar gördüğü belirtiliyor. Makedonya Başbakanı Gruevski'ye göre "Grubun hedefi, bazı devlet kurumlarına ve sivillere yönelik saldırılar düzenlemekti." Gruevski, Pazar günü akşam saatlerinde düzenlediği basın toplantısında, Kumanova'daki silahlı gruba yönelik operasyonunun 28 saat sürdüğünü belirtti. Gruevski, çatışmalarda Saşo Samiolovski, Boban İvanoviç, Goran İlievski, İsamedin Osmani, Lyubişa Arangeloviç, Goran Stoymenoviç, Jarko Kucmanovski ve Nenad Serafimovski isimli polislerin hayatını kaybettiğini söyledi. Makedonya Başbakanı'nın özellikle Makedon, Arnavut, Sırp, Boşnak, Türk, Ulah ve Roman kökenli güvenlik güçlerinin katıldığı operasyonda "8 polisin öldüğünü ancak belki de 8 bin vatandaşın hayatını kaybetmesinin önlendiğini" vurgulaması dikkat çekti.Muhalefet gösteri çağrısı yaptıKosova'daki Arnavutlar 2001 yılında da daha geniş haklar için hükümete karşı ayaklanmıştı. Ayaklanmanın ardından Arnavutlara daha fazla hak tanıyan barış anlaşmasının imzalanmasına rağmen ülkede zaman zaman gerginlikler yaşanıyor. Başbakan Gruevski hükümeti, son zamanlarda yasadışı telefon dinleme ve polis şiddeti iddiaları nedeniyle büyük baskı altında bulunuyor. Muhalefet ve hükümet, birbirlerini ülkeyi istikrarsızlaştırmakla suçluyor.Son olayların perde arkasıSosyal Demokrat lider Zoran Zaev, ifşa etti telefon kayıtlarında, Başbakan, İçişleri Bakanı ve diğer üst düzey hükümet yetkililerinin, 2011 yılı Haziran ayında 22 yaşındaki Martin Neskovski'nin polis tarafından dövülerek öldürülmesini gizlemeye çalıştıklarına dair konuşmalar yapıldığını söyledi. Neskovski'yi öldüren polis mahkûm edildi fakat muhalefete göre "ses kayıtları, hükümetin sorumluluk üstlenmemek için Neskovski'yi suçladığına işaret ediyor."Ses kayıtlarının ifşa edilmesi üzerine binlerce gösterici de geçen hafta sokaklara çıkmıştı.Makedonya'daki siyasi kriz geçen sene yapılan seçimlere dayanıyor. Muhalif Zaev'in merkez sol partisi seçimlere hile karıştırıldığını iddia etmiş, hükümeti 'diktatör' olmakla suçlayıp parlamentoyu da boykot etmişti. Muhalefet, 17 Mayıs'ta hükümet karşıtı kitlesel protesto çağrısında bulunmuştu.Ekonomi sallantıdaMakedonya'da halkın yüzde 72'si temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorluk çekiyor. İşsizlik oranı Ocak 2015 itibariyle yüzde 27'ler seviyesinde seyrediyor. Ülke bu nedenle yoğun göç veriyor. Makedonya'nın en önemli gelir kaynaklarından birisi turizm. Ülkeye yılda yaklaşık 700 bin turist geliyor. Atatürk'ün askeri lisede öğrenim gördüğü Manastır (Bitola) kenti Makedonya'da bulunuyor. Manastır'ın merkezindeki iki Osmanlı camisi de TİKA tarafından restore ediliyor.Ayakkabı kutusundaki paralar Balkan Üniversitesi'ne mi gitti?Makedonya, 2013 yılında 17-25 Aralık paralel yapı operasyonu bağlamında Türkiye gündemine gelmişti. Evindeki ayakkabı kutusunda yaklaşık 4.5 milyon dolar bulunan eski Halkbank Genel Müdürü Süleyman Aslan, "Evimde toplanan paraların tamamı bağışlardan toplanan paralardır. Bu paralar Makedonya'nın başkenti Üsküp'te Balkan Üniversitesi ve Osmancık'ta İmam-Hatip Lisesi yapımında kullanılacaktır. Oralara gönderecektim" demişti. Geçen yıl Eylül ayında gittiğim Üsküp'te Balkan Üniversitesi'nin izini de araştırmıştım. Üsküp'ün merkezinde sarı küçük bir binada kurulan üniversitenin kampüsü bulunmuyor. Çevre sakinleri de bize üniversitenin hiçbir zaman eğitim-öğretim faaliyetinde bulunmadığını aktardı. Kısaca Balkan Üniversitesi, Türkiye'de hayırsever vatandaşları söğüşlemek amacıyla tesis edilen tabela üniversite görüntüsü arzediyordu.