Avrupa Birliği (AB) Komisyonu, Brexit, sığınmacı krizi, terör tehdidi ve yeni ABD yönetiminin açıklamalarının gölgesinde, birliğin geleceğine ilişkin 5 senaryoyu içeren bir belge yayımladı. Belgede, "AB federasyonundan" "sadece ortak pazara" uzanan çizgide senaryolara yer verildi.
AB Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker imzalı "Beyaz Kitap" adlı belgenin başında, birliğin karşı karşıya olduğu sınamalara yer verildi. AB'nin değişen şartlara uyum sağlaması gerektiği ifade edilen belgede, "Önümüzde, güvenliğimiz, halkımızın refahı ve Avrupa'nın giderek çok kutuplu bir dünyada oynaması için gereken role ilişkin önemli sınamalar var. 27 üyeli birleşik bir Avrupa'nın kendi kaderini şekillendirmesi ve kendi geleceği için bir vizyon geliştirmesi gerekiyor" denildi.
AB'nin kuruluşunun 60. yıl dönümü olan 25 Mart'ta, Roma'da yapılacak zirvede liderlerin ele alacağı belge, 5 senaryoyu içeriyor. Bunlar, "aynen devam", "sadece ortak pazar", "daha fazlasını yapmak isteyenler", "daha azını daha verimli yapmak" ve "birlikte daha fazlasını yapmak" başlıkları altında sıralandı.
Aynen devam
İlk senaryoya göre, 27 üye mevcut rotaya sadık bir şekilde yoluna devam edecek. Ortak pazar, enerji ve dijital sektörleri de içine alacak şekilde geliştirilecek, üçüncü ülkelerle yeni ticaret anlaşmaları yapılacak. Ekonomi ve para birliği konusunda, avro bölgesinin işleyişinin geliştirilmesinde kademeli bir ilerleyiş sağlanacak.
AB bütçesi modernize edilecek. Schengen, sığınmacı ve güvenlik konularında, ortak bir sığınma başvurusu sitemine ilişkin ilerleme sağlanacak ve dış sınırların yönetiminde işbirliği aşamalı olarak hızlandırılacak. Dış politikada, "tek ses" olarak konuşma konusunda ilerleme kaydedilecek ve daha yakın bir savunma iş birliği geliştirilecek.
Kağıt üstünde ifade edilmesi güç olmayan bu senaryo gerçekte çok büyük zorluklarla karşı karşıya. Zaten AB aynen devam edebilseydi bu 5 senaryonun hiçbiri gündeme gelmezdi. Bu bağlamda AB'nin aynen devam etmesi imkansız görünüyor.
Sadece ortak pazar
İkinci senaryo ise AB'nin sadece bi,r ortak pazar olarak devam etmesi. Buna göre, üye ülkeler birçok konuda, daha fazlasını yapma kararı alamayacak ve artan bir şekilde ortak pazarın belirli alanlarına odaklanacak.
Sığınmacı krizi, güvenlik ve savunma gibi alanlarda ortak bir çözüm olmayacak. 27 üye, birçok ülke yeni sorunu çoğunlukla kendi başlarına ele alacak. Bu durumda 27 üye devlet yalnızca ortak pazarı ayakta tutmaya odaklanacak.
Bu durumda Schengen, sığınmacı ve güvenlik konularında, tek bir politika olmayacak, güvenliğe ilişkin daha fazla iş birliği ikili düzeyde ele alınacak, iç sınır kontrolleri daha sistematik hale gelecek. Bu senaryo sorunlara çözüm üretme konusunda çaresiz kalan AB'nin başını deve kuşu gibi kuma gömmesi anlamına geliyor.
Sorunlar yerli yerinde kalacak, hatta daha da büyüyerek AB'yi tehdit etmeye devam edecek. Bu gerçekler bu senaryonun da AB için faydalı sonuçlar doğurmayacağını gösteriyor.
Daha fazlasını yapmak isteyenler
Üçüncü senaryo olarak öne çıkan 'daha fazlasını yapalım' diyenlerin görüşüne göre, bazı ülkeler bir araya gelerek, savunma, iç güvenlik, vergilendirme veya sosyal konular gibi belirli politika alanlarında birlikte çalışmak için koalisyon kurabilecek. "Çok hızlı" bir yapı öngören senaryoda, yeni "üye devlet grupları", seçilen alanlardaki iş birliğini derinleştirmek için belirli hukuki ve bütçe düzenlemeleri konusunda fikir birliğine varabilecek.
Bu ülkeler arasında ortak pazar güçlendirilecek, para birliği konusunda iş birliği yapılacak ve Schengen, sığınmacı ve güvenlik konularında bu ülkelerin ayrı bir iş birliğine girmesi gündeme gelebilecek. Bu senaryonun da kayıpları kazançlarından çok olacak.
Bazı ülkeler belirli alanlarda ilerleme kaydederken, diğerleri geride kalacak, AB içinde gruplar oluşacak ve zaten kördüğüm olan karar alma mekanizması daha karışık hale gelecek.
Daha azını daha verimli yapmak
Dördüncü senaryo olarak 'daha azını daha verimli yapalım' diyenlerin görüşü öne çıkıyor. Buna göre üye ülkeler belirli öncelikli konularda daha hızlı ve daha kararlı bir şekilde hareket edebilecek, dikkat ve limitli kaynaklarını sınırlandırılmış alanlarda kullanabilecek.
Böylece birlik ülkeleri, rekabet veya bankacılık konularında sahip olduğu hızlı karar alma mekanizmasını seçilen diğer alanlarda uygulayabilecek, diğer konularda ise daha azını yapma veya katılmama hakkına sahip olacak.
Ortak pazar konusunda, ortak bir asgari düzey belirlenecek ancak zorunlu uygulanması güçlendirilecek, ticaret konuları ise AB düzeyinde ele alınacak.
Ekonomi ve para birliği konusunda, avro bölgesini sağlamlaştırmak ve istikrarını temin etmek için belirli adımlar atılacak ancak üye ülkeler istihdam ve sosyal politikaya ilişkin bazı alanlarda daha az iş birliği yapacak. AB bütçesi, öncelikli alanlara göre yeniden şekillendirilecek.
Schengen, sığınmacı ve güvenlik konularında, tek bir ortak politika olacak. Dış politikada, AB ülkeleri "tek ses" olarak konuşacak ve Avrupa Savunma Birliğini kuracak. Bu senaryoda, İlk olarak öncelikli alanların belirlenmesini gerekli kılan bu senaryo, her ülke için öncelikli alanlar farklı olabileceği için hayata geçmesi zor olacak.
Birlikte daha fazlasını yapmak
'Birlikte daha fazlasını yapalım' görüşünün öne çıktığı son ve beşinci senaryoda, üye devletler kendi aralarında daha fazla güç, kaynak ve karar alma yetkilerini paylaşacak.
 Bir nevi "AB federasyonu" öngören senaryoyla, üye devletler arasında her alandaki iş birliği, daha önce hiç olmadığı kadar ileri taşınacak. Kararlar Avrupa düzeyinde daha hızlı bir şekilde alınacak ve daha hızlı bir şekilde uygulanacak.
Ortak pazar, standartların uyumsallaştırılması yoluyla daha da güçlendirilecek ve uygulanma zorunluluğu artırılacak, ticaret konusu ise sadece AB düzeyinde ele alınacak. Ekonomi ve para birliği konusunda, daha güçlü bir birlik kurulacak.
AB bütçesi, modernize edilecek ve vergi toplamak yoluyla elde edeceği kendi kaynaklarıyla desteklenecek.  Schengen, sığınmacı ve güvenlik konularında, bir önceki senaryoda olduğu gibi tek bir politika olacak, ülkeler dış politikada, "tek ses" olarak konuşacak ve Avrupa Savunma Birliği'ni kuracak.
Bugün son senaryoda öngörülenden çok daha azını 'birlikte' başaramayan AB'nin daha fazlasını yapması imkansız görünüyor. Bugün bile tartışma konusu olan AB kurumlarının üye devletlerden çok daha yetki aldığına dair endişeler daha da yüksek sesle dile getirilecek, seçilmiş alınacak kararların meşruiyeti tartışılacak.