Barışta sıra Suriye'de
Türkiye ile Rusya arasındaki buzlar Putin ile Erdoğan'ın telefon görüşmesinden sonra hızla eriyor. Bugün Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu da Rus mevkidaşı Lavrov'la Soçi'de yüz yüze bir görüşme gerçekleştirecek. İki ülke arasındaki bahar havasının kalıcı olması Suriye konusunda Türkiye ve Rusya'nın ortak bir politikada buluşmasıyla mümkün olacak
30.06.2016 00:00:00
HABER MERKEZİ
Kasım 2015'ten bu yana dibe vuran Türkiye-Rusya ilişkilerini yeniden "normalleştirmek" için karşılıklı hızlı adımlarla iki ülke arasında bahar havası yaşanırken, bu aşamadan sonraki ilişkilerin gidişatını Suriye etrafındaki politikalar belirleyecek. Türkiye ile Rusya arasındaki problemin temel kaynağının Suriye krizindeki politika farklılığı olduğu düşünüldüğünde gerçek anlamda krizin bitmesinin Suriye konusundaki politika değişiklikleri ile mümkün olacağı anlaşılıyor. Aksi durumda yeniden bir kriz yaşanması kaçınılmaz görünüyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Putin'in telefon görüşmesinin ardından gözler, Dışişleri Bakanları Mevlüt Çavuşoğlu ile Sergey Lavrov'un bugün Rusya'nın Karadeniz kıyısındaki Soçi şehrinde yapacakları görüşmeye çevrildi. Uçak krizinin ardından ilk yüz yüze teması Çavuşoğlu ve Lavrov, Aralık 2015'te Belgrad'ta düzenlenen AGİT Zirvesi'nde yapmıştı. Moskova, Rusya'nın Karadeniz kıyısındaki tatil beldesi Soçi'de bugün başlayacak olan Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİ) Örgütü'nün toplantısı için Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'na davet göndermişti. KEİ zirvesi kapsamında bugün buluşacak olan iki bakan, Erdoğan ve Putin'in 4 ya da 5 Eylül'de Çin'deki G20 zirvesinde yapacakları ilk yüz yüze görüşme dahil, bundan sonra atılacak adımların hazırlıklarını yapacak.
7 ay önceye dönüş
Türkiye ve Rusya arasındaki buzların hızla erimesiyle turizmden ticarete, ikili ilişkilerde pek çok konuyu yedi ay önceki noktaya taşımak mümkün olabilecek. Putin'in talimatı sonrası tur satış yasağının, inşaat şirketlerine ve Türk mallarına ambargonun, Türk vatandaşlarına çalışma yasağının istenirse beklenenden de kısa sürede eski hale döndürülmesi zor olmayacak. Ancak diğer yandan sadece her iki ülkenin de uzlaşmasına ihtiyaç duyan Suriye konusunda tarafların atacakları adım belirleyici olacağa benziyor. Rus uçağı düşürüldüğünden beri Suriye sınırında uçuş yapamayan Türkiye'nin, sınıra S-400 füzeleri yerleştiren Rusya ile yeni bir askeri gerginlik yaşamaması için, iki tarafında da Suriye politikalarının uyumlu olması zaruri bir hal almış durumda. Jeopolitik dengeler Türkiye ile Rusya'yı Suriye krizinde ortak bir politikaya mecbur bıraktı. Rusya lideri Putin'in Türkiye'ye hızla kapıları yeniden açması da, bu adımlar karşılığında Rusya'nın Türkiye'den Suriye'de yeni pozisyon beklediğini gösteriyor.
Rusya, Türkiye'den Suriye'de adım bekliyor
Rus Kommersant gazetesi de dünkü manşetinde, "diyaloğun yeniden tesis edilmesi, teröre karşı ortak işbirliği ve Suriye krizine ortak çözüm arayışı konusunda en yüksek seviyede yeni imkanlara kapı araladı" yorumuna yer verdi. Putin'in attığı adımların arkasında Suriye beklentisinin de olduğu mesajı, Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Gennadi Gatilov'un sözleriyle de öne çıktı. Gatilov, "Biz her zaman Suriye krizinin barışçı yollarla halledilmesinde Türkiye'nin daha yapıcı rol oynaması gerektiğini düşündük. Türkiye'nin artık bölgesel güç olarak artık daha yapıcı politikalar izleyeceğini hesaba katmak isteriz" demişti. Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile Suriye krizini de görüşeceğini açıklayan Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Türk ortaklarla Suriye krizine çözüm yolları arama konusunda da işbirliğini yeniden başlatacaklarını söyledi. Suriye krizinde pek çok konunun Türkiye'ye bağlı olduğunu ifade eden Lavrov, BM kararlarında Suriye, Irak ve diğer yerlerde teröristlere yardım edenlerin kendi topraklarını kullanmasına izin vermemesine dair her ülkeye çağrı yapıldığı uyarısında bulundu.
İlk adım angajman değişikliğiyle geldi
Rusya'nın beklentisinin Türkiye tarafından anlaşıldığı ve bu konuda bir şeyler yapılacağının ilk işareti geldi. Türkiye, Suriye sınırındaki angajman kurallarını gevşetti. Kararın NATO üyesi ülkelerin uçaklarının daha sık devriye uçuşu yapabilmesi amacıyla alındığı açıklandı. Angajman kurallarının üçüncü ülkeler için değil, sadece NATO üyesi ülkeler için gevşetildiği ifade edilse de bu adım Suriye hava sahasında operasyon yapan Rusya'ya ait savaş uçaklarına geniş bir manevra alanı sağlayacak. Türkiye'nin Rus uçağını düşürmesiyle baş gösteren kriz bu angajman kurallarından dolayı yaşanmıştı. Türkiye'nin angajman kurallarında değişikliğe gitmesi, aynı zamanda Suriye devletine ait hava unsurlarının da terörist unsurlara karşı daha rahat operasyon yapmasına olanak tanıyacak olmasından hareketle Türkiye'nin Suriye politikasında değişikliğin ilk adımı olarak görülüyor.
Düğümü Nazarbayev ve Aliyev çözdü
Türkiye ile Rusya arasında buzların çözülmesi ve ilişkilerin normalleştirilmesinde düğümü, Kazakistan ve Azerbaycan'ın devlet başkanları Nursultan Nazarbayev ve İlham Aliyev'in çözdüğü anlaşıldı. Uçak krizinin ilk gününden itibaren devreye giren iki liderin, Putin ile Erdoğan'ı barıştırmak için büyük çaba gösterdikleri, hatta başlangıçta Kremlin'den gelen "Siz araya girmeyin, bu ikili mesele" uyarısına rağmen diplomatik çabalarına sabırla devam ettikleri belirtildi. Sonuçta Erdoğan ile Putin barışıp ilişkileri normalleştirme kararı alırken, barışın sağlanmasında büyük pay sahibi olan iki lider de unutulmadı. Erdoğan'ın hem Nazarbayev'e, hem de Aliyev'e birer mektup göndererek sürecek büyük katılarından dolayı içtenlikle teşekkür ettiği belirtildi.
Kasım 2015'ten bu yana dibe vuran Türkiye-Rusya ilişkilerini yeniden "normalleştirmek" için karşılıklı hızlı adımlarla iki ülke arasında bahar havası yaşanırken, bu aşamadan sonraki ilişkilerin gidişatını Suriye etrafındaki politikalar belirleyecek. Türkiye ile Rusya arasındaki problemin temel kaynağının Suriye krizindeki politika farklılığı olduğu düşünüldüğünde gerçek anlamda krizin bitmesinin Suriye konusundaki politika değişiklikleri ile mümkün olacağı anlaşılıyor. Aksi durumda yeniden bir kriz yaşanması kaçınılmaz görünüyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Putin'in telefon görüşmesinin ardından gözler, Dışişleri Bakanları Mevlüt Çavuşoğlu ile Sergey Lavrov'un bugün Rusya'nın Karadeniz kıyısındaki Soçi şehrinde yapacakları görüşmeye çevrildi. Uçak krizinin ardından ilk yüz yüze teması Çavuşoğlu ve Lavrov, Aralık 2015'te Belgrad'ta düzenlenen AGİT Zirvesi'nde yapmıştı. Moskova, Rusya'nın Karadeniz kıyısındaki tatil beldesi Soçi'de bugün başlayacak olan Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİ) Örgütü'nün toplantısı için Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'na davet göndermişti. KEİ zirvesi kapsamında bugün buluşacak olan iki bakan, Erdoğan ve Putin'in 4 ya da 5 Eylül'de Çin'deki G20 zirvesinde yapacakları ilk yüz yüze görüşme dahil, bundan sonra atılacak adımların hazırlıklarını yapacak.
7 ay önceye dönüş
Türkiye ve Rusya arasındaki buzların hızla erimesiyle turizmden ticarete, ikili ilişkilerde pek çok konuyu yedi ay önceki noktaya taşımak mümkün olabilecek. Putin'in talimatı sonrası tur satış yasağının, inşaat şirketlerine ve Türk mallarına ambargonun, Türk vatandaşlarına çalışma yasağının istenirse beklenenden de kısa sürede eski hale döndürülmesi zor olmayacak. Ancak diğer yandan sadece her iki ülkenin de uzlaşmasına ihtiyaç duyan Suriye konusunda tarafların atacakları adım belirleyici olacağa benziyor. Rus uçağı düşürüldüğünden beri Suriye sınırında uçuş yapamayan Türkiye'nin, sınıra S-400 füzeleri yerleştiren Rusya ile yeni bir askeri gerginlik yaşamaması için, iki tarafında da Suriye politikalarının uyumlu olması zaruri bir hal almış durumda. Jeopolitik dengeler Türkiye ile Rusya'yı Suriye krizinde ortak bir politikaya mecbur bıraktı. Rusya lideri Putin'in Türkiye'ye hızla kapıları yeniden açması da, bu adımlar karşılığında Rusya'nın Türkiye'den Suriye'de yeni pozisyon beklediğini gösteriyor.
Rusya, Türkiye'den Suriye'de adım bekliyor
Rus Kommersant gazetesi de dünkü manşetinde, "diyaloğun yeniden tesis edilmesi, teröre karşı ortak işbirliği ve Suriye krizine ortak çözüm arayışı konusunda en yüksek seviyede yeni imkanlara kapı araladı" yorumuna yer verdi. Putin'in attığı adımların arkasında Suriye beklentisinin de olduğu mesajı, Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Gennadi Gatilov'un sözleriyle de öne çıktı. Gatilov, "Biz her zaman Suriye krizinin barışçı yollarla halledilmesinde Türkiye'nin daha yapıcı rol oynaması gerektiğini düşündük. Türkiye'nin artık bölgesel güç olarak artık daha yapıcı politikalar izleyeceğini hesaba katmak isteriz" demişti. Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile Suriye krizini de görüşeceğini açıklayan Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Türk ortaklarla Suriye krizine çözüm yolları arama konusunda da işbirliğini yeniden başlatacaklarını söyledi. Suriye krizinde pek çok konunun Türkiye'ye bağlı olduğunu ifade eden Lavrov, BM kararlarında Suriye, Irak ve diğer yerlerde teröristlere yardım edenlerin kendi topraklarını kullanmasına izin vermemesine dair her ülkeye çağrı yapıldığı uyarısında bulundu.
İlk adım angajman değişikliğiyle geldi
Rusya'nın beklentisinin Türkiye tarafından anlaşıldığı ve bu konuda bir şeyler yapılacağının ilk işareti geldi. Türkiye, Suriye sınırındaki angajman kurallarını gevşetti. Kararın NATO üyesi ülkelerin uçaklarının daha sık devriye uçuşu yapabilmesi amacıyla alındığı açıklandı. Angajman kurallarının üçüncü ülkeler için değil, sadece NATO üyesi ülkeler için gevşetildiği ifade edilse de bu adım Suriye hava sahasında operasyon yapan Rusya'ya ait savaş uçaklarına geniş bir manevra alanı sağlayacak. Türkiye'nin Rus uçağını düşürmesiyle baş gösteren kriz bu angajman kurallarından dolayı yaşanmıştı. Türkiye'nin angajman kurallarında değişikliğe gitmesi, aynı zamanda Suriye devletine ait hava unsurlarının da terörist unsurlara karşı daha rahat operasyon yapmasına olanak tanıyacak olmasından hareketle Türkiye'nin Suriye politikasında değişikliğin ilk adımı olarak görülüyor.
Düğümü Nazarbayev ve Aliyev çözdü
Türkiye ile Rusya arasında buzların çözülmesi ve ilişkilerin normalleştirilmesinde düğümü, Kazakistan ve Azerbaycan'ın devlet başkanları Nursultan Nazarbayev ve İlham Aliyev'in çözdüğü anlaşıldı. Uçak krizinin ilk gününden itibaren devreye giren iki liderin, Putin ile Erdoğan'ı barıştırmak için büyük çaba gösterdikleri, hatta başlangıçta Kremlin'den gelen "Siz araya girmeyin, bu ikili mesele" uyarısına rağmen diplomatik çabalarına sabırla devam ettikleri belirtildi. Sonuçta Erdoğan ile Putin barışıp ilişkileri normalleştirme kararı alırken, barışın sağlanmasında büyük pay sahibi olan iki lider de unutulmadı. Erdoğan'ın hem Nazarbayev'e, hem de Aliyev'e birer mektup göndererek sürecek büyük katılarından dolayı içtenlikle teşekkür ettiği belirtildi.