ORHAN DEDE / DETAY HABER

Türkiye ekonomisi darbe girişiminin ardından hükümetin ekonomiyi canlandırmak adına attığı istihdam ve Kredi Garanti Fonu (KGF) başta olmak üzerine teşviklerin etkisiyle iç tüketim ağırlıklı olarak 2017 yılının son çeyreğinde yüzde 7.3, 2017'nin tamamında ise beklentilerin üzerinde büyüme gerçekleştirdi.

 Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre takvim etkisinden arındırılmış Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) zincirlenmiş hacim endeksi, 2017 yılı dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 7.4 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi ise bir önceki çeyreğe göre yüzde 1.8 artış gösterdi.

Öte yandan TÜİK 2017 yılının üçüncü çeyreği için daha önce yüzde 11.1 olarak açıkladığı büyümeyi yüzde 11.3 olarak revize etti. 2017 ilk çeyrek için daha önce yüzde 5.3 olarak açıklanan büyüme yüzde 5.4 olarak revize edildi.

2017 yılının ikinci çeyreğine ilişkin veriler de revize edildi ancak daha önce yüzde 5.4 olarak açıklanan büyüme oranı değişmedi.

Uzmanlar 'ilginç' buluyor

Son çeyrekteki yüzde 7.3 büyümenin büyük oranda stok artışlarından kaynaklandığı, net dış talebin ise büyümeyi negatif etkilediği görülüyor. Bu büyümede devlet teşviklerinin de etkisi büyük oldu.

Mevcut yüksek faizlerle bu seviyede bir büyümeyi ilginç olduğuna dikkat çeken uzmanlar, bu durumun ekonominin hükümet tarafından kendi haline bırakılmadığını gösterdiği görüşünde.

Türkiye'nin 2017 yılına ilişkin büyüme rakamları Avrupa'da da çok farklı yorumlandı. Londra merkezli BlueBay Capital stratejisti Tim Ash, Türkiye ekonomisinin son durumuyla ilgili Star Trek dizisine atıfta bulunarak uyarıda bulundu.

Ash şöyle konuştu: "Türkiye uzay gemisi ışık hızını aşarak ilerliyor. Kaptan, baş mühendisten tüm motorları çalıştırmasını ve tam yol ileri gitmesini istedi. Şimdi sorun motorların aşırı ısınıp varış noktasına (erken seçimlere) ulaşmadan patlayıp patlamayacağı." yorumunda bulundu. Ash, Türkiye ekonomisinin sağlanan teşvikler ve Merkez Bankası'nın düşük faiz politikasıyla büyümeye devam ettiğini, ancak bu tablonun ekonomide aşırı ısınma riskini de beraberinde getirdiğini vurguladı.

Dolar bazında milli gelir geriledi

TÜİK verilerine göre üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, 2017 yılında bir önceki yıla göre yüzde 19 artarak yaklaşık 3.11 trilyon TL oldu. Ancak dolar bazında milli gelir 852 milyar dolar ile 857 milyar dolar düzeyindeki 2016 yılı hasılasının altında kaldı.

Verilere göre GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2017 yılında tarım sektörünün katma değeri yüzde 4.7, sanayi sektörü yüzde 9.2, inşaat sektörü yüzde 8.9 arttı.

Ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetlerinin toplamından oluşan hizmetler sektörünün katma değeri ise yüzde 10.7 artış gösterdi.

TÜİK verilerine göre 2017 yılında kişi başına GSYH cari fiyatlarla 38 bin 660 TL, dolar cinsinden ise 10 bin 597 dolar olarak hesaplandı.

İrlanda ile Türkiye'yi kıyasladık

Türkiye, yüzde 7.4 büyüme oranı ile OECD ülkeleri içerisinde yüzde 8.4 büyüyen İrlanda'dan sonra en hızlı büyüyen ülke olduğu açıklandı. Ancak İrlanda'nın ekonomi verileriyle Türkiye'nin verileri arasında çok büyük farklar var.

Dışişleri Bakanlığı'nın verilerine göre; 2016 yılı Gayri Safi Milli Hasıla'sı (GSMH) 308 milyar dolar olan İrlanda'nın aynı yıl büyüme oranı yüzde 5.2 olmuştu. İrlanda'nın 2016 yılında kişi başı milli geliri ise 70 bin 600 dolar olarak gerçekleşmişti.

Türkiye'nin 2016 yılındaki kişi başı geliri ise 10 bin 807 dolar olmuştu. İrlanda'nın yüzde 5.2 büyüdüğü 2016 yılında Türkiye'nin büyüme oranı ise yüzde 2.9 seviyesinde kalmıştı. İki yıl önce İrlanda'da işsizlik oranı yüzde 7.9 seviyesindeydi. Türkiye'de ise işsizlik oranı aynı yıl yüzde 10.9'du.

İrlanda 2016'da 119 milyar dolar dış ticaret fazlası verirken Türkiye, aynı yıl 56 milyar dolar dış ticaret açığı vermişti. Bu karşılaştırmadan sonra şu kritik soru cevap bekliyor: '2016 yılında bu verilere sahip İrlanda yüzde 5.2, Türkiye ise İrlanda'nın yarısı kadar yüzde 2.9 oranında büyümüşken, 2017 yılında ne değişti ki Türkiye İrlanda'nın 1 puan gerisinde rekor bir büyüme kaydetti?

'Hedefimiz daha dengeli büyümek'

Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek büyüme verisinin ardından yapmış olduğu açıklamada, Nihai hedefimiz yapacağımız reformlarla daha dengeli ve sürdürülebilir büyümeyi sağlamak ve halkımızın refah seviyesini artırmaktır. Dış talebin büyümeye katkısının devamının öngörüldüğünü ifade eden Şimşek, "Avrupa ekonomisindeki kuvvetli görünüm, petrol fiyatlarındaki artışla birlikte petrol ihracatçısı ticaret ortaklarımızın güçlenen talebi ve turizmdeki toparlanmanın devamı ile önümüzdeki dönemde de dış talebimizin büyümeye olumlu katkı vermesini bekliyoruz" dedi.

Bakan Şimşek, 'daha dengeli ve sürdürülebilir büyümeyi sağlamak nihai hedefimiz' derken Türkiye ekonomisinin dengeli bir şekilde büyümekte olduğunu belirten Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci ise, "Türkiye ekonomisi 2017'de yüzde 7.4 büyümüş ve G-20'de lider olmuştur" dedi.