logo
24 NİSAN 2024

Ramazan yazıları

16.11.2001 00:00:00
RAMAZAN AYININ KAZANDIRDIKLARI

Evveli rahmet, ortası mağfiret, sonu da cehennem azabından kurtuluş olan Ramazan ayı, ilâhi kazançların yanında mübarek bir aydır. Bu mübarek ay bize neler kazandırır? Bunu maddeler halinde şöyle sıralayabiliriz:

1. Öncelikle vakitlerimizi tanzim eder. Ramazan'dan önce sahurun, iftarın vaktinden habersiz, istediğimiz zaman yiyip içerken, bu belli bir programa bağlandı. Yemeklerimiz artık saatinde yenmeye başladı. Buna en çok sevinen de hanımlarımız ve annelerimiz oldu. Çünkü diğer zamanlarda ayrı ayrı yenen yemekler, Ramazan ayında ailelerin birlikte oldukları yegâne mekân haline geldi.

2. Oruç bize irademizin ne kadar sağlam olduğunu gösterir. Sofra kurulmuş, üzerinde envâi çeşit yiyecekler hazır olduğu halde, bizi onları yemek için engelleyecek hiçbir insan olmadığı halde, Allah'a olan saygımızdan, ezan okunmadan elimizi sofraya götüremeyiz.

3. İbadetlerimizde bir düzen hâki olacak. Günde beş vakit namazımızı cemaatle kılmaya devam edip cemaat şuuruna varacağız. Aynı safta, aynı kıbleye yönelerek, bizleri yaratan ilâhî gücün sahibi Allah'ın huzurunda bir fâni kul olduğumuzu tekrar tekrar yaşayacağız.

4. Oruç tutanlar için bir cennetin hazırlandığını ve bu cennete Reyyân adının verildiğini öğreneceğiz. Kıyamet gününde sadece o kapıdan oruç tutanların gireceğini(1) duyunca, oruç ibadetinin sevabının Allah tarafından verileceği(2) müjdesini anlamış olacağız.

5. Çoluk çocuğumuzla birlikte aynı sofrada yemek yiyeceğiz. Hele çocuklarımızın balkondan, pencereden, kapıdan, çatıdan minarelerin ışıklarının yanıp, ezan okunduğunun sevinçli haberini sofrada bekleyenlere iletmesinin verdiği sıcak havayı teneffüs edeceğiz.

6. Teravih namazına giderek, huşû içerisinde yirmi rekât namaz kılmanın sevabına inanarak ve mükâfatını yalnızca Allah'tan umarak kılanların geçmiş günahlarının affedileceği(3) müjdesini almış olacağız.

7. "Ramazan münasebetiyle kapalıyız" diye meyhanesinin, içkili lokantasının camına ilân yapıştıranları, Ramazana saygı gösterenleri göreceğiz. Fakat bu yerlerin bayramda açılacağını düşününce, meyhanelerin sadece Ramazanda değil de daima kapalı olmasının ne kadar doğru olacağını düşüneceğiz.

8. Zekât ve fitrelerimizi ihtiyaç sahibi kardeşlerimize vererek, onların evlerinin de şenlenmesine vesile olmanın sevincini yaşayacağız. Fakir fukarayı gözeterek, onları da iftar sofralarımıza davet edeceğiz. İftar ettirdiğimiz kişi veya kişilerin alacağı sevap kadar sevap alacağımızı da öğrenip bu sebeple oruçlunun sevabından hiçbir eksilme olmayacağını da kavrayacağız.(4)

9. Ramazan ayında suç işleme oranlarının düştüğü, kavga, adam öldürme ve hırsızlık gibi suçların sayısında inanılmaz ölçüde düşüşler olduğunu gerek haberlerden, gerekse televizyonlardan öğrenince, her ayımızın Ramazan olması için dua edeceğiz.

10. Kur'an ayı olan Ramazan ayında(5) Kur'an'ı daha iyi anlamaya, kavramaya ve hayatımıza uygulamaya çalışacağız. Mukabele dinleyeceğiz. Ama bu sene daha değişik bir şey yapmaya çalışalım. Kur'an'ı okuduktan sonra bir de tercümesini okuyarak, anlamaya çalışalım. Bu sene de tercümesini hatmetmeye çalışalım.

11. Ramazan ayı dışında, sinirlendiğimiz zaman bazen kötü sözler söylediğimiz olmuştur. Halbuki Ramazan ayında sakin olmamız tavsiye ediliyor. Orucu sadece mideye değil, gözümüze, kulağımıza, elimize, ayağımıza ve dilimize de tutturmamız gerekiyor. Bu yüzden oruç, insanı kötü söz söylemekten alıkoyar. Birisi yakışıksız bir lâf edecek veya kavga edecek olursa "Ben oruçluyum" denmesi gerektiğini (6) bu ayda öğrendik.

12. Bazen dalgınlıkla, unutarak oruçlu olduğumuzu unutabiliriz. Ama orucumuz bozuldu mu, bozulmadı mı diye bir endişeye kapılmayız. Çünkü Allah'ın bizi yedirip içirdiğine(7) inanırız.

Dipnotlar:

1 Buhari, Savm 4, Bed'ül-Halk 9; Müslim, Sıyâm 166 (1152)

2 Buhari, Savm 9; Müslim, Sıyâm 164 (1151)

3 Buhari, Salâtü't-Terâvih 1; Müslim, Salâtü'l-Misafirin ve Kasriha, 173 (759)

4 Tirmizi, Savm 82 (807); İbn Mâce, Sıyâm 45 (1746)

5 Bakara 2/185

6 Buhari, Savm 2, 9; Müslim, Sıyâm 164 (1151)

7 Buhari, Savm 26, Eymân 15: Müslim, Sıyâm 171 (1155)

Devamı Yarın
Bakan'ın sözlerine tepki gösterdi
'Tam bir Düyûn-ı Umûmiye sistemi'
İlk 3 ayda harcamaları yüzde 120 arttı
CHP: Tasarruf Saray'dan başlasın
Pentagon'dan Irak'a: Bölgedeki ABD güçlerini koru
Hem işgalci, hem koruma istiyor!
Adalet Bakanı mesajı verdi
'DEM Parti kapatılabilir'
Fanatik Yahudiler Mescid-i Aksa'ya baskın düzenledi
Bilinçli olarak gerginliği tırmandırıyorlar
'Saray' ziyareti öncesi kritik randevu
Kılıçdaroğlu, Özel ile görüşecek mi?
ABD'li senatör, İsrail'e desteğe tepki gösterdi
"Artık yeter!"
6 gündür haber alınamıyordu, itfaiye içeri girince şaşırdı
Derin uykudan uyandı!
İsrail devlet televizyonu duyurdu
Ordu yakında Refah'a girecek!
'Orijinalini paylaşıyorum ki ahlaksızlığınız görülsün'
Montajlı fotoğraf polemiği
THY uçağı kalkışını erteledi
İlber Ortaylı uçakta rahatsızlandı
Bu fuara sıradan insanlar gelmiyor!
Avrupa'nın en büyük boya fuarı Türkiye'de
Elon Musk'ın işi zor
Batmamak için fiyat kırdı
Özel'den 'erken seçim' sorusuna yanıt
'Seçmene saygısızlık olur'
'Ayaküstü olacak iş değil bunlar'
Özel'le görüşeceği tarihi açıkladı
Bakan'ın sözlerine tepki gösterdi
'Tam bir Düyûn-ı Umûmiye sistemi'
İlk 3 ayda harcamaları yüzde 120 arttı
CHP: Tasarruf Saray'dan başlasın
Pentagon'dan Irak'a: Bölgedeki ABD güçlerini koru
Hem işgalci, hem koruma istiyor!
Adalet Bakanı mesajı verdi
'DEM Parti kapatılabilir'
Fanatik Yahudiler Mescid-i Aksa'ya baskın düzenledi
Bilinçli olarak gerginliği tırmandırıyorlar
'Saray' ziyareti öncesi kritik randevu
Kılıçdaroğlu, Özel ile görüşecek mi?
ABD'li senatör, İsrail'e desteğe tepki gösterdi
"Artık yeter!"
6 gündür haber alınamıyordu, itfaiye içeri girince şaşırdı
Derin uykudan uyandı!
İsrail devlet televizyonu duyurdu
Ordu yakında Refah'a girecek!
'Orijinalini paylaşıyorum ki ahlaksızlığınız görülsün'
Montajlı fotoğraf polemiği
THY uçağı kalkışını erteledi
İlber Ortaylı uçakta rahatsızlandı
Bu fuara sıradan insanlar gelmiyor!
Avrupa'nın en büyük boya fuarı Türkiye'de
Elon Musk'ın işi zor
Batmamak için fiyat kırdı
Özel'den 'erken seçim' sorusuna yanıt
'Seçmene saygısızlık olur'
'Ayaküstü olacak iş değil bunlar'
Özel'le görüşeceği tarihi açıkladı

Yargıtay Başkanlığı seçiminde 21. turda da sonuç çıkmadı

Yargıtay Başkanı Mehmet Akarca'nın 4 yıllık görev süresinin dolması nedeniyle yapılan başkanlık seçimlerinin 21. turunda da hiçbir aday salt çoğunluğu sağlayamadı

24.04.2024 12:27:00 / Güncelleme: 24.04.2024 12:31:28
AA
Yargıtay Başkanlığı seçiminde 21. turda da sonuç çıkmadı
Yargıtay Başkanlığı seçiminde 21. turda da sonuç çıkmadı

Yargıtay Başkanlığı görevine 24 Mart 2020'de seçilen Mehmet Akarca'nın 4 yıllık görev süresi 24 Mart itibarıyla doldu.

Bu kapsamda Yüksek Mahkemenin 4 yıl boyunca görev yapacak yeni başkanını belirlemek için Yargıtay üyeleri 25 Mart Pazartesi sandık başına gitti.

Seçimin ilk 20 turunda hiçbir adayın, 348 Yargıtay üyesinin salt çoğunluğu olan en az 175 oyu alamaması nedeniyle bugün 21. tur oylaması yapıldı.

Oylama sonucu Mehmet Akarca 100, 3. Hukuk Dairesi Başkanı Ömer Kerkez 96, 3. Ceza Dairesi Başkanı Muhsin Şentürk ise 112 oy aldı. Seçime katılım 324 olarak kayıtlara geçerken, 2 boş oy kullanıldı, 14 oy da geçersiz sayıldı.

Salt çoğunluğun sağlanamaması nedeniyle seçime 22. tur oylamayla devam edilecek.

Seçimlerde üye tam sayısının salt çoğunluğunun hazır bulunması gerekiyor. 

Bursa'da bir holding binasına 43 el ateş açıldı

Bursa'da bir holding binasına otomobille gelen saldırganlar gece yarısı kimsenin olmadığı saatte binaya 43 el ateş açtı
24.04.2024 10:31:00
İhlas Haber Ajansı
Bursa'da bir holding binasına 43 el ateş açıldı
Bursa'da bir holding binasına 43 el ateş açıldı
Bursa'da bir holding binasına otomobille gelen saldırganlar gece yarısı kimsenin olmadığı saatte binaya 43 el ateş açtı. Kurşunların hedefi olan camlar tuz buz olurken, binada görevli özel güvenlikçi ise saldırıdan yara almadan kurtuldu.

Olay, merkez Osmangazi ilçesinde meydana geldi. Edinilen bilgiye göre, bir grup şüpheli cadde üzerinde bulunan holdingin ana binasına saldırı düzenlemek için beyaz bir otomobille geldi.

Binanın önünden geçtiği esnada aracın camından çıkan saldırganlar, otomatik silahla arka arkaya tetiğe bastı. Tam 43 merminin isabet ettiği binada bulunan bir bekçi ise arka arkaya gelen kurşunlardan son anda kurtuldu.

Silah sesleri üzerine bölgeye çok sayıda polis ekibi sevk edildi. Ekipler, olayla ilgili tahkikat başlatırken, olay yerinden otomobille kaçan şüphelilerin yakalanması için çalışma başlatıldı.
Polisin titiz soruşturmasının sürdüğü bildirildi.

Dolandırıcılar 'Sibergöz'den kaçamadı: 63 gözaltı

Bakan Yerlikaya, siber suçlarla mücadele kapsamında gerçekleştirilen Sibergöz-33 ve Sibergöz-34 Operasyonları'nda 63 şüphelinin yakalandığını bildirdi.
24.04.2024 08:31:00
Anadolu Ajansı
Dolandırıcılar 'Sibergöz'den kaçamadı: 63 gözaltı
Dolandırıcılar 'Sibergöz'den kaçamadı: 63 gözaltı
İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, Jandarma Genel Komutanlığı Siber Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı koordinesinde Mersin, İstanbul, Hakkari, Tekirdağ ve Niğde'de nitelikli dolandırıcılık, yasa dışı bahis ve çocuk müstehcenliği suçlarının bilişim sistemleri kullanılarak işlenmesine yönelik Sibergöz-33 Operasyonu düzenlendiğini belirtti.


Operasyon kapsamında 16 şüphelinin yakalandığını aktaran Yerlikaya, şu bilgileri paylaştı:

"Operasyonlar sonucunda şüphelilerinin banka hesaplarında ilk belirlemelere göre 18 milyon 500 bin lira para hareketliliği olduğu tespit edildi. Operasyonlar sonucu 18 cep telefonu, 13 bilgisayar, çok sayıda sim kart, taşınabilir bellek, CD, kamera ve çok miktarda Türk lirasına el konuldu."

Sibergöz-34 Operasyonu'nda 47 gözaltı

Yerlikaya, 11 ilde de nitelikli dolandırıcılık ve suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerini aklama suçlarını işleyenlere yönelik Sibergöz-34 Operasyonu düzenlendiğini bildirdi.


Operasyonda 47 şüphelinin yakalandığı bilgisini veren Yerlikaya, şunları kaydetti:

"Emniyet Genel Müdürlüğü Siber Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı koordinesinde Kocaeli Emniyet Müdürlüğü Siber Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğünce yapılan çalışmalar sonucu Kocaeli, Adana, İstanbul, Samsun, Gaziantep, Mersin, İzmir, Denizli, Düzce, Ordu ve Bursa'da düzenlenen Sibergöz-34 Operasyonları'nda şüphelilerin, Facebook Marketplace isimli e-ticaret platformundan 'konteyner, elektrikli araba vb.' ilanı verdikleri, iletişime geçtikleri vatandaşlardan 'ürün bedeli' adı altında para talep ederek haksız kazanç sağladıkları tespit edildi. Operasyonlar sonucu çok sayıda dijital materyale el konuldu."

İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, operasyonları gerçekleştiren güvenlik güçlerini tebrik etti.

Üsküdar-Samandıra Metro Hattı'ndaki aksaklık 40 saattir giderilemedi

Üsküdar-Samandıra Metro Hattı'nda dün sabah meydana gelen ve yaklaşık 40 saattir giderilemeyen aksaklık nedeniyle seferler gecikmeli olarak yapılırken, yoğunluk sabah saatlerine göre akşam kısmen azaldı.
23.04.2024 23:12:00
Anadolu Ajansı
Üsküdar-Samandıra Metro Hattı'ndaki aksaklık 40 saattir giderilemedi
Üsküdar-Samandıra Metro Hattı'ndaki aksaklık 40 saattir giderilemedi

M5 Üsküdar-Samandıra Metro Hattı'nda dün saat 06.00 itibarıyla başlayan aksaklık devam ediyor.

Metro İstanbul'un dün "teknik arıza" olarak açıkladığı, gece saatlerinde "zorunlu bakım çalışması" şeklinde nitelendirdiği, bugün ise "işletme saatleri dışında eğitim amaçlı kullanılan yolcusuz iki trenin teması"ndan kaynaklandığını bildirdiği problem nedeniyle seferler Altunizade İstasyonu'nda aktarmalı olarak sürdürülüyor.

Bugün de devam etmesi beklenen çalışmalar sebebiyle Üsküdar-Altunizade istasyonları arasındaki seferler, 15-20 dakika aralıklarla gerçekleştiriliyor.

Sefer aralıklarının yer aldığı bilgilendirici tabelaların bugün kapatıldığı gözlendi.

23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı dolayısıyla resmi tatil olmasına rağmen yaşanan aksaklık nedeniyle Üsküdar ve Altunizade istasyonlarında yolcu yoğunluğu oluşuyor.

Seferlerin gecikmeli olarak yapılması nedeniyle güvenlik görevlileri ile yolcular arasında zaman zaman tartışmalar yaşanıyor.

Öte yandan, Altunizade-Üsküdar istasyonları arasında her iki yönde İETT otobüsleriyle 15 dakika aralıklarla ücretsiz ring seferleri düzenleniyor.

Kabaktepe, metro arızası için İmamoğlu'na seslendi

AK Parti İstanbul İl Başkanı Osman Nuri Kabaktepe, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda metro arızasına işaret etti.

Paylaşımında, İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu'na seslenen Kabaktepe, "Sayın İmamoğlu, Üsküdar-Samandıra metro hattında meydana gelen arıza, hala giderilmedi. İstanbullular soruyor; Bu arıza devam ediyor. Giderilmesi için daha kaç kişinin mağdur olması gerekiyor' Neden bu şehrin sorunları gündeminize giremiyor'" ifadelerini kullandı.

Metro İstanbul 25 Nisan'da "normal işletmeye geçilmesinin" planlandığını duyurdu

Metro İstanbul'un sosyal medya hesabından Üsküdar-Samandıra Metro Hattı'ndaki aksaklıkla ilgili açıklama yapıldı.

Açıklamada, şunlar kaydedildi:

"M5 hattı Fıstıkağacı İstasyonu bölgesinde 21 Nisan'ı 22 Nisan'a bağlayan gece, işletme saatleri dışında eğitim amaçlı kullanılan yolcusuz iki trenin teması sonucu zarar gören kuplajların tamir işlemleri devam etmektedir. Zorunlu bakım çalışmalarının 24 Nisan Çarşamba gecesi tamamlanması ve 25 Nisan sabahı itibarıyla normal işletmeye geçilmesi planlanmaktadır."

Anonslarda durumun "zorunlu bakım çalışması"ndan kaynaklandığı belirtiliyor

Metrodaki yoğunluğu yaşamak istemeyen bazı vatandaşlar, İETT otobüsleriyle düzenlenen ring seferlerine binmeyi tercih ediyor. Metro istasyonlarında da otobüs seferleri olduğu yönünde vatandaşlara anonslar yapılıyor.

Öte yandan, istasyonlarda belli aralıklara yapılan anonslarda yaşanan durumun "zorunlu bakım çalışması"ndan kaynaklandığı belirtiliyor.

- Arıza öncesi yaklaşık 6 dakika süren güzergah, otobüsle 15 dakikayı bulabiliyor

Arıza öncesi metro ile Üsküdar-Altunizade arası yaklaşık 6 dakikalık zaman diliminde gerçekleşirken, otobüs seferlerinin ise trafik yoğunluğuna göre ortalama 15 dakika sürdüğü gözlemlendi.

Metro istasyonlarında sefer aralıklarının yer aldığı bilgilendirici tabelaların birçoğunun çalışmadığı, çalıştığı gözüken bazı tabelalardaki saat ve sefer aralığının yer aldığı dakika uyarısının ise sabit şekilde kaldığı ve değişmediği görüldü.

Arıza öncesi Üsküdar'dan Samandıra yönüne yoğun saatlerde 4 dakika aralıklarla hareket eden metro seferleri yaklaşık 15 dakika aralıklarla yapılıyor.

Üsküdar'dan metroya binerek Samandıra yönüne gitmek isteyen vatandaşlar, Altunizade'de inerek karşı perondan gelecek metroyu bekliyor.

Aynı şekilde Samandıra yönünden Üsküdar'a gitmek için metroya binen vatandaşlar ise Altunizade'de inerek karşı yönden gelen metroya binmek durumunda kalıyor.

Bu istasyonda metronun gelme süresinin 15-20 dakikaya kadar çıkmasının yoğunluğu artırdığı ve vatandaşların metroya iniş binişlerinde zaman zaman metro kapılarında yığılmaların yaşandığı gözlendi.

23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı dolayısıyla resmi tatil olmasına rağmen iş yoğunluğunun olmadığı kentte, istasyonlarda arıza nedeniyle yoğunluğun gün boyu sürdüğü görüldü.

"Her geldiğimizde bir hasar, bozukluk"

Metroyu kullanan kimi vatandaşlar, arızanın giderilmemiş olmasına tepki gösterdi.

Dilek Mete adlı vatandaş, yaşanan duruma tepki göstererek, "Her geldiğimizde bir hasar, bir bozukluk. Sözde Büyükşehir çalışıyor. Altunizade'de aktarma yaptık." dedi.

Yolculardan Ömer Durna ise istasyonlarda aşırı bir kalabalık olduğunu söyledi.

Metroda aktarma nedeniyle sorunlar yaşadıklarını anlatan bazı vatandaşlar da yaşanan durumu "rezalet" olarak niteledi.

- Bazı vatandaşlar metroyu yerde oturarak beklemeyi tercih ediyor

Yaklaşık 40 saattir giderilemeyen aksaklık nedeniyle seferlerdeki gecikme sürerken, yoğunlukta sabah saatlerine göre kısmen azalma gözlendi.

Aktarma yapılan Altunizade İstasyonu'na gelen vatandaşlara görevliler, megafonlarla peron yönlendirmesi yapıyor.

Sefer aralıklarının yer aldığı bilgilendirici tabelalar hala açılmazken, bazı vatandaşlar metroyu yerde oturarak beklemeyi tercih ediyor.

- M5 Üsküdar-Samandıra Metro Hattı hakkında

Metro İstanbul'un internet sitesinde yer alan bilgilere göre, 26,5 kilometre hat uzunluğuna, 20 istasyon sayısına sahip olan M5 Üsküdar-Samandıra Merkez Metro Hattı, Anadolu Yakası'nın ikinci metro hattı ve "Türkiye'nin ilk sürücüsüz metro hattı" özelliklerini taşıyor.

Üsküdar Meydanı'ndan başlayan, Ümraniye ilçe merkezi ve Çekmeköy Meydanı'ndan geçerek Samandıra Merkez İstasyonu'nda son bulan hatta 126 araç çalışıyor.

Tek yönde sefer süresi 43 dakika, günlük sefer sayısı 520 ve pik saatlerde sefer sıklığı 4 dakika 10 saniye olan hat, inşa edildiği güzergah üzerinde "yüksek yolcu potansiyeline sahip" olarak tanımlanıyor. Hat, günde 311 bin 349 yolcu taşıyor.

Hattın, İstanbul Büyükşehir Belediyesinin (İBB) raylı sistemler gelecek vizyonu çerçevesinde sürdürülen çalışmalarla Sultanbeyli'ye ulaşması için inşaat çalışmalarının devam ettiği, Kurtköy bölgesine uzatılması için projelendirme çalışmalarının sürdüğü belirtiliyor.

Kazanın meydana geldiği duraklar, hattın 1'inci etabı olan "Üsküdar-Yamanevler" istasyonları arasında bulunuyor. Bu etap, 15 Aralık 2017'de hizmete alınırken, hattın 2'inci etabı "Yamanevler-Çekmeköy" 21 Ekim 2018'de, 3'üncü etabı "Çekmeköy-Samandıra Merkez" ise 16 Mart 2024'te hizmete açıldı.

 

logo

Beşyol Mah. 502. Sok. No: 6/1
Küçükçekmece / İstanbul

Telefon: (212) 624 09 99
E-posta: internet@yenimesaj.com.tr gundogdu@yenimesaj.com.tr


WhatsApp iletişim: (542) 289 52 85


Tüm hakları Yeni Mesaj adına saklıdır: ©1996-2024

Yazılı izin alınmaksızın site içeriğinin fiziki veya elektronik ortamda kopyalanması, çoğaltılması, dağıtılması veya yeniden yayınlanması aksi belirtilmediği sürece yasal yükümlülük altına sokabilir. Daha fazla bilgi almak için telefon veya eposta ile irtibata geçilebilir. Yeni Mesaj Gazetesi'nde yer alan köşe yazıları sebebi ile ortaya çıkabilecek herhangi bir hukuksal, ekonomik, etik sorumluluk ilgili köşe yazarına ait olup Yeni Mesaj Gazetesi herhangi bir yükümlülük kabul etmez. Sözleşmesiz yazar, muhabir ve temsilcilere telif ödemesi yapılmaz.