İşsizlik ve cari açık kangren vaziyette

"Türkiye'nin ekonomik durumu nasıl?" diye merak ediyorsanız, gerçek işsizlik rakamlarına ve döviz açığı anlamına gelen cari işlemler açığına bakmanız yetiyor.

Dün bu konularda güncel veriler paylaşıldı.

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) 2020 yılı Temmuz ayı resmi verileri şöyle:

* İşsiz sayısı 2020 yılı Temmuz döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 369 bin kişi azalarak 4 milyon 227 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise yüzde 13,4 seviyesinde gerçekleşti.

* İstihdam edilenlerin sayısı, 1 milyon 254 bin kişi azalarak 27 milyon 263 bin kişi, istihdam oranı 2,9 puanlık azalış ile yüzde 43,5 oldu.

* İstihdam edilenlerin sayısı tarım sektöründe 361 bin, sanayi sektöründe 246 bin, hizmet sektöründe 761 bin kişi azalırken, sadece inşaat sektöründe 114 bin kişi arttı.

* İstihdam edilenlerin yüzde 19,4'ü tarım, yüzde 19,6'sı sanayi, yüzde 6,1'i inşaat, yüzde 54,9'u ise hizmet sektöründe yer aldı.

* İş gücü, 1 milyon 622 bin kişi azalarak 31 milyon 491 bin kişi, iş gücüne katılma oranı 3,5 puanlık azalış ile yüzde 50,3 olarak gerçekleşti.

* Kayıt dışı çalışanların oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 3,3 puan azalarak yüzde 32,7 olarak gerçekleşti.

* 15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı, 1,2 puanlık azalışla yüzde 25,9, istihdam oranı ise 4,5 puan azalarak yüzde 30,4 oldu. İş gücüne katılma oranı 6,8 puanlık azalışla yüzde 41,0 seviyesinde gerçekleşti. Ne eğitimde ne de istihdamda olanların oranı ise 0,4 puanlık artışla yüzde 29,8 seviyesinde gerçekleşti.

Dikkat ederseniz, hem daha fazla insan işsiz kalıyor, hem de işsiz sayısı düşüyor. 

İş gücündeki azalma, istihdamdaki azalmadan daha fazla olduğu için böyle oluyor.

Peki, nüfus artarken iş gücü neden azalır? Bu ise çok bilinmeyenli bir denklem…

Fabrikalar, iş yerleri pandemi sürecinde batarken, büyük iş kayıpları yaşanırken, gerçekte işsiz sayısı nasıl azalır, bu da ayrı bir muamma…

Aklıma rahmetli Kemal Sunal'ın bir filmi geldi. 6 ay içinde ölecek bir yaşlı adamla dosyaları karışıyor. Kemal Sunal'a, sen 6 ay içinde öleceksin diyorlar; ayakta zor duran, hatta oracıkta ölecek olan adama da turp gibisin diyorlar.

Ve doktor gerekçe olarak, "Bilim yalan söylemez" diyor.

Bilimsel gerçekler doğrudur ama senin bilime nasıl baktığın da önemlidir.

Gerçekten sorunları çözme adına bilimsel gerçeklere müracaat dersen, o sana yol gösterici olur. Ama yapılan hataların örtülmesinde bilim bir araç ve bahane olarak kullanılırsa, o zaman hiçbir doğru sonuca ulaşamazsın.

Bu tür çarpıklıkların giderilebilmesi ve işsizliğin bir nebze doğru ölçülebilmesi için Uluslarası Çalışma Örgütü (ILO), "geniş tanımlı işsizlik" adı altında farklı bir yol öneriyor.

Esasen bu hesaplama yöntemi TÜİK'in resmi verilerinin dışında değil…

TÜİK'in işsizlik verilerine, iş bulma ümidi olmayan 1 milyon 335 bin kişi ve iş aramayan ancak iş başı yapmaya hazır olduğunu belirten 2 milyon 866 bin kişi daha ekleniyor.

Bu veriler de TÜİK'e ait, ama TÜİK bunları işsiz olarak kabul etmiyor.

Bunlar da ilave edildiğinde, toplam işsiz sayısı resmi işsiz sayısının 2 katına, yani 8 milyon 428 bin kişiye, işsizlik oranı ise yüzde 26'ya yükseliyor.

TÜİK'in işsiz kabul ettiği 4 milyon 227 bin kişinin yüzde 75,4'ü yani 3 milyon 186 bini bir yıldan daha kısa süredir işsiz… 1 milyon 41 bin kişi ise bir yıl ve daha fazla süredir iş arıyor.

Yani TÜİK, taze işsizleri işsiz kabul ediyor, umudunu kaybedenleri defterden siliyor.

İşsizliği özetle ifade etmek gerekirse; milyonlarca asgari ücretli açlık sınırının altında bir maşa talim ederken, geniş tanımlı işsizlik kapsamında 8 milyon 428 bin vatandaşımız ise bu açlık sınırı altındaki maaşı bile alamıyor. İşte işsizlik tablosu bu…

Başta da belirttiğimiz gibi ekonominin önemli bir göstergesi de döviz açığı anlamına gelen cari açıktır. Dün açıklanan Ağustos ayı cari işlemler verileri şöyle:

* 2019'un Ağustos ayında 3 milyar 314 milyon dolar fazla veren cari işlemler hesabı bu yılın Ağustos ayında 4 milyar 631 milyon doları açık verdi.

* On iki aylık cari işlemler açığı 23 milyar 203 milyon dolar oldu.

Merkez Bankası'ndan yapılan açıklamaya göre bu gelişmede; 

* Dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre 3 milyar 948 milyon dolar artarak 5 milyar 347 milyon dolara yükselmesinin;

* Hizmetler dengesi kaynaklı net girişlerin geçen yılın aynı ayına göre 4 milyar 602 milyon dolar azalarak 1 milyar 179 milyon dolara gerilemesinin etkisi oldu.

Cari açık, yapılan dış ticaretin açık verdiğini, zararına dış ticaret yaptığımızı ve bunun neticesinde döviz çıkışı yaşandığını gösteriyor.

İşte "borca dayalı", "ihracat odaklı", "turizme dayalı" ekonomi anlayışının neticesi bu…

Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz; mevcut kapitalist ekonomi politikalarımız, istihdam üretmiyor, kangrenleşmiş işsizlik problemini çözmüyor, bu anlayışla sırtımızı dayadığımız dış ticareti, ihracatı zararına yapmamıza sebep oluyor, attığımız her adım işsizliği ve döviz kaybını artırıyor. 

Prof. Dr. Haydar Baş'ın Milli Ekonomi Modeli ise uygulayan ülkelere, Milli Para formülü, tüketim odaklı projeler ile tam istihdam, sürekli büyüme, gelir adaleti sağlıyor. Üretilen ürünler için pazar dışarıda aranmıyor, içeride bulunuyor. Tüm ekonomik sorunlarımızın çözümü Milli Ekonomi Modeli'nde… Yeter ki uyanalım ve inattan vazgeçelim.