1900'lü yıllarda Edirne'de yaklaşık yirmi beş dükkanda üretilen ve bir sanat dalı olan meyve sabunculuğu, günümüzde yok olmak üzere
Edirne'ye özgü bir sanat türü olarak gündemde olan meyve sabunculuğu 21. yüzyıla girerken maliyetlerinin artması ve ustalarının azalması nedeniyle ortadan kalkma tehlikesi yaşıyor.
Görenlerin plastik meyvelere benzettiği, ancak bilenlerin fark edebileceği meyve sabunları, tarihte hem temizlik hem de süs eşyası olarak kullanılırdı. Elma, armut, şeftali, üzüm, kiraz, muz, kavun, çilek, kayısı, limon şeklinde üretilen ve her birine has okusuyla dikkat çeken meyve sabunları, 19. yüzyılda Edirne'nin en önemli ticaret maddesiydi.
Doğal ilaç işlevi de görüyor
Bugün bitki ve otlardan elde edilen yağların, burun, ciğer ve doğrudan deri tarafından da vücuda alındığı; bunun da insan sağlığı için son derece önemli olduğu bir gerçek. Atalarımızın sabunlara verdiği meyve biçimleri ve özlerine katılan meyve esansları, sabunları süs olmaktan çıkarıp onlara doğal ilaç işlevi de yüklüyor. Meyve esanslı sabunların bugünkü limon, şeftali, elma ve kayısı kokulu sabun ve şampuanlara temel oluşturduğunu da söyleyebiliriz. Eskiden temizlik, şimdi ise sadece süs aracı olarak kullanılan meyve sabunları, bildiğimiz yeşil sabunların eritilmesinden elde ediliyor. Sıvı haline getirilen sabun, içine birkaç damla gül yağı konulduktan sonra soğuyana kadar bekletiliyor
Ancak Edirne'de geleneksel sanat dallarına önem veren kurumlar ve sanat okullarında oluşturulan atölyelerde meyve sabunculuğu üretimi yapılmaktadır. Atölyelerde açılan kurslarda öğrenciler ve halka yeni ustaların yetiştirilmesine çalışılmaktadır. Bugün okul atölyelerinde meyve sabunculuğunun imalatı gerçekleştirilmekte evleri ve işyerlerinin vitrinlerini süslemektedir.
Meyve sabunu yapımı için hazırlanan hamur oda sıcaklığında dinlendirildikten sonra yoğrulur. Yoğrulma sonucunda sıkıştırılarak yuvarlak, küçük toplar haline getirilir. Top haline getirilen hamura "beze" denir. Hamurun istenilen kıvamdan fazla yoğrulması, bezelerin çatlamalarına sebebiyet verir. Hamurun beze yapılacak kıvamı bulmak hamurun sertleşmesi ile anlaşılır. Bezeler oluşturulduktan sonra sanatçı tarafından hamura meyve şekilleri verilir.
Süs eşyası olarak meyve sabunları
Elma, Muz, Armut, Şeftali vb. meyve şekillerini alan hamurun göreceği işlem sırası boyadır. Boyama işleminden önce hamur en az 2 gün oda sıcaklığında korumaya bırakılır. Kuruyup sertleşen ve meyve şekli verilmiş olan beze meyvenin rengine göre, kuru toz boya ile boyanır. Sulu boya fırçası ile kuru toz boya sürülen meyve biçimi kazandırılan beze, yeniden en az bir saat kurutulmaya bırakılır. Bu arada ateşin üzerinde su ile eritilen sabunun içine sarı, kuru toz boya katılır. Meyve şekli verilmesi olan sabun bu işlem ile bezelikten çıkar, artık meyve sabunu olur. Meyve sabunun günümüzdeki en önemli işlemi evlerde süs eşyası olması özelliğidir.
Edirne'ye özgü bir sanat türü olarak gündemde olan meyve sabunculuğu 21. yüzyıla girerken maliyetlerinin artması ve ustalarının azalması nedeniyle ortadan kalkma tehlikesi yaşıyor.
Görenlerin plastik meyvelere benzettiği, ancak bilenlerin fark edebileceği meyve sabunları, tarihte hem temizlik hem de süs eşyası olarak kullanılırdı. Elma, armut, şeftali, üzüm, kiraz, muz, kavun, çilek, kayısı, limon şeklinde üretilen ve her birine has okusuyla dikkat çeken meyve sabunları, 19. yüzyılda Edirne'nin en önemli ticaret maddesiydi.
Doğal ilaç işlevi de görüyor
Bugün bitki ve otlardan elde edilen yağların, burun, ciğer ve doğrudan deri tarafından da vücuda alındığı; bunun da insan sağlığı için son derece önemli olduğu bir gerçek. Atalarımızın sabunlara verdiği meyve biçimleri ve özlerine katılan meyve esansları, sabunları süs olmaktan çıkarıp onlara doğal ilaç işlevi de yüklüyor. Meyve esanslı sabunların bugünkü limon, şeftali, elma ve kayısı kokulu sabun ve şampuanlara temel oluşturduğunu da söyleyebiliriz. Eskiden temizlik, şimdi ise sadece süs aracı olarak kullanılan meyve sabunları, bildiğimiz yeşil sabunların eritilmesinden elde ediliyor. Sıvı haline getirilen sabun, içine birkaç damla gül yağı konulduktan sonra soğuyana kadar bekletiliyor
Ancak Edirne'de geleneksel sanat dallarına önem veren kurumlar ve sanat okullarında oluşturulan atölyelerde meyve sabunculuğu üretimi yapılmaktadır. Atölyelerde açılan kurslarda öğrenciler ve halka yeni ustaların yetiştirilmesine çalışılmaktadır. Bugün okul atölyelerinde meyve sabunculuğunun imalatı gerçekleştirilmekte evleri ve işyerlerinin vitrinlerini süslemektedir.
Meyve sabunu yapımı için hazırlanan hamur oda sıcaklığında dinlendirildikten sonra yoğrulur. Yoğrulma sonucunda sıkıştırılarak yuvarlak, küçük toplar haline getirilir. Top haline getirilen hamura "beze" denir. Hamurun istenilen kıvamdan fazla yoğrulması, bezelerin çatlamalarına sebebiyet verir. Hamurun beze yapılacak kıvamı bulmak hamurun sertleşmesi ile anlaşılır. Bezeler oluşturulduktan sonra sanatçı tarafından hamura meyve şekilleri verilir.
Süs eşyası olarak meyve sabunları
Elma, Muz, Armut, Şeftali vb. meyve şekillerini alan hamurun göreceği işlem sırası boyadır. Boyama işleminden önce hamur en az 2 gün oda sıcaklığında korumaya bırakılır. Kuruyup sertleşen ve meyve şekli verilmiş olan beze meyvenin rengine göre, kuru toz boya ile boyanır. Sulu boya fırçası ile kuru toz boya sürülen meyve biçimi kazandırılan beze, yeniden en az bir saat kurutulmaya bırakılır. Bu arada ateşin üzerinde su ile eritilen sabunun içine sarı, kuru toz boya katılır. Meyve şekli verilmesi olan sabun bu işlem ile bezelikten çıkar, artık meyve sabunu olur. Meyve sabunun günümüzdeki en önemli işlemi evlerde süs eşyası olması özelliğidir.