Çanakkale'de savaşa sahne olan mezarlık
Çanakkale merkeze bağlı Kumkale beldesinde, 97 yıl önce Çanakkale Savaşı sırasında Türk askerlerinin siper kazarak çetin muharebelere katıldığı tarihi Türk mezarlığı, yeniden düzenlenerek ziyarete açıldı
26.03.2012 00:00:00
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Türk Dünyası Değerlerini Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Yrd. Doç. Dr. Burhan Sayılır, yıllardır kaderine terk edilen Kumkale'deki tarihi Türk mezarlığının yeniden düzenlenmesi konusunda hazırlanan projenin kabul edilmesinden sonra çalışmalara başladıklarını belirterek, "İlk etapta mezarlıkla ilgili bilimsel altyapı ve arşiv çalışmaları yapıldı ve bu çalışmalar ışığında mimari projeler hazırlandı. Projeler Çanakkale Kültür Varlıkları Koruma Müdürlüğüne sunuldu ve onay alındı. Çalışmalar öncesinde içine girilmesine ve gezilmesine imkan olmayan mezarlıkta 27 bin metrekarelik bir alanda ot ve çalılık temizliği yapıldı. Böylece mezarlık alanı çalışılabilir bir duruma getirilip yüzey araştırmalarına başlandı. Mezarlıkta mevcut durumdaki giriş kapısı oldukça eskimiş ve iş göremez bir haldeydi. Proje ile mezarlık kapısı dövme demirden imal edilerek yenilendi ve yerine yerleştirildi. Mezarlığın giriş kapısının yol boyunca sağlı sollu uzanan ve tel örgü bulunan cephesine 220 metrelik taş duvar yapıldı. Bu duvarla hem mezarlığa giriş ve çıkışlar kontrol altına alındı, hem de mezarlığın dışarıdan görünümü düzgün hale getirildi. Mezarlık kapısının üzerine bir isimlik yapıldı ve isimlik yerine yerleştirildi" dedi.
Yrd. Doç. Dr. Burhan Sayılır, yeniden düzenlenen mezarlığın Çanakkale Savaşı'nda önemli bir yeri olduğunu da belirterek, "25 Nisan 1915'te Fransızlar Kumkale'ye asker çıkarırken mezarlık çevresinde yoğun çarpışmalar yaşanmıştı. Türk askerleri İtilaf donanmasının yoğun bombardımanından korunmak için mezarlık için siper ve mevziler açmışlar ve burada iki gece geçirmişler. Proje ile Türk askerinin hayatta kalmak için sığındığı ve göğüs göğse çarpışmaların yaşadığı tevzi siperleri ile gözetleme ve muharebe mevzileri belirgin hale getirildi. Bu bölgedeki mezar taşlarının bir kısmında halen o yıllardan kalma mermilerin bıraktığı izler bulunuyor. Çalışmalar sonucunda belirgin hale getirilen tevzi siper ve mevzilerin zeminine ince mıcır serildi. Yaptığımız çalışmalar sonunda da Çanakkale Savaşı sırasında bu bölgede hayatını kaybeden askerlerimizin isimlerini mezarlık içindeki bu yere tabela olarak astık" diye konuştu.
472 mezar taşı gün yüzüne çıktı
Mezarlıkta yapılan düzenlemeler kapsamında çoğu taşın toprak altında tamamen örtülü vaziyette bulunduğunu da belirten Yrd. Doç. Dr. Burhan Sayılır, "Mezarlık alanı üzerindeki mezar taşlarının tespitine yönelik yüzey araştırması sırasında proje başlangıcında öngörülen 276 adet taş tespit edilemedi. Arazide dik veya yatık bir şekilde seçilebilen taş sayısı 75 adetti. Yerinden çıkarak toprak üzerinde bulunan taşlarla birlikte gözle görülebilen taş sayısı 200 adetti. Öncelikle arazi üzerinde gözle görülebilen taşlar dik konuma getirilerek yerlerine yerleştirildi ve bu taşların temizlikleriyle tamirlere ihtiyaç duyulanlarının tamirleri yapıldı.
Yapılan yüzey araştırmaları sırasında bir kısmı toprak üzerinde, büyük bir kısmı ise toprak altında bulunan 100 adet taş dik konuma getirilerek yerlerine yerleştirildi ve temizlikleri ile tamirlere ihtiyacı olan taşların tamirleri yapıldı. Siper ve mevzilerin belirginleştirilmesi çalışmaları sırasında tamamen toprak altında bulunan 100 adet mezar taşı ve mezarlara ait mermer bölümler çıkarıldıkları yerin en yakına dikilerek yerlerine yerleştirildi. Bu taşlarında temizlikleri yapılarak tamire ihtiyaçları olan taşların da tamirleri yapıldı. Arazi üzerinde yapılan yüzey araştırmaları ve arazi taramaları sırasında kırık olarak mezarlığın değişik yerlerindeki 38 adet baş taşı parçası ile 35 adet ayak taşı parçası toplandı ve bir araya getirildi. Mezarlıkta mezar taşları ile ilgili yapılan çalışmalar sonucunda 400 adet taş dik konumda, 72 adet de kırık parça olmak üzere 472 adet taş gün yüzüne çıkarıldı" dedi. (İHA)
Yrd. Doç. Dr. Burhan Sayılır, yeniden düzenlenen mezarlığın Çanakkale Savaşı'nda önemli bir yeri olduğunu da belirterek, "25 Nisan 1915'te Fransızlar Kumkale'ye asker çıkarırken mezarlık çevresinde yoğun çarpışmalar yaşanmıştı. Türk askerleri İtilaf donanmasının yoğun bombardımanından korunmak için mezarlık için siper ve mevziler açmışlar ve burada iki gece geçirmişler. Proje ile Türk askerinin hayatta kalmak için sığındığı ve göğüs göğse çarpışmaların yaşadığı tevzi siperleri ile gözetleme ve muharebe mevzileri belirgin hale getirildi. Bu bölgedeki mezar taşlarının bir kısmında halen o yıllardan kalma mermilerin bıraktığı izler bulunuyor. Çalışmalar sonucunda belirgin hale getirilen tevzi siper ve mevzilerin zeminine ince mıcır serildi. Yaptığımız çalışmalar sonunda da Çanakkale Savaşı sırasında bu bölgede hayatını kaybeden askerlerimizin isimlerini mezarlık içindeki bu yere tabela olarak astık" diye konuştu.
472 mezar taşı gün yüzüne çıktı
Mezarlıkta yapılan düzenlemeler kapsamında çoğu taşın toprak altında tamamen örtülü vaziyette bulunduğunu da belirten Yrd. Doç. Dr. Burhan Sayılır, "Mezarlık alanı üzerindeki mezar taşlarının tespitine yönelik yüzey araştırması sırasında proje başlangıcında öngörülen 276 adet taş tespit edilemedi. Arazide dik veya yatık bir şekilde seçilebilen taş sayısı 75 adetti. Yerinden çıkarak toprak üzerinde bulunan taşlarla birlikte gözle görülebilen taş sayısı 200 adetti. Öncelikle arazi üzerinde gözle görülebilen taşlar dik konuma getirilerek yerlerine yerleştirildi ve bu taşların temizlikleriyle tamirlere ihtiyaç duyulanlarının tamirleri yapıldı.
Yapılan yüzey araştırmaları sırasında bir kısmı toprak üzerinde, büyük bir kısmı ise toprak altında bulunan 100 adet taş dik konuma getirilerek yerlerine yerleştirildi ve temizlikleri ile tamirlere ihtiyacı olan taşların tamirleri yapıldı. Siper ve mevzilerin belirginleştirilmesi çalışmaları sırasında tamamen toprak altında bulunan 100 adet mezar taşı ve mezarlara ait mermer bölümler çıkarıldıkları yerin en yakına dikilerek yerlerine yerleştirildi. Bu taşlarında temizlikleri yapılarak tamire ihtiyaçları olan taşların da tamirleri yapıldı. Arazi üzerinde yapılan yüzey araştırmaları ve arazi taramaları sırasında kırık olarak mezarlığın değişik yerlerindeki 38 adet baş taşı parçası ile 35 adet ayak taşı parçası toplandı ve bir araya getirildi. Mezarlıkta mezar taşları ile ilgili yapılan çalışmalar sonucunda 400 adet taş dik konumda, 72 adet de kırık parça olmak üzere 472 adet taş gün yüzüne çıkarıldı" dedi. (İHA)