Türkülerin sırlı kuşları: Turnalar
16.09.2006 00:00:00
Bazen coşkunun, bazen hüznün, bazen de mutluluğun habercisi olarak görülen, birçok halk şiirinde, türkülerde duyguların anlatımında aracı olarak kullanılan turna kuşunun, Anadolu'da uğur, bereket ve ferahı temsil ettiği kaydedildi Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Gıyasettin Aytaş, Türk kültüründe köklü bir geçmişi bulunan geniş bir coğrafyada ve farklı kültürlerde yer edinmiş olan turnaların, motiflerle, Türk insanın giyiminde, halısında, kiliminde, oyasında, eşiğinde yer aldığını, şiirler, öyküler ve masalların büyüsüne karıştığı türkülere esin kaynağı olduğunu anlattı.Turnaların duyguların simgesi olduğunu ifade eden Aytaş, "Turnalar kimi zaman coşkunun, kimi zaman hüznün, bazen de mutluluğun habercisidir. Gurbette kalanın, hasret çekenin duygularına tercüman olurken, kimi zaman da kendisiyle dertler paylaşılır. Birçok halk şiirinde, özellikle türkülerde duyguların anlatımında turna hak ettiği yeri alır. Turnanın, türkülerde bu kadar geniş yer almasında, göçmen bir kuş olması, diyar diyar gezmesi, haber getirip götürme görevini üstlenmesi önemli bir sebeptir" diye konuştu.Sadakatin simgesiAytaş, Orta Asya'dan Japonya'ya kadar geniş bir bölgede farklılığı olan turnaların, bizim kültürümüzde çok özel bir yerinin olduğunu belirtti. Göç sırasında "V harfine benzer şekilde" uçan, çiftler halinde yaşayan ve eşleri öldüğünde diğerinin de intiharı seçtiği iddia edilen turnaların, Anadolu kültüründe en çok kullanılan sembollerden biri olduğunu kaydeden Aytaş, şöyle devam etti:"Japon kültüründe uzun ömür, mutluluk, güzellik, şans ve bereketin simgesi olan turnaların, Türk kültüründe taşıdığı değerler de buna benzerlik gösteriyor. Anadolu'da turna, uğur, bereket, refah ve bolluğu simgeliyor. Uğur getirmesi için gelinlerin başına turna teli (tüyü) takılıyor ya da turnaların konduğu tarlaya bereket getirdiğine inanılıyor. Kimi zaman da genç kızların ne kadar güzel olduklarını anlatmak için de simge olarak kullanılabiliyor."
