Felçlileri ayağa kaldıracak proje
Boğaziçi Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Enstitüsü'nde Doç. Dr. Burak Güçlü tarafından kurulan Dokunma Duyusu Araştırma Laboratuvarı, felçli ve bir organı kesilmiş (ampüte) hastaların gelecekte kullanacağı ileri teknoloji nöroprotezler için yapay dokunma duyusu geliştiriyor
03.01.2016 00:00:00
YENİ MESAJ/İSTANBUL
Boğaziçi Üniversitesi (BÜ) Dokunma Duyusu Araştırma Laboratuvarı, felç geçirmiş ya da kol ve bacaklarını kaybetmiş ampüte hastalara umut olacak çalışmalara imza atıyor. Dünyada bu konuda yapılan birkaç araştırmadan biri olan çalışma TÜBİTAK 1001 projesi olarak destekleniyor. Proje sonuçları Boğaziçi Üniversitesi'nde iki günlük uluslararası bir çalıştayda bilim insanları ile paylaşılacak. Dokunma Duyusu Araştırma Laboratuvarını kuran Doç. Dr. Burak Güçlü'nün yurtdışında alınmış nörobilim (sinir bilim) alanında doktorası bulunuyor. Güçlü, 2004 yılından beri Boğaziçi Üniversite'sinde öğretim üyesi olarak görev yapıyor. Bu araştırmaya ilişkin yaptığı açıklamada, çeşitli hastalıklar ve yaralanmalar sonucu hareket işlevini kaybetmiş kişiler için tasarlanan ve kendi sinir sistemleriyle haberleşen nöroprotezlerlerin son yıllarda nörobilimin önemli uygulama alanlarından biri olduğunu belirtti.
Felçli hasta nasıl ayağa kalkacak?
Güçlü, çalışmaları hakkında şu bilgileri de verdi: "Nöroprotezlerin genel çalışma prensibi, kas hareketlerini oluşturan biyolojik işaretlerin gerçek zamanlı olarak işlenerek robot eklemlerin sürülmesidir. Güncel araştırmalarda bu amaçla çevresel sinirlere veya beyine yerleştirilen elektrotlar kullanılmaktadır. Temel nörobilim araştırmaları sayesinde nöronlardan hücresel düzeyde kayıt almak ve bunları yorumlamak rutin bir laboratuvar faaliyeti haline gelmiştir. ABD'de özellikle felçli hastalara yönelik geliştirilen BrainGate (BeyinKapısı) sistemi bu bilgi birikiminden yola çıkarak insanlar için en ileri nöroprotezi sunmaktadır. Kişilerin beyinlerine yerleştirilen bir implant yardımıyla nöronlarda oluşan hareket komutları algılanmakta ve bir robot kol hareket ettirilerek cisimlere erişmek, onları kavrayarak kullanmak mümkün olabilmektedir. Boğaziçi Üniversitesi'nde yürüttüğümüz ve TÜBİTAK tarafından desteklenen projemizde ise bu tür nöroprotezlere duyu özelliği kazandırmak üzere çalışmalar yapmaktayız."
Nöroprotezler his kazanacak
Güçlü, hareket işlevi sağlamayı amaçlayan nöroprotezlerin halen en büyük eksikliklerinden birinin hareketten kaynaklanan duyunun ve cisimlere temasla oluşan dokunma hissinin (mekanik, sıcaklık, acı) oluşturduğu bedensel geri beslemenin bulunmaması olduğunu da vurgulayarak, "Bu yüzden hastalar robot el veya kollarını hareket ettirirken sürekli onları izlemeleri gerekmektedir. Ayrıca nöroprotezi kendi uzuvları gibi kabul etmekte zorlanmaktadırlar. Nöroprotezlere duyu özelliği kazandırıldığında hem hareket performansının artması hem de hastaların daha iyi uyum sağlaması beklenmektedir" dedi.
Prototip cihaz geliştiriliyor
Doç. Dr. Burak Güçlü, doğal davranış sırasında kullanılabilecek prototip cihaz donanımının geliştirilmesi için Boğaziçi Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü'ndeki BUMEMS laboratuvarı (Doç. Dr. Şenol Mutlu) ve Teknopark'ta bulunan Boğaziçi ARGE Ltd. Şti. (Prof. Dr. Mehmed Özkan) ile işbirliği yapılmakta olduğunu belirtti.
Boğaziçi Üniversitesi (BÜ) Dokunma Duyusu Araştırma Laboratuvarı, felç geçirmiş ya da kol ve bacaklarını kaybetmiş ampüte hastalara umut olacak çalışmalara imza atıyor. Dünyada bu konuda yapılan birkaç araştırmadan biri olan çalışma TÜBİTAK 1001 projesi olarak destekleniyor. Proje sonuçları Boğaziçi Üniversitesi'nde iki günlük uluslararası bir çalıştayda bilim insanları ile paylaşılacak. Dokunma Duyusu Araştırma Laboratuvarını kuran Doç. Dr. Burak Güçlü'nün yurtdışında alınmış nörobilim (sinir bilim) alanında doktorası bulunuyor. Güçlü, 2004 yılından beri Boğaziçi Üniversite'sinde öğretim üyesi olarak görev yapıyor. Bu araştırmaya ilişkin yaptığı açıklamada, çeşitli hastalıklar ve yaralanmalar sonucu hareket işlevini kaybetmiş kişiler için tasarlanan ve kendi sinir sistemleriyle haberleşen nöroprotezlerlerin son yıllarda nörobilimin önemli uygulama alanlarından biri olduğunu belirtti.
Felçli hasta nasıl ayağa kalkacak?
Güçlü, çalışmaları hakkında şu bilgileri de verdi: "Nöroprotezlerin genel çalışma prensibi, kas hareketlerini oluşturan biyolojik işaretlerin gerçek zamanlı olarak işlenerek robot eklemlerin sürülmesidir. Güncel araştırmalarda bu amaçla çevresel sinirlere veya beyine yerleştirilen elektrotlar kullanılmaktadır. Temel nörobilim araştırmaları sayesinde nöronlardan hücresel düzeyde kayıt almak ve bunları yorumlamak rutin bir laboratuvar faaliyeti haline gelmiştir. ABD'de özellikle felçli hastalara yönelik geliştirilen BrainGate (BeyinKapısı) sistemi bu bilgi birikiminden yola çıkarak insanlar için en ileri nöroprotezi sunmaktadır. Kişilerin beyinlerine yerleştirilen bir implant yardımıyla nöronlarda oluşan hareket komutları algılanmakta ve bir robot kol hareket ettirilerek cisimlere erişmek, onları kavrayarak kullanmak mümkün olabilmektedir. Boğaziçi Üniversitesi'nde yürüttüğümüz ve TÜBİTAK tarafından desteklenen projemizde ise bu tür nöroprotezlere duyu özelliği kazandırmak üzere çalışmalar yapmaktayız."
Nöroprotezler his kazanacak
Güçlü, hareket işlevi sağlamayı amaçlayan nöroprotezlerin halen en büyük eksikliklerinden birinin hareketten kaynaklanan duyunun ve cisimlere temasla oluşan dokunma hissinin (mekanik, sıcaklık, acı) oluşturduğu bedensel geri beslemenin bulunmaması olduğunu da vurgulayarak, "Bu yüzden hastalar robot el veya kollarını hareket ettirirken sürekli onları izlemeleri gerekmektedir. Ayrıca nöroprotezi kendi uzuvları gibi kabul etmekte zorlanmaktadırlar. Nöroprotezlere duyu özelliği kazandırıldığında hem hareket performansının artması hem de hastaların daha iyi uyum sağlaması beklenmektedir" dedi.
Prototip cihaz geliştiriliyor
Doç. Dr. Burak Güçlü, doğal davranış sırasında kullanılabilecek prototip cihaz donanımının geliştirilmesi için Boğaziçi Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü'ndeki BUMEMS laboratuvarı (Doç. Dr. Şenol Mutlu) ve Teknopark'ta bulunan Boğaziçi ARGE Ltd. Şti. (Prof. Dr. Mehmed Özkan) ile işbirliği yapılmakta olduğunu belirtti.