TBMM Başkanlığı'na sunulan Anayasa değişikliği teklifi, idam cezaları, düşünce özgürlüğü, partilerin kapatılması ve Cumhurbaşkanın yetkileriyle ilgili alanlarda yeni düzenlemeler içeriyor.

Anayasa'nın "İdam Cezası" ile ilgili maddesine "Genel müsadere cezası ile savaş, yakın savaş ve terör suçları halleri dışında ölüm cezası verilemez" hükmü eklendi.

Teklife eklenen bir geçici madde ile Anayasa değişikliğinden önce terör suçlarından dolayı ölüm cezası alanlar, bu cezanın kaldırılması ile ilgili değişiklikten yararlandırılmayacak.

Anayasa'nın "Düşünceyi Açıklama ve Yayma Hürriyeti"ni düzenleyen maddesinden "Düşüncelerin açıklanması ve yayılmasında kanunla yasaklanmış olan herhangi bir dil kullanılamaz" fıkrası çıkarıldı. Ancak bu maddedeki özgürlüklerin Anayasa'nın Başlangıç ve Temel maddelerinin değiştirilmesi yönünde kullanılamaması hükmü getirildi.

12 Eylül döneminde çıkarılan yasalar, KHK'ler ile Anayasa Düzeni Hakkında Yasa uyarınca alınan karar ve tasarrufların Anayasa'ya aykırılığının iddia edilmesini yasaklayan hükmün Anayasa'dan çıkartılması konusunda da uzlaşmaya varıldı.

Değişiklik teklifine göre, Anayasa'nın "Başlangıç" bölümündeki "Hiçbir düşünce ve mülahazanın..." ibaresi yerine "Hiçbir eylemin..." ibaresi yazılacak.

"Temel Hak ve Hürriyetler, Kişi Hürriyeti ve Güvenliği, Özel Hayatın Gizliliği, Konut Dokunulmazlığı, İletişim Hürriyeti, Yerleşme ve Seyahat Hürriyeti, Basın Hürriyeti, Kamu Tüzelkişilerinin Elindeki Basın Dışı Kitle Haberleşme Araçlarından Yararlanma Hakkı, Toplantı Hak ve Hürriyetleri, Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı, Hak Arama Hürriyeti, Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması, Ailenin Korunması, Kamulaştırma, Çalışma Hakkı ve Ödevi, Sendika Kurma, Ücrette Adalet Sağlanması, Sosyal ve Ekonomik Hakların Sınırı, Türk Vatandaşlığı, Seçme Seçilme ve Siyasi Faaliyette Bulunma Hakları, Dilekçe Hakkı" ile ilgili maddeler, Ulusal Program ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nde yeralan hükümler doğrultusunda yeniden düzenlendi.

Anayasa'nın "Seçme, seçilme, siyasi faaliyette bulunma, siyasi partilerin uyacakları esaslar ve yasama dokunulmazlığı" ile ilgili maddelerinde yapılan düzenleme ile seçime bir yıl kalan sürede seçim yasalarında değişiklik yapılmasının yasaklanması kabul edildi.

Teklif ile siyasi partilerin kapatılmasını düzenleyen maddeye "Bir siyasi parti, bu nitelikteki fiiller o partinin üyelerince yoğun bir şekilde işlendiği ve bu durum o partinin büyük kongre, genel başkan, merkez karar ve yönetim organları veya TBMM'deki grup genel kurulu veya grup yönetim kurulunca zımnen veya açıkça benimsendiği yahut bu fiiller doğrudan doğruya anılan parti organlarınca kararlılık içinde işlendiği takdirde söz konusu fillerin odağı haline gelmiş sayılır" hükmü eklendi.

Ayrıca Anayasa Mahkemesi'ne temelli kapatma yerine fiillerin ağırlığına göre partinin devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasını sağlama yetkisi de verildi.

"Yasama Dokunulmazlığı" ile ilgili maddenin, "Dokunulmazlık dosyalarının üç ay içinde karara bağlanması, Genel Kurul'daki oylamanın gizli yapılması ve dokunulmazlığı kalkan milletvekilinin yeniden seçilmesi durumunda yargılamasının sürmesi" doğrultusunda değiştirilmesi de teklifte öngörüldü.

Milletvekillerinin ödenek, yolluk ve emeklilik işlemlerinin yasayla düzenlenmesine Anayasal dayanak sağlayan madde de teklifte yer aldı. Bu düzenlemeyle milletvekili seçilmeden önce farklı sosyal güvenlik kuruluşlarına üye olan parlamenterlerin aynı emeklilik hak ve olanaklarından yararlanması sağlanacak.

"Kanunların Cumhurbaşkanınca yayınlanması" başlıklı 87. maddede öngörülen değişiktlikle Cumhurbaşkanı'na gerekçesini belirtmesi koşuluyla yasaları "Kısmi veto etme yetkisi" tanınıyor.

Anayasa'nın "Milli Güvenlik Kurulu" ile ilgili maddesi de değiştiriliyor.

Buna göre, MGK bünyesine Başbakan Yardımcıları ve Adalet Bakanlarının da katılmasına olanak sağlanırken, kurul kararlarının "Tavsiye" niteliğinde olduğu da vurgulanıyor.

Ayrıca, Anayasa Mahkemesi'nin, Anayasa değişikliklerinde iptal ve parti kapatma kararı alabilmesi için aranan "üçte iki" oy çokluğu "beşte üç" olarak değiştiriliyor.