Yeni anayasa çalışmaları üzerine (Lütfullah Önder)

Anayasalar toplumsal uzlaşma metinleridir. Milletin ve milletin iradesi ile ortaya çıkan devletin omurgasını oluşturur. Bu yönü ile bu metin üzerinde çok oynama yapmak, sürekli değişiklikler yapmak birini sürekli omurilik ameliyatı yapmak üzere masaya yatırmaya benzer. Bu nedenle adım atmadan önce çok ince hesap edilmeli, tabiri caizse bin ölçülüp bir biçilmelidir. Anayasada her konuya yer vermeye çalışmak esasen doğru bir yaklaşım değildir.Yukarıda ifade ettiğimiz üzere, anayasa omurgayı oluşturur detaylar ile uğraşmaz. Anayasada detay olursa omurga olma özelliğini yitirir. Zaman içerisinde yapılacak bir çok kanun değişiklikleri detay içeren anayasa engeline takılır. Kanun değişikliği yapabilmek için anayasa değişikliği yapmak zorunda kalırsınız. Detay içeren, bol maddeli anayasa ne kadar iyi hazırlanırsa hazırlansın her 10 yılda bir toplumun ihtiyaçlarına cevap veremez hale gelir.Halen yürürlükte olan ve dünyada en uzun süre yürürlükte kalan anayasa ABD Anayasasıdır. 1789'da kabul edilip yürürlüğe girmiştir ve halen yürürlüktedir. ABD Anayasası nasıl bu kadar uzun süre yürürlükte kalabilmiştir ve hala kalmaya devam etmektedir? ABD toplumu zaman içerinde değişmediği için mi? Tabiî ki hayır. ABD Anayasası 7 maddeden ibarettir. 1. maddesi yasamayı, 2. maddesi yürütmeyi, 3. maddesi yargıyı, 4. maddesi eyaletleri düzenler. Son üç madde ise anayasa değişiklik usulleri, anlaşmalar ve yasalarla yürürlülük hükümleri yer alır. Anayasada detay olmadığı için, sadece çatı belirlendiği için yıllar içerisinde toplumun ihtiyaçlarındaki farklılıklar kanun değişiklikleri ile karşılanmış, çatı veya omurga hiç bozulmadan varlığını korumuştur.Böyle bir anayasa, omurgaya dokunmamak kaydıyla her türlü değişikliği yapma yetkisini de yasama organına verir. Yasama organı, anayasa yargısı ile de karşı karşıya gelmeden yukarıda belirlenen çerçeve içinde kalmak kaydıyla, toplumun ihtiyaçlarına göre dilediği değişikliği rahatlıkla yapabilir. Bu manada, yeni anaysa hazırlığı içinde olan meclise birinci önerim; detaylardan kurtulup işin omurgasını çizen bir anaysa hazırlamalarıdır. İşin omurgasının nasıl çizileceğine dair önerilerimi de ilerleyen günlerde sizlerle paylaşacağım.