Komşu hakkı

Komşu hakkı büyük, saymayan höyük.
Komşu hakkı tanrı hakkı gibidir.
Komşu iti komşuya üremez.
Komşu komşunun külüne muhtaç.
Sadece bir kaçını yaza bildiğim, komşulukla ilgili birçok atasözünün ve deyimin sahibi olan bu millet, emniyet verilerine göre son zamanlarda en fazla komşudan şikâyet için karakollara uğrar oldu.
Kültürümüze yerleşmiş bu atasözlerinin kaynağı, sahip olduğumuz inanç değerlerinden başka ne ola bilir ki?
"Hz. Cibril bana komşu hakkı ile ilgili öyle çok geldi ki, Yüce Allah komşuyu komşuya mirasçı kılacak sandım" sözünün sahibi olan bir Peygambere iman etmiş bir millete hiç ama hiç yakışmıyor bu durum. Ne ilginçtir ki, komşu hakkının tahakkuk etmesi için komşunun ille de Müslüman olması gerekmiyor.
Bu konuda şöyle bir tasnif yapılır ki, bana göre çok manidardır.
A-Müslüman ve akraba komşunun üç hakkı var:
1-Müslüman olma hakları
2-Akraba hakkı
3- komşu hakkı
B-Müslüman komşu hakları:
1- Müslüman hakkı
2- Komşuluk hakkı
C-Gayr-i Müslim hakkı:
1- Komşuluk hakkı
Bütün bunlardan şunu anlıyoruz ki, her hal-u karda komşunun üzerimizde hakları var. En azından bir hakkı var.
Çağdaşlaşma sürecinde kaybettiğimiz değer yargılarının ilk sıralarına yerleşmiş durumda, komşu haklarının hesaba katılmaması. Kim bilir belki de birinci sırada.
Komşu hakkına riayeti kaybetmekle birlikte daha bir şeyi de kaybeder olduk. Hatta bazen kaybedilenlere can bile eklenebiliyor.
Belki asıl kaybettiğimiz şey "tevekkül" yahut sabırdır.
Kendi acı ama meyvesi çok tatlı olan bu nimeti, bu erdem de kaydı gitti avuçlarımızın arasından.
Gerçi biz aslında hak kavramını, özelde kul hakkına azami riayeti kaybettik.
Yani, "her şeyi tutan o şeyi" kaybettik.
Hak kavramını.
Allah'ın bile müdahil olmadığı kişi hakkını.
Kişi hakkı kutsaldır.
Mağdur helal etmeden, yada bağışlamadan Allah müdahale etmiyor bu hakka.
Kul hakkı ile stoper Hakk'ı birbirine karıştı.
En iyisi de forvet Hakkı'dır bizim için.
Bize ne kul hakkı denen şeyden.
***
Yanlış hesap Bağdat'tan döner ama mahşerden dönmez
Hikâye bu ya!
İstanbul Kapalı Çarşı'ya kervanlar gelirdi. Tüccarların siparişleri kumaş, kürk, baharat neyse dağıtılır, daha sonra tüccarlardan paraları tahsil edilirmiş.
Yine bir alış veriş sonrasında, tüccarın biri hesap yaparken dört işlem hileleri ile kervancıyı 400-500 altın içerde bırakır. Hesaptaki yanlışlığı anlayamayan kervancı Bağdat-Hicaz ve Mısır seferine çıkar.
Tüccar da; "şimdi bu Mısır'dan altı-yedi ayda zor döner, ben de bu parayı işletirim" diye düşünür.
Kervancı yol uzun, zaman bol bütün hesapları tekrar tekrar inceler.
Tüccarın yaptığı hileyi anlar. Kervan Bağdat'a girmek üzereyken, kervanı oğlu ve güvendiği bir kişiye emanet eder ve:
- Siz beni Bağdat'ta bekleyin, der.
İyi bir Arap atı alıp dörtnala İstanbul'a doğru yola koyulur.
Yolda, bu adam bu parayı hemen öyle vermez diye düşünüp bir plan kurar. İstanbul'daki dostlarından plan için yardım ister.
Ertesi gün tüccarın dükkanına iki kadın gelir.
Tüccara:
- Sorup soruşturduk bu civarda en dürüst, en güvenilir kişi sizmişsiniz. Biz Hicaza gideceğiz. Size bu iki çantayı emanet etmek istiyoruz, derler ve çantaları açıp tüccara gösterirler.
Çantaların içi inci, altın, pırlanta, envai çeşit mücevherle doludur.
- Olur, da dönemezsek bunlar size helal hoş olsun. Bize bir dua okutur, belki bir hayrat yaptırırsın, derler.
Bunları duyan tüccar sevinçten havalara uçar.
Kadınlara hürmet, ziyafet… derken, bu sırada kervancı içeri girer,
Bunu gören tüccar, daha kervancı lafa başlamadan,
- Yahu hoş geldin. Bizim hesapta bir yanlışlık olmuş. Paralarını ayırdım. Çocukları da tembihledim, eğer ölürsem kervancının parasını mutlaka verin. Ben kul hakkı yemem kardeşim, der.
Parayı hemen verir.
Bu sırada kadınlar:
-Biz bu sene gitmekten vazgeçtik. Kısmetse seneye! Deyip dükkândan çıkarlar.
Oyuna geldiğini anlayan tüccar, kervancının peşinden koşup:
-Hani sen Mısır'a gidecektin, yaktın beni! Diye bağırır.
Atına binen kervancı:
-Yanlış hesap adamı Bağdat'tan döndürür der ve yoluna gider.
Son söz.
Aman siz üzerinizde kul hakkı varsa onu Bağdat'tan öteye, hatta Bağdat'a kadar bile bırakmayın.
Mahşere ise asla bırakmayın