RECEP BAHAR/DETAY HABER

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2017 yılının üçüncü çeyreğine (Temmuz-Eylül) ilişkin Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla (GSYH) verilerini açıkladı. Buna göre, GSYH tahmini, zincirlenmiş hacim endeksi olarak, bu yılın üçüncü çeyreğinde 2016 yılının aynı çeyreğine göre yüzde 11.1 arttı.

Ancak 2016'da darbe girişimi nedeniyle 3. çeyrekte (Temmuz-Eylül 2016 dönemi) ekonomi, 2015 yılına göre yüzde 1.8 küçülmüştü. Dolayısıyla küçülme sonrası yaşanan büyümenin yüksek çıkması dikkat çekiyor. 

Dolar bazında büyüme yüzde 3.9

Öte yandan dolar bazında büyüme daha düşük gerçekleşti. Geçen yıl 3. çeyrekte Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla (GSYH), 225 milyar 232 milyon dolardı.

Büyüme bu yıl 3. çeyrekte 234 milyar 550 milyon dolara ulaştı. Dolar bazında büyüme yüzde 3.9'da kaldı. 2016 yılının tamamında GSYH, 862 milyar 744 milyon dolardı. Kişi başına düşen milli gelir de yaklaşık 10 bin 900 dolardı. Bu yıl ilk 9 ayda toplam GSYH, 615 milyar 646 milyon dolara ulaştı.

Toplam milli gelirin geçen yıla ulaşabilmesi için 4. çeyrekte (Ekim-Aralık dönemi) 247 milyar dolara ulaşılması gerekiyor.

2016'nın 4. çeyreğinde cari fiyatlarla GSYH, 228 milyar 482 milyon dolardı. Son çeyrekte dolar bazında yüzde 9'un üzerinde büyüme gerçekleşmesi gerekiyor, bu da mevcut koşullar dikkate alındığında güç görünüyor. Son tahlilde 2017'de kişi başına düşen milli gelir, 2016'dan daha düşük gelebilir.

En büyük katkı finanstan

Üretim yöntemiyle gayrisafi yurt içi hâsıla tahmini ise aynı dönemde cari fiyatlarla yüzde 24.2 yükselerek, 827 milyar 230 milyon lira olarak belirlendi.

Tarım sektörünün toplam katma değeri, bu yılın Temmuz-Eylül döneminde geçen yılın aynı çeyreğine göre, zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 2.8, sanayi sektörü yüzde 14.8 ve inşaat sektörü yüzde 18.7 arttı.

Ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetlerinin toplamından oluşan hizmetler sektörünün katma değeri ise yüzde 20.7 artış gösterdi. Bu arada hükümetin ilan ettiği Orta Vadeli Program'da (OVP) büyümenin 2017'nin tamamı için yüzde 5.5 olarak gerçekleşmesi öngörülüyor.

Mal ve hizmet ihracatı, üçüncü çeyrekte 2016'nın aynı dönemine göre zincirleme hacim endeksi olarak yüzde 17.2, ithalatı ise yüzde 14.5 arttı. İhracat da, ithalat da büyümenin yüksek çıkmasına katkı sağladı. TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi, ihracatın büyümeye olan katkısının 3.5 puan olduğunu, bir başka ifadeyle büyümenin üçte birinin ihracattan geldiğini açıkladı.

Büyümeye, hükümetin organize ettiği 250 milyar liralık Kredi Garanti Fonu (KGF) kredileri ciddi katkı sağladı. Söz konusu kredi; finans kesiminin büyümesine, sanayide çarkların bir miktar daha hızlı dönemsine, tüketimin az da kıpırdamasına yol açtı.

Son 3 yılın 3. çeyrek büyüme rakamları

Türkiye son 3 yılda 15 Temmuz darbe girişimi nedeniyle büyümede zikzaklar çizdi.

2015'te 3. çeyrekte büyüme, 2014 yılının 3. çeyreğine göre yüzde 4 artış göstermişti. Yeni hesap yönteminin sağladığı avantaja rağmen 2016 yılı 3. çeyreğinde ise 2015 yılına göre yüzde 1.8 küçülme yaşandı.

2017 yılında ise darbe girişiminin etkileri nispeten atlatıldığı için veriler iyi gelmeye başladı. 2017 yılının ilk çeyreğinde büyüme, 2016 yılının ilk çeyreğine göre yüzde 5, ikinci çeyreğinde ise yüzde 5.1 artış gösterdi. Bu da 3. çeyrekteki artışın anormal çıkması, geçen yılki artışın 'eksi' çıkmasından kaynaklanıyor.

2018'de umutlar iç talepte

Ekonomiden sorumlu Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, Türkiye ekonomisinin, verileri açıklanan OECD, Avrupa Birliği ve G20 ülkeleri arasında en güçlü büyüme performansı gösteren ekonomi olduğunu belirterek, "Yatırımların ve istihdamın güçlü seyri 2018 yılında iç talep yoluyla büyümemizi destekleyecek. 2018 yılında da güçlü büyüme performansımızın sürmesini öngörüyoruz" ifadesini kullandı.

Şimşek, "2017 yılının 9 ayında yüzde 7.4 gibi çok güçlü bir büyüme söz konusu. Büyüme, dördüncü çeyrekte de devam ediyor. Yıl sonu büyümesi, muhtemelen yüzde 6.5 üstü gelecek" dedi.

Şimşek, büyümede Kredi Garanti Fonunun (KGF) da etkisinin bulunduğunu belirterek, bu kapsamda 200 binin üzerinde KOBİ'nin krediye erişim sağladığına dikkati çekti.