Python 110 - Fonksiyonlar

Programlamada fonksiyonlar, bir dizi işlemi bir çırpıda yapmak için kullanılan yapılardır. Şu ana kadar kullandığımız print() ve str() komutları da aslında birer fonksiyondur. Bir fonksiyon kullanmak istediğimizde adını yazar parantez açar, bazen bu parantez içinde bir ya da daha fazla değer yazar ve parantezi kapatırız.

Hazır fonksiyonlar temel işlerimizi görse de her işimizi onlarla çözemeyiz. Yazacağımız programların ihtiyacına göre kendimiz de yeni fonksiyonlar oluşturup kullanabiliriz.

Bir Python programında yeni bir fonksiyon oluşturmak için satıra def kelimesiyle başlar, bir boşluk bırakıp fonksiyonun tamamen bize ait olan ismini yazar, parantezlerini açıp kapar, ve iki nokta üstüsteyle satırı bitiririz. Def, "tanım" anlamına gelen define (difayn) kelimesinin kısaltmasıdır. Bundan sonra fonksiyonumuzda yer alan tüm komutları def kelimesinden 2 boşluk içeride yazmamız gerekir. Hatırlayın Pythonda bu şekilde biraz içeride yazılan kodlarda bir birliktelik anlamı vardı. Buna kod bloğu da diyebiliriz. İşte 2 komutlu bir kod bloğuyla ilk fonksiyon tanımımız karşınızda:

  def karşıla():
    print("Merhaba!")
    print("Nasılsınız?")

Bu tanımı yaptıktan sonra artık kodumuz içerisinde istediğimiz herhangi bir yerde karşıla() dediğimizde, Python tanım bloğunda ne kadar kod yazdıysak hepsini çalıştıracaktır.

Nasıl ki print() komutunda parantez içinde bazı değerler yazabiliyorduysak, kendi fonksiyonlarımıza da bu tür parametreler atayabiliyoruz. Yani her zaman parantez boş kalmak zorunda değil:

  def karşıla(isim):
    print("Merhaba " + isim)

  karşıla("Samet")   # Merhaba Samet

Burada "Samet" kelimesini isim değişkeni yardımıyla fonksiyona gönderiyoruz, fonksiyon orada sabit bir Merhaba kelimesinin peşine bu ismi yapıştırıp ekrana basıyor. Fonksiyon tanımımızda istediğimiz kadar parametre kullanabiliriz ve bunlar istediğimiz türde değişkenler/ veriler olabilir. Yani 5 tane sayı alan bir fonksiyon da oluşturabiliriz, tek bir cümle alan bir fonksiyon da oluşturabiliriz.

Bazen bir fonksiyonun tıpkı matematikte olduğu gibi gönderdiğimiz değer/lerden yeni bir değer üretmesini yahut bize geri vermesini de isteyebiliriz. Bunu return kelimesiyle yapıyoruz. Geri gelen, geri döndür anlamlarındaki return kelimesini (ritörn) diye okuyabiliriz.

  def hipotenüs(a,b):
    h = a*a + b*b
    return h ** 0.5  # değer döndüren kısım

  print( hiptenüs(3,4) )

Bir önceki örnekle aradaki farka dikkat edin. Önceki örnek ekrana yazma işini de fonksiyonda yapıyordu ama burada biz fonksiyondan sadece bir değer alıyoruz ve onu ekrana biz basıyoruz. İstersek ekrana basmaz, başka bir değişkende de saklayabilirdik.

Bir fonksiyondan birden fazla sonuç almayı da yine return ifadesiyle yapıyoruz ama returnden sonra tekil bir veri değil liste tipinde bir veri kullanıyoruz:

  def kelimeler(cümle):
    return cümle.split()

  print( kelimeler("Mevsim bahara döndü.") )  # ['Mevsim', 'bahara', 'döndü.']

Bir çıkış koşulu sağlayabildiğiniz her durumda bir fonksiyonun kendisini çağırması da mümkündür. Matematikte ve programcılıkta bazı çözümler bu tür rekursif (resursive) algoritmalarla çok daha pratik olarak sonuçlandırılabilir.

  def faktöryel(x):
    if x==1:
      return 1
    else:
      return ( x * faktöryel(x-1) )

  print( faktöryel(5) )   # 120

Evet yine temel bir konuda karşılaşabileceğiniz tüm alanları ele almaya çalıştık. Online Python denemelerimizi ihmal etmeyelim. İyi çalışmalar.

• programiz.com
• repl.it/languages/python3