Kumarhane Kapitalizmi

60'ını aşmış bir ihtiyar delikanlı... Hâlâ gençlik yıllarındaki enerji ve içtenlikle vahşi kapitalizme karşı entellektüel bir savaş veriyor. 1983'te çıkarılan 1402 sayılı yasayla öğrencilerinden koparılması bile Don Kişot cesaretini kırmaya yetmedi. Tipik akademisyen tafrası objektiflik iddialarına karşı onurlu bir biçimde "taraflı" olmayı yeğledi. Fildişi kulelere sığınmış akademisyenlerin soğuk nutuklarına karşı, mazlumların çığlıklarına eşlik eden yürekli bir insan. Keşke diyorum emperyalizmin eleştirisinde gösterdiği dikkati din konusunda da gösterecek vukufiyeti olsaydı Sn. Işıklı'nın. Hiroşima ve Nagazaki'ye atılan atom bombasının sorumluluğunu bir ideal olarak bilime yüklemek kadar Sivas olaylarını da dine yüklemek bir yanılsama olsa gerek. Sanırım bunda sosyal-siyasal Darwinizmi sorgulayan Sn. Işıklı'nın biyolojik Darwinizm karşısında boyun eğmesi belirleyici oluyor. Kumarhane Kapitalizmi Alpaslan Hoca'nın çeşitli yazılarından ve konuşmalarından oluşan bir seçki. 1983'ten bu yana "Yeni liberalizme" yönelik eleştirilerini içeriyor "Kumarhane Kapitalizmi." Birinci bölümde benim için en ilginç kısım "Dünya Bankası'nın Laik İmparatorluğunda Kumarhane Kapitalizmi" başlığını taşıyor. Sn. Işıklı, burada Ulus Devletlerin yerini yeniden imparatorlukların almakta olduğunu vurguluyor. Ayrıca bu yeni imparatorluğun Hıristiyanî ve misyoner karakterini irdeliyor.

İkinci bölümde "Üç Savunma" yer alıyor. Bunlardan ilki güncelliğini koruyor: "Chomsky'ye Yanıtlar." "Amerikan Müdahaleciliği" kitabı yargılanan Chomsky'nin PKK meselesine yaklaşımındaki kör noktaları aydınlatıyor Sn. Işıklı. Üçüncü bölümde en çok 11 Eylül ve Yansımaları, dikkatimi çekti. Sn. Işıklı, 11 Eylül süreciyle küresel kapitalizmin küresel faşizme dönüşmekte olduğuna işaret etmekte.

Yahudilik, Marx'taki iyimserliğin esin kaynağı olabilir mi?

Yahudiliğin "budünyacı" bir din olması bakımından evet, ama sanırım Marx'ın iyimserliği bunun ötesinde tüm semavî dinlerde vurgulanan "Mehdî" beklentisidir. Çünkü Mehdi inancına göre, mazlumlar ve mağdurlar bir kurtarıcının önderliğinde zalimlere ve gaddarlara galip gelecektir. Bu bir, ikincisi, Sn. Işıklı kapitalizmin ruhuna epeyce yaklaşmış olmakla birlikte belki Weber'den çok Marx'ı haklı bulduğu için "protestan ahlakı"nı atlamış. Aslında protestan ahlâkından da öte Yahudilerin (ya da Yahudi) ahlâkıdır, Keynes'in sözünü ettiği açgözlülük ve hırs gibi kapitalizmin temeli olan kavramlar. Bu durum Yahudilerin "seçilmiş millet" kavramını "üstün ırk" olarak tahrif etmelerine dayanır. Buna göre Yahudiler insan, Yahudi olmayanlar (Centile) ise insancıktır. Başka deyişle Yahudiler Centile'ye bizim evcil hayvanlara baktığımız gibi bakar. Bu inanç protestanlığa da geçmiş ve protestanlar kendilerini Yahudilerin yerine koymuştur. "Beyaz adamın uygarlaştırma misyonu" da buraya dayanır. İlginçtir, Darwin de Yahudi kökenli bir aileden gelir ve evrim teorisindeki doğal seçilim ile seçilmiş millet kavramı arasında dikkate değer bir koşutluk vardır. Bize göre bir esinlenme sözkonusudur. Uzatmayalım kapitalizmin raconu olan sermaye birikimini başkalarına faizle borç vermeyi uygun gören Yahudilerin gerçekleştirmiş olması ilk kapitalist kentin Amsterdam'ın bir tür Yahudi şehri olması bir rastlantı mı? (Tapınak Şövalyelerinin rolünü de unutmadan, onları da ilk judazier olarak görmek gerekmez mi?)

Işıklı'nın dediği gibi olsun. Darwin haklı ise R. Dawkins'in dediği gibi "ben bencildir" ve kapitalistler insanın doğasına dayandığı için haklıdır. Darwin'in dediği gibi amipten evrimleşerek geliyorsak "ruh" yoktur. Ruh yoksa metafizik yoktur. İnsaniyet, özveri, içtenlik, metafizik değil mi? Yoksa sosyalizm, metafizik köklerden yoksun olduğu için mi yıkıldı?

Kumarhane Kapitalizmi genç ama enerjik bir yayınevinden çıktı: Otopsi. Otopsi'nin (ya da Cengiz Özakıncı demeliyiz sanırım) Kuvay-ı Milliye kavramını vurgulayan ulusalcı-sol çizgisiyle tanındığını da not edelim. Mürekkebi kurumadan bizi kitapla tanıştıran dost Özakıncı'ya da teşekkürler.

* Ali Rıza BAYZAN *