BM Irak'ı komşularına soracak

BM Güvenlik Konseyi'nin, Irak'a uygulanan yaptırımlar rejiminde yapacağı değişiklikle ilgili olarak, aralarında Türkiye'nin de bulunduğu komşu ülkelerle danışmalarda bulunması öngörüldü.

Bu konudaki önerileri içeren ve İngiltere tarafından kaleme alınan bir karar taslağı önceki gün BM Güvenlik Konseyi'ne sunuldu. Tasarıda, Irak'a komşu ülkelerle yapılacak danışmaların çerçevesi ve içeriği konusunda ayrıntı bulunmuyor. Bu hususların Konsey'de yapılacak müzakereler sırasında belirginleşmesi bekleniyor.

Yeni tasarı Bağdat yönetiminin petrol kaçakçılığı yapmasını ve bu yoldan sağlanan paranın Irak lideri Saddam Hüseyin'in kasalarına akmasını önleme amacı güdüyor.

Yine İngiltere tarafından hazırlanan ve "akıllı yaptırımları" içeren ilk tasarı, komşu ülkelerle danışmaları öngörmüyor ve bu konudayapılacak düzenlemeleri Genel Sekreter Kofi Annan'a bırakıyordu. Söz konusu tasarı, Konsey'in veto yetkisine sahip üyeleri de dahil birçok ülkenin desteğini alamadığı için oylanamadı.

Irak, geçen günlerde komşu ülkeleri uyararak, "akıllı yaptırımlar"la ilgili tasarıyı uyguladıkları takdirde kendileriyle olan ticareti ve ucuz fiyatla petrol satışını durduracağı tehdidinde bulunmuştu. Irak, Körfez Savaşı'ndan bu yana uygulanan yaptırımların derhal kaldırılmasını istiyor.

Hazırlanan yeni tasarıya göre, Irak yine istediği kadar petrol satabilecek, ancak satıştan sağlanan para BM denetimindeki emanet hesabında tutulacak ve Irak'ın ithal edeceği gıda maddesi ve ilaçlarınparası bu hesaptan ödenecek.

"Akıllı yaptırımlar" yeni tasarıda da yer aldı. Buna göre, Irak sivil amaçlı malları sınırsızca ithal edebilecek, ancak askeri ya da çifte-amaçlı mallar üzerindeki denetimler sıkılaştırılacak. Tasarı Irak'a komşu olan Türkiye, Suriye ve Ürdün'ün ülke başına günde 150 bin varil petrol ithal etmelerine olanak tanıyor. Ayrıca eski metinde sınır ticaretine yapılan atıflar da yeni metinden çıkarıldı.

Türkiye ek külfet istemiyor

Güvenlik Konseyi'nde Irak'a uygulanan yaptırımlar konusundaki hareketlilik devam ederken, Türkiye de kendi görüşlerini New York ve başkentlerde, Konsey üyesi ülkelere anlatmayı sürdürüyor.

Ankara, yaptırımlar rejiminde yapılacak değişikliklerin Türkiye'ye ekonomik açıdan ek külfet getirmesine karşı çıkıyor. Irak'a yapılacak ihracatta yasaklı mallara "izleme mekanizması" çerçevesinde uygulanacak incelemenin de Türk-Irak sınırında değil, malın yola çıktığı "menşe ülkede" yapılması Türkiye tarafından talep edildi.

Türkiye ayrıca Konsey ülkelerine, tankerler aracılığıyla yapılan küçük çaplı petrol taşımacılığının "kaçakçılık" kapsamına değil "sınır ticareti" kapsamına girdiğini anlatmaya çalışıyor.

Irak'ın Türkiye'ye satacağı petrolün bedelinin bir Türk bankasında BM adına açılacak emanet hesabında toplanacak olması ise, Türkiye açısından avantaj sayılıyor. Ayrıca Türkiye'nin Irak'tan satın alacağıpetrolün fiyatı Ankara ile Bağdat arasında yapılacak müzakereyle saptanacak. Bu yoldan belirlenecek fiyat daha sonra BM'ye bildirilecek.