Ebû'l Hasan-ı Eş'ari

3. İhtiyaç hasıl oldukça, tertib üzere hazırlanmış gıda aletleri. Mesela, yeni doğmuş çocuk gıdasını, önce annesini emmek suretiyle temin eder. Çünkü o, bu sırada dişsizdir. Gıdasını kendiliğinden temin edemez. Bir müddet sonra, dişlerle donatılır. Gıdasını yemekle elde eder. 4. Ağızdan alınan gıdalar, mideye gelir. Mide, kendisine ulaşan gıdaları pişirir. Bu gıdalara öyle bir incelik verir ki, bunlar en ince yollardan geçerek, sonunda saç ve tırnaklara kadar ulaşır. 5. Karaciğer, öd (safra) çıkarmak vücudun şeker durumunu ayarlamak, zehirleri bir dereceye kadar zararsız hale getirmek gibi bazı vazifeler için hazırlanmıştır. 6. Akciğer, dışıradan temiz havayı (oksijen) alıp, kan dolaşımı ile dokulara iletmek ve kandan (karbondioksit alarak) kirlenen havayı nefesle dışarı vermek için hazırlanmıştır. 8. Ayrıca alınan gıdalardaki fazlalıkların atılması için gerekli aletler (azalar). Bunlardan başka, tesadüfi olarak düşünülmesi imkansız olan, mutlaka bunları tertip ve düzenleyen bir yaratıcının varlığını gerektiren sayılamayacak kadar çok şey vardır. Bütün bunların çamur özü ve su ile düzenlenip, kısımlara ayrılması, mutlaka bir yaratıcıyı, bir düzenleyiciyi gerektirir. Bunu, düşünen her akıl sahibi anlar. Aynı şekilde, bir plan dairesinde düzenleyen, kasdeden bir bina yapıcısı olmadan, bir binanın meydana gelmesi bile mümkün olmayınca, bütün bu saydığımız hallerin de bir yapıcı ve yaratıcı olmadan çamur ve su ile kendiliklerinden, tertip ve düzen içerisinde meydana gelmeleri mümkün olamaz.

Ebû'l-Hasan-ı Eş'ari hazretleri Allah-ü Teala'dan başka her şeyin sonradan yaratıldığını ve her birisinde çeşitli hikmetler bulunduğunu izah etmek için buyurdu ki;

Allah-ü Teala mealen; "Gerçekten, göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün birbiri ardınca gelişinde, akıl sahipleri için, Allah'ın varlığını, kudret ve azametini gösteren deliller vardır" (Al-i İmran: 190) ayet-i kerimesiyle Allah-ü Teala'dan başka her şeyin sonradan yaratıldığı, bunları Allah-ü Teala'nın yarattığını ve bundan çeşitli hikmetler bulunduğunu daha ziyade beyan eyledi.