Ekmeksever ülkeleri büyük tehlike bekliyor

YENİ MESAJ / DETAY HABER

Ukrayna savaşı ve ABD'nin Rus petrolüne ithalat yasağı koymasıyla gözler enerji piyasalarına çevrilirken bir başka hayati alanda da alarm çanları çalıyor: Küresel gıda arz güvenliği. Rusya; dünyanın en büyük buğday ihracatçısı ve Çin ile Hindistan'ın ardından en büyük buğday üreticisi. Çin, 134.3 milyon tonla ilk sırada yer alırken, bu ülkeyi 98.5 milyon tonla Hindistan, 85.9 milyon tonla Rusya, 47.3 milyon tonla ABD izliyor. Ukrayna, 26.2 milyon tonla dünyada 9. sırada... Rusya ve Ukrayna'nın nüfusları Çin ve Hindistan'a oranla düşük olduğunda ürettikleri buğdayın önemli bir bölümünü ihraç edebiliyorlar. Nitekim Rusya en büyük ihracatçı konumda... Bu ülkeyi ABD, Kanada, Fransa ve Ukrayna izliyor. Buğday ithalatında ilk 5 ülke ise sırasıyla şöyle: Mısır, Endonezya, Türkiye, İtalya ve Filipinler. Türkiye, dünyanın en büyük un ihracatçısı, makarna ihracatında ise İtalya'nın ardından geliyor. İtalya'nın toplam buğday üretimi ise 7 milyon ton!


Buğdaya bağımlı ülkeler tehlikede

Rusya ve Ukrayna'dan buğday tedarik zincirinde oluşacak sıkıntılardan en ağır etkilenecek olanlar ise Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleri. Bu ülkelerin beslenme kültüründe ekmek gibi buğday ürünlerinin önemli yer tutmasının yanı sıra ithalatta büyük ölçüde Karadeniz rotasına bağımlı olmaları da bu ülkeleri kırılgan hale getiriyor. Örneğin Lübnan, buğday ithalatının yüzde 60'ını Ukrayna'dan gerçekleştiriyor. Dünyanın en fazla buğday ithal eden ülkesi olan Mısır, buğday ihtiyacının yüzde 70'ini Rusya ve Ukrayna'dan karşılıyor. Türkiye'nin buğday ithalatının yüzde 78'i ve Tunus'un tahıl ithalatının yüzde 80'i de yine Rusya ve Ukrayna'dan geliyor. Ukrayna'da şu an çatışmaların sürdüğü bazı bölgeler, ülkenin buğday üretim ve ihracatında önemli paya sahip. Ukrayna'nın buğday mahsulünün büyük bölümü güneydoğu bölgelerinde yer alıyor ve bu bölgeler Rus işgali altında. Dolayısıyla Karadeniz, Ukrayna'nın buğday tedarik zincirinde stratejik önem taşıyor. Karadeniz üzerinden sevkiyatın bloke edilmesi durumunda Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgelerinde ciddi sıkıntılar oluşabilir.

Mısır ve Lübnan etkilenecek

Washington merkezli Uluslararası Gıda Politikaları Araştırma Enstitüsü'nden (IFPRI) kıdemli araştırmacı David Laborde, Ortadoğu ve Kuzey Afrika'ya buğday ihracatının tamamının Karadeniz üzerinden gemilerle yapıldığına işaret ediyor. Şu an ticareti yapılan buğdayın geçen yıl Temmuz ayının hasadı olduğunu kaydeden Laborde, "Bu, işgal öncesindeki dönem. Hasadın yaklaşık dörtte biri, önümüzdeki üç ay için hala kullanılabilir durumda. Ancak limanların işlememesi, özellikle Mısır ve Lübnan gibi ülkelerde darboğaza yol açabilir" uyarısı yaptı. Savaşın gıda güvenliğine ne boyutta etki edeceği, çatışmaların ne kadar süreceğine bağlı. Ukraynalı çiftçilerin buğday ekinini Temmuz ayına kadar tarladan toplayamaması durumunda tedarik zinciri kırılmış olacak. Hasat gerçekleşse bile mahsulü limanlara taşıyacak altyapının kullanılabilmesi garanti değil. Buğday piyasasında fiyatlar, bölgedeki özellikle yoksul ülkeler için sistematik bir sorun haline dönüşebilir. Rusya'nın Ukrayna'ya saldırmasından bu yana buğday fiyatlarında yüzde 35'lik artış kaydedildi. Halihazırda ekonomik kriz içinde bulunan Lübnan'ın bir aylık buğday rezervi kalmış durumda. Tunus'un buğday rezervlerinin yüzde 80'i yurt dışı kaynaklı. Hükümetin, yetkililere buğday ithalatıyla ilgili yorumda bulunmama talimatı verdiği yönünde haberler kamuoyuna yansımıştı. Dünyanın en büyük buğday ithalatçısı Mısır'ın da halen rezervlere sahip olduğu ancak diğer ülkelerle alternatif ithalat anlaşmaları üzerinde çalıştığı biliniyor. Rusya'da üretimde sıkıntı olması beklenmiyor.