Ekonomi yine küçüldü

RECEP BAHAR / DETAY HABER

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), yılın ikinci çeyreğine (Nisan-Haziran) ilişkin gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) sonuçlarını açıkladı.

Buna göre, GSYH bu yılın ikinci çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 1.5 azaldı. Ekonomi 2018 yılının son çeyreğinde (Ekim-Aralık) yüzde 2.8 küçülmüştü. Küçülme 2019'un ilk 3 ayında (Ocak-Mart) yüzde 2.4 büzülmeyle devam etti.

Nisan-Haziran dönemi yani ikinci çeyrek de farklı tezahür etmedi. Küçülme oranı yüzde 1.5'e inse de ekonominin makus talihi değişmedi.

En büyük çöküş inşaatta

Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH tahmini, bu yılın ikinci 3 aylık döneminde 1 trilyon 24 milyar 226 milyon lira olarak gerçekleşti.

GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde bu yılın ikinci çeyreğinde, geçen yılın aynı dönemine kıyasla tarım sektörünün katma değeri yüzde 3.4 arttı, sanayi sektörünün yüzde 2.7, inşaat sektörünün yüzde 12.7 azaldı.

Ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetlerinin toplamından oluşan hizmetler sektörünün katma değeri de yüzde 0.3 azalış gösterdi. İmalat sanayisinde yüzde eksi 3.3 ve inşaatta yüzde eksi 12.7'lik daralma, ekonomide riski artıran detaylar olarak göze çarpıyor.

Vatandaş boğazından kıstı

Verilere göre, hane halkı nihai tüketim harcamaları yılın ikinci çeyreğinde, geçen yılın aynı çeyreğine göre zincirlemiş hacim endeksine göre yüzde 1.1 azaldı.

Devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 3.3 artarken, gayrisafi sabit sermaye oluşumu yüzde 22.8 geriledi. Mal ve hizmet ihracatı, yılın ikinci çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre zincirleme hacim endeksi olarak yüzde 8.1 artarken, ithalatı yüzde 16.9 azaldı.

Öte yandan TÜİK, daha önce 2018 yılının son çeyreği için açıkladığı yüzde 3.0'lık küçülmeyi yüzde 2.8; 2019 yılının ilk çeyreği için yüzde 2.6 olarak ilan ettiği daralmayı yüzde 2.4  olarak aşağı yönlü revize etti.

Ekonomist Mahfi Eğilmez, verilere ilişkin "Slumpflasyonda üçüncü çeyreği geride bırakmış olduk" değerlendirmesinde bulundu. Prof. Dr. Veysel Ulusoy, Twitter paylaşımında, "GSYH'nın temel iki bileşeni sermaye ve işgücü ya da istihdamdır. İlkinde azalma yüzde 20'lerin üzerinde, ikincisinde ise yüzde 3... Bu kapsamda, GSYH'nın ikinci çeyrekte yüzde 1.5 azalması sorgulanır nitelikte" görüşünü seslendirdi.

Büyüme için finansman koşulları iyileşmeli

İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, 2019 yılı ikinci çeyrek dönemine ilişkin GSYH verisini değerlendirdiği açıklamasında, "Finansman koşullarında yeteri kadar iyileşme ve yatırım ortamında daha güçlü bir düzelme gerçekleştiği takdirde, önümüzdeki dönemde büyüme rakamlarında sağlıklı bir toparlanma mümkün olabilecek" dedi.

Bahçıvan, şu açıklamada bulundu: "İmalat sanayimizin ikinci çeyrekteki yüzde 3.3 daralmasının yanı sıra yatırımlardaki düşüş eğiliminin de sürmekte olduğu anlaşılmaktadır. 2019'un ilk çeyreğinde yüzde 12.4 oranında daralan yatırımlar, ikinci çeyrekte de yüzde 22.8 oranında küçülmüş görünmektedir. Ayrıca temel ihracat pazarlarımız ve o ülke ekonomilerinde oluşan negatif gelişmeler de önümüzdeki dönem ihracatın büyümeye katkısında bizde soru işaretleri doğurmaktadır. Bütün bu veriler ışığında özellikle imalat sanayinin büyümesinin pozitife dönmesi noktasında henüz istediğimiz noktada olmadığımızı görmekteyiz. Bir başka önemli konu da özellikle kredi büyümesinin pozitife dönüşmediği bir ortamda, imalat sanayinin pozitife dönüşmesi beklentilerinin gerçekçi olamayacağı konusudur. Çünkü bugün finansal koşulların yeteri kadar iyileşmediği ve kredilerdeki büyümenin de buna bağlı olarak henüz çok zayıf olduğu görülmektedir."

İstanbul Ticaret Borsası (İSTİB) Başkanı Ali Kopuz da ekonomideki daralmanın iç talepte yaşanan kısmi durgunluk ve yatırımlardaki zayıflamadan kaynaklandığını belirtti.

Ankara Sanayi Odası (ASO) Başkanı Nurettin Özdebir ise ekonomideki daralma hızında düşüş olurken, yatırımlardaki daralma hızının arttığını belirterek, "Ekonomi politika yapıcılarının hedefi, yatırımları teşvik eden reformları önceliklendirme olmalıdır" ifadelerini kullandı.

Özdebir, "Yüksek faiz ortamında özel sektörün yatırım iştahı azalıyor, dışlama etkisi hala devam ediyor. Kalıcı ve sağlıklı bir büyüme için üretmek zorundayız" dedi. Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı İsmail Gülle de "İç talep ve yatırımlar henüz büyümeye beklenen katkıyı veremezken, net ihracatın katkısı 7.4 puan olarak gerçekleşti. Bunda mal ve hizmet ihracatındaki yüzde 8.1'lik artış etkili oldu" dedi.