Nefsin istemediklerini yapmak

İnsanoğlu, yeryüzünde var olalı beri kendini birtakım davranış örüntüleri içinde bulmuştur. Bu davranış örüntülerinin bir kısmı genetik, bir kısmı alışkanlık, bir kısmı da insanın düşünerek kendine mal ettiği davranışlardan meydana gelir.İnsan düşünerek davranabildiği ölçüde insandır. Eğer bir insan ölmeden önce ölmeye çalışmıyorsa, kalbindeki duygulanımları bir süzgeçten geçirmeden yaşamaya devam ediyorsa, nefsinin her istediğini yapmaya çalışıyorsa, kısacası nefsinin emrine amadeyse o insandan korkulur. O insan öyle bir hale gelir ki onunla kamil manada dost, arkadaş olmak imkansızlaşır. Bahsedilen insan öfkelidir, yıkıcıdır, sabırsızdır, insanları birbirine düşürmeye çalışır. Dedikodu yapar, sözünde durmaz, nefsini yüceltir. Aslında yapayalnız mutsuz bir insandır. Bu insanın mutlu olabilmesi için, Rabbi ile olmaya, Rabbini anmaya, zikretmeye ihtiyacı vardır. Ancak bu ona öyle zor gelir ki?Elimize bir tesbih alıp Allah'ı zikretmek, nefsin hoşlanmadığı bir davranıştır. Demek ki nefs terbiyesinde, yarayışlı bir davranıştır. Nefsin istediklerini yapmamak ve istemediklerini yapmak bir terbiye metodudur. Tasavvuf büyükleri yüzyıllardır bu metoddan faydalanırlar. Çünkü nefsini putlaştıran insan küfre kadar gidebilir. Cennetin etrafı insana zor gelen, nefsin hoşlanmadığı davranışlar ile çevrilidir.Nefs Allah'ı anmak istemez, namaz kılmak istemez, oruç tutmak, zekat vermek istemez. Mümin hem Allah'ı çeşitli vesilelerle anar virdini okur veya Kur'an tilavet eder hem namaz kılar, hem oruç tutar, hem zekat verir böylece nefsine muhalefet eder. Arifler derler ki; kişinin her istediğini yapması, istediği zaman yemesi, içmesi onun terbiyesine engel olur. Yine arifler derler ki; insanlar nefslerine muhalefet etmekle Ruhi Sultan'ı yüceltir ve muhalefet nedeniyle imanın tadını alırlar.Nefse muhalefet insan ilişkilerinde de önemlidir. Nefs başkalarındaki kusurları araştırıp bunları dedikodu malzemesi yapmak ister. İnsanları birbirine düşürmek, kıskanmak, eleştirmek bozgunculuk yapmak ister. Bütün bunlar için kendine geçerli(!) sebepler bulur. Bunlardan kurtulmayı istemek bile bir aşamadır.Fenafilihvan makamında salik, kendi kusurlarını kendisine ayna olan arkadaşında görür ve düzeltmeye çalışır. Böylece nefs basamaklarında yükselebilir.