Türkiye'nin Rusya'dan 2.5 milyar dolara satın aldığı S-400 hava savunma sistemlerinin ilk parçaları 12 Temmuz 2019'da, sistemin ikinci batarya malzemeleri de Türkiye'ye Eylül 2019'da ayında ulaşmıştı. İkinci sevkiyat tamamlandıktan sonra açıklama yapan Milli Savunma Bakanlığı, S-400 sisteminin Nisan 2020'de faal hale gelmesinin planladığını bildirmişti. Ancak ilan edilen Nisan ayının üzerinden iki aydan fazla zaman geçmiş olmasına rağmen, sistemler hâlâ aktif hale getirilmiş değil. Konu Türkiye-Rusya diplomatik ilişkilerin 100. yıldönümü münasebetiyle 6 Haziran'da Türk gazetecilere açıklamalarda bulunan Rusya'nın Ankara Büyükelçisi Aleksey Yerhov'a yöneltilen bir soruyla yeniden gündeme geldi. S-400 hava savunma sistemleriyle ilgili bir soruyu yanıtlayan Büyükelçi Yerhov, "Duruma basit bir örnekle bakalım: ben bir aracın distribütörüyüm siz de benden araç almak istediniz. Satış yaptık. Sizden parayı aldım, aracı verdim. Araç sizin. İster plaja gidin, ister patates taşıyın, isterseniz üstüne makineli tüfek monte edin savaşa katılın, onu garajda saklamak sizin doğal hakkınız" ifadelerini kullanmıştı. Yerhov'un bu sözleri 'S-400'ler kullanılmayacak mı?' sorusunu sordurdu. S-400'ler konusunda Türkiye'de söz söyleyebilecek en yetkili isimlerden Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir, katıldığı bir programda konuya ilişkin önemli açıklamalarda bulundu. NTV'de katıldığı programda, Rusya'nın Ankara Büyükelçisi Aleksey Yerhov'un yaptığı açıklama hatırlatılarak, 'Bu çerçevede, Haziran itibarıyla operatif hale geleceği belirtilen 1. sistem aktif mi ve ikinci sistem teslimatları ne zaman başlayacak?' sorusu yöneltilen İsmail Demir, şu yanıtı verdi: "Her zaman söylendiği gibi, bir sistem alınıyor ise kullanmak için alınır, nokta. Devletin çeşitli kademelerinden yetkililer bunu söyledi. Kullanıma geçme süreciyle ilgili ise, bütün dünya belirli süreçten geçti. Seyahatler kısıtlandı, belirli ilişkiler ve çalışma tempoları düşürüldü. Bu süreç, sistemin aktif hale getirilmesini de etkiledi. Hazırlıklar devam ediyor. Yeni sistemle ilgili, birkaç kez daha söyledik, ikinci aşama diyelim buna. Bu proje kendi içinde belli üretim ve teknoloji unsurlarını içeriyor. Bunlarla ilgili çalışmalarımız var. İkinci sistemin tedariki konusunda prensip anlaşmamız var. Teknoloji transferi, ortak üretim detayları ve yol haritası ile ilgili teknik çalışmalar gerekiyor. Bu detaylar meseleyi biraz taşıdı. 'İkinci sistem tedariki olacak mı olmayacak mı?'dan çok, süreçte bizim kazanımlarımız önemli."

S-400 yeterli değil

Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir'e Türkiye'nin hava savunma ihtiyacı kapsamında S-400'ün dışında Patriot ve Eurosam ile temasın olup olmadığı da soruldu. Hava savunma sisteminin katmanlı bir yapı olduğuna dikkat çeken Demir, çok sayıda S-400 olsa dahi katmanlı bir planın olması gerektiğini söyledi. İsmail Demir, şöyle konuştu: "Hava savunması konusunda katmanlı bir planınızın olması gerekiyor. Gerek Eurosam gerek Patriot tekliflerine sıcak baktığımızı söyledik. Somut teklifler olursa çalışmalarımıza devam edeceğimizi söyledik. Patriot konusu bir olgunluğa ulaşmadı. Eurosam konusunda ise daha önce başladığımız bir çalışma vardı. Bu ana hatlarıyla Fransa, İtalya ve Türkiye'nin ortak sistem geliştirmesiydi. Türkiye'yi ilgilendiren kısmıyla bu bitirilmek üzere. Diğer iki ülkenin de kendi tanımlamalarını katmasıyla yola çıkılacak. Hisar hava savunma sistemleri konusunda ise sistemin belirli unsurlarını sevkiyatı devam ediyor. Stratejik olduğı için detaylarına girmek istemiyorum. Teknik çalışmalar gayet iyi gidiyor."

'F-35'e katkımız değerli'

Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir, Türkiye'nin kopma noktasına gelen F-35 savaş uçakları projesine ortaklığı konusuna da değindi. Demir, "F-35 projesinde Türkiye'nin parça üretimi devam ediyor. Daha önce ABD'den yapılan açıklamaların aksine bu durum, işbirliğinin devamının, sorunun çözümü konusunda hala seçeneklerin masada olduğunun bir göstergesi mi?" şeklindeki soruya, şu yanıtı verdi: "Sorunu ortaya çıkaran taraf biz değiliz. Sorun yokmuş gibi davranan da biziz. Karşı taraf sorun var diyorsa... Biz çalışmaya bağlı olduğumuzu defalarca dillendirdik. Karşı tarafın faaliyetleri tek taraflı ve işbirliği ruhuna uymuyor. Maliyet olarak da ortaklara zarar veriyor. Türkiye üzerine düşeni yerine getirdi. Diğer taraf tek yanlı olarak üretim ve siparişleri durdurur ise, ki bu ifade edildi ama siparişler devam etti, haklarımızın takibini sürdürürüz. Türkiye'nin katkısının ne kadar değerli olduğu görüldü."