Tarihteki ilk toplu iş sözleşmesi "OSMANLI SİCİLLERİNDE"
11.12.2002 00:00:00
Tarihteki ilk toplu iş sözleşmesinin,1766 yılında Kütahya'da imzalandığı belgelendi.
Arkeoloji Müzesi arşivlerinde toplu iş sözleşmesi niteliğinde belgeler
Kütahya Müze Müdürü Metin Türktüzün, Osmanlıca'dan Türkçe'ye çevrilen Arkeoloji Müzesi arşivlerindeki sicillerde (Osmanlı mahkeme kayıtları), Kütahya'daki çini atölyesi sahipleri ile bu atölyelerde çalışan kalfa ve çıraklar arasında 1766 yılında imzalanan ve toplu iş sözleşmesi niteliği taşıyan belgelere rastlandığını bildirdi.
Kütahya valisi Ali Paşa'nın huzurunda imzalanmış
İngiliz Sosyal Bilimler Enstitüsü'nün tarihteki ilk toplu iş sözleşmesinin 1815 yılında İngiltere'de imzalandığını iddia ettiğini anımsatan Türktüzün, müze arşivinde ortaya çıkan belgenin ise bu tarihten 49 yıl öncesine ait olduğuna dikkati çekti. Türktüzün, "Belge, İngiliz Sosyal Bilimler Enstitüsü'nün tarihteki ilk toplu iş sözleşmesinin 1815 yılında İngiltere'de imzalandığı iddiasını çürütüyor" dedi. Türktüzün'ün verdiği bilgiye göre, 13 Temmuz 1766 tarihinde Kütahya Eyalet Divanı toplantısında dönemin valisi Ali Paşa huzurunda, eyalet çavuşlarınca imzalanan tutanakta, kalfa ve çırakların hangi iş karşılığında ne kadar ücret alacakları belirtiliyor. Toplu sözleşme, kalfaları günde 150 "has fincan" işlemekle yükümlü kılıyor. Atölye sahibi ustaların da kalfalara, 150 has fincan karşılığında 60 akçe ücret ödemesi şart koşuluyor.
Çalışma düzeninin korunmasına
Toplu sözleşmeyle çıraklara da günde 100 "bayağı fincan" yapmaları yükümlülüğü getiriliyor. Çıraklara, yaptıkları bu işin karşılığı 24 akçe ücret verilmesi isteniyor. Çırakların kalfalığa geçmeleri halinde, kalfa ücreti almaları da hükme bağlanıyor. Toplu iş sözleşmesinin en dikkati çekici maddesini ise çalışma düzeninin korunmasına yönelik hükümler oluşturuyor. Cezai müeyyidesi "ölüme bedel kürek cezası" olan bu maddede şöyle deniliyor: "Kalfa ve çıraklar, bu anlaşmada belirtilen hükümler dışında bir istekte bulunmayacaktır. Kalfalar ve çıraklar, Kütahya'daki 24 işyerinden başka işyeri açamayacaktır. Kalfa ve çıraklar, belirtilen düzeni bozmaya kalkıştıklarında ölüme bedel kürek cezasına çarptırılacaktır."
Arkeoloji Müzesi arşivlerinde toplu iş sözleşmesi niteliğinde belgeler
Kütahya Müze Müdürü Metin Türktüzün, Osmanlıca'dan Türkçe'ye çevrilen Arkeoloji Müzesi arşivlerindeki sicillerde (Osmanlı mahkeme kayıtları), Kütahya'daki çini atölyesi sahipleri ile bu atölyelerde çalışan kalfa ve çıraklar arasında 1766 yılında imzalanan ve toplu iş sözleşmesi niteliği taşıyan belgelere rastlandığını bildirdi.
Kütahya valisi Ali Paşa'nın huzurunda imzalanmış
İngiliz Sosyal Bilimler Enstitüsü'nün tarihteki ilk toplu iş sözleşmesinin 1815 yılında İngiltere'de imzalandığını iddia ettiğini anımsatan Türktüzün, müze arşivinde ortaya çıkan belgenin ise bu tarihten 49 yıl öncesine ait olduğuna dikkati çekti. Türktüzün, "Belge, İngiliz Sosyal Bilimler Enstitüsü'nün tarihteki ilk toplu iş sözleşmesinin 1815 yılında İngiltere'de imzalandığı iddiasını çürütüyor" dedi. Türktüzün'ün verdiği bilgiye göre, 13 Temmuz 1766 tarihinde Kütahya Eyalet Divanı toplantısında dönemin valisi Ali Paşa huzurunda, eyalet çavuşlarınca imzalanan tutanakta, kalfa ve çırakların hangi iş karşılığında ne kadar ücret alacakları belirtiliyor. Toplu sözleşme, kalfaları günde 150 "has fincan" işlemekle yükümlü kılıyor. Atölye sahibi ustaların da kalfalara, 150 has fincan karşılığında 60 akçe ücret ödemesi şart koşuluyor.
Çalışma düzeninin korunmasına
Toplu sözleşmeyle çıraklara da günde 100 "bayağı fincan" yapmaları yükümlülüğü getiriliyor. Çıraklara, yaptıkları bu işin karşılığı 24 akçe ücret verilmesi isteniyor. Çırakların kalfalığa geçmeleri halinde, kalfa ücreti almaları da hükme bağlanıyor. Toplu iş sözleşmesinin en dikkati çekici maddesini ise çalışma düzeninin korunmasına yönelik hükümler oluşturuyor. Cezai müeyyidesi "ölüme bedel kürek cezası" olan bu maddede şöyle deniliyor: "Kalfa ve çıraklar, bu anlaşmada belirtilen hükümler dışında bir istekte bulunmayacaktır. Kalfalar ve çıraklar, Kütahya'daki 24 işyerinden başka işyeri açamayacaktır. Kalfa ve çıraklar, belirtilen düzeni bozmaya kalkıştıklarında ölüme bedel kürek cezasına çarptırılacaktır."
Yorumlar
Yorum bulunmuyor.
