Dünyada yeni tip koronavirüse (Covid-19) karşı bağışıklık sağlamayı amaçlayan aşı çalışmaları, bir yıldan kısa sürede ilk sonuçlarını verdi. Potansiyel Covid-19 aşıları klinik denemeler dışında virüsten koruma amacıyla insanlara yaygın uygulanmaya başladı. Aşı çalışmalarında bir yıldan az zamanda kaydedilen başarı, Covid-19 salgınının yaygın bir aşılama programıyla kontrol altına alınabileceğine dair umutları arttırdı. Dünya 2021 yılına bu umutlarla merhaba diyecek. Bu kapsamda Türkiye olarak da yeni yıla Çin'den satın aldığımız aşıların ilk parti teslimatını almış olarak giriyoruz. Türkiye'nin Çinli aşı firması SinoVac'tan aldığı Covid-19 aşısının 3 milyon dozluk ilk partisini taşıyan uçak, Türkiye'ye geldi. Covid-19 aşılarını taşıyan Türk Hava Yolları'na ait uçak, dün saat 05.44'te Ankara Esenboğa Havalimanı'na indi. Çin'in başkenti Pekin'deki havalimanından hareket eden uçağın Ankara'ya inişinin ardından aşıların bulunduğu konteynerler, uçaktan alınarak Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü depolarına taşındı. Aşıların planlamasıyla için dün Koronavirüs Bilim Kurulu, Sağlık Bakanı Fahrettin Koca başkanlığında aşı gündemiyle toplandı. Video konferans yöntemiyle gerçekleştirilen toplantıda aşılama kampanyasının ayrıntıları masaya yatırıldı. Haber yayına hazırlanırken Koronavirüs Bilim Kurulu toplantısı devam ediyordu. 

14 gün test edilecek

Aşılar, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu'nda yapılacak 14 günlük testlerden onay alırsa aşılama başlayacak. Aşıların Türkiye'ye ulaşmasının ardından Twitter hesabından bir açıklama yapan Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, "Aşılarımızı getiren uçak Esenboğa Havalimanımıza ulaştı. 14 gün sürecek testleri hemen Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumumuzda başlayacak. Testleri biter bitmez ise aşılama programımız Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü koordinasyonunda gerçekleşecek. Birlikte başaracağız" ifadelerini kullandı. Aşıların ilgili kurumdan onay almasının ardından Ocak ayının 2. haftasından itibaren Türkiye'de aşılama fiilen başlamış olacak.

1.5 milyon kişi aşılanacak

İlk süreçte toplam üç milyon aşının bir buçuk milyon kişiye iki defada yapılması planlanıyor. Dört aşamada yürütülecek aşı çalışmalarında kişilerin aşı randevu tarihlerini öğrenmeleri için başvuracağı başlıca merkez e-Devlet olacak. Sıranın ne zaman geleceği kimlik numaraları ile internetten e-Nabız sisteminden görülebilecek. e-Nabız uygulamasına giremeyenler ise aile hekimleri ile görüşerek bu bilgiyi elde edebilecek. Aşılama çalışmaları kapsamında ilk aşamada sağlık çalışanları, 65 yaş üstü vatandaşlar ile yaşlı, engelli, koruma evlerinde kalanlar gibi toplu ve kalabalık yerlerde yaşayan yetişkinler aşılanacak. İkinci aşamada ise toplumun işleyişi için gerekli sektörlerde ve yüksek riskli ortamlarda bulunan ve kritik işlerde çalışan kişiler ile 50 yaş ve üzeri en az bir kronik hastalığı bulunan kişilerin aşılanması planlanıyor. Üçüncü aşama, 50 yaş altı en az bir kronik hastalığı bulunan vatandaşları, genç yetişkinleri, ilk iki grupta yer almayan sektör ve mesleklerde çalışanları kapsıyor. Dördüncü ve son aşamada ise ilk üç grubun dışında kalan tüm bireyler aşılanacaktır.

Kış ayları kritik

Türkiye, Çin'in ürettiği inaktif aşı olan SinoVac başta olmak üzere yeni yöntemlerle geliştirilen mRNA aşılarından mümkün olan en fazla dozun ülkemize getirilmesi için çaba sarf ediyor. BioNTech/Pfizer aşısından Türkiye'nin 30 milyon doza kadar alabileceği ifade edilmişti. Uzmanlar Türkiye'de üretilecek yerli aşılar devreye girinceye kadar ve kış aylarının kritik olduğunu ve mümkün olan en kısa zamanda bu aşıların temini ve 100 milyon doz aşının insanlara yapılması gerektiğini ifade ediyor. Bu da 50 milyon kişinin aşılanması anlamına geliyor. Bu nedenle mümkün olan en erken tarihte en fazla sayıda aşının ülkemize gelmesi hedefleniyor. Türkiye bu iki aşı seçeneğinin dışında Oxford ve AstraZeneca'nın geliştirdiği aşı ile ilgili yine görüşmeler de yapıyor. Rusya'nın geliştirdiği 'Sputnik V' aşısıyla ilgili görüşme süreci de devam ediyor. Ancak ithal aşıların çözüm olmayacağının altını çizen uzmanlar, önümüzdeki ilkbahar sonrasında Türkiye'nin mutlaka yerli aşıları üretim aşamasına gelmiş olması gerektiğini ifade ediyorlar.

61 aşı adayı insanlar üzerinde deneniyor

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre 22 Aralık itibarıyla dünya genelinde 61 adet Covid-19 aşı adayı, klinik denemelerle insanlar üzerinde test edilirken, 172 aşı adayı da klinik öncesi geliştirme aşamasında bulunuyor. Bir aşının yaygın olarak kullanılabilmesi için 3 aşamada insanlar üzerinde test edilmesi gerekiyor. Klinik denemelerin ilk aşamasında, az sayıdaki gönüllü sağlıklı denek üzerinde aşının güvenli olup olmadığı ve insanlar üzerindeki muhtemel yan etkileri araştırılıyor. İkinci aşamada, aşının bağışık tepkilerini uyandırmadaki etkinliği 100'den fazla denek üzerinde test ediliyor. Üçüncü ve son aşamada ise aynı işlem, binlerce denekle tekrarlanıyor. Tüm bu süreç, aylar ve hatta yıllar alabiliyor. Binlerce deneğin katıldığı, 3'üncü aşama klinik denemeleri yürütülen 13 potansiyel aşı arasında Çin'den 5, ABD'den 3, Almanya, İngiltere, Rusya, Hindistan ve Kanada'dan 1'er aday yer alıyor.