Asıl kurtarılması gereken devletin kasasıdır

Prof. Dr. Haydar Baş'ın gazetemizde 14.01.2002 tarihli yayımlanan yazısıdır

İçinde bulunduğumuz ağır ekonomik krizin sebebini, mali kesimdeki yapısal bozukluklarda gören siyasi irademiz, krizin çözümünü, bu sahada reformlar yaparak aramaktadır.

Oysa, mali kesimdeki bozukluklar, yapısal değildir. Denetim ve cezaların yetersizliği ve en önemlisi bu kesimin hortumlamaya açık sistemi esas sorundur.

Zira, ülkemizi ekonomik krize götüren en önemli sebeplerden biri bankaların içinin boşaltılması suretiyle Hazine'nin talan edilmesiydi.

Devlet hazinesi üzerinde büyük bir kambur olan bankalar, aynı zamanda günümüz ekonomi politikalarında devlete borç veren kuruluşlardır. Bir anlamda, "devleti ayakta tutmak da, batırmak da ellerindedir" dersek abartmış olmayız.

Bankalara devletin kaynak aktarımını içeren yeni düzenlemeleri de bu tespitimiz ışığında değerlendirmeliyiz.

Dış borçlarını vaktinde ödemeyen devlet, emisyon hacmini genişletmesi gerekirken, borç yükünü çevirmek için yaptığı Hazine ihaleleriyle en büyük TL takipçisi olarak bankalara başvurmaktadır. Bankalar piyasada geçerli olan faiz rakamlarıyla mevduat toplamakta, devlet ise para ihtiyaçlarını yüksek faizle buralardan karşılamak zorunda kalmaktadır.

Ederinden çok yükseğe satılan parayı ödemeye uğraşan devlet, halktan topladığı vergileri ve neredeyse tüm gelir kaynaklarını, aldığı bu yüksek faizli borçlara aktarmaktadır.

Bugün, devletimiz, vergi gelirlerinin tamamını, bütçenin % 45'ini faize yatırıyor.

Devletin elinde bulunması ve halktan toplananların karşılığı olarak yine halk için kullanılması gereken para, günümüz ekonomi sisteminde para ile para kazanan bu birkaç bankada bloke edilmektedir.

İç borçların ederinden yüksek faizlerini karşılamak maksadıyla, vergiler ve sigorta harçları arttırılmakta, fatura yine halka çıkarılmaktadır.

Yatırımlara, yani projelere kaynak aktarımı yapılamadığı gibi, halk da fakirleşmiştir.

Üretimin "0"landığı, işsizliğin her geçen gün arttığı, insanların "açız" diye sokaklara döküldüğü ülkemizin bu hale gelen ekonomisinin esas meselesi bankalara devlet tarafından aktarılan bu paralardır.

Devletin dış kredi borçlarını ödemek maksadıyla başvurduğu bankalar, devleti kendilerine bağımlı hâle getirmekte, bu durum iç ve dış borç sarmalından bir türlü kurtulamayan bir hâl almaktadır.

Ayrıca devlet garantisinde olan bankalar yabancı bankalardan döviz cinsinden sendikasyon kredileri almaktadır. Daha sonra ülkemizde patlak veren döviz krizleriyle batık hâle gelen bu kuruluşların tüm yükü de Hazineye kalmaktadır.

Kısaca, şimdiye kadar uyguladığımız yanlış politikalarla geldiğimiz noktada, krizin "bankalar" boyutu böyledir.

IMF gibi kuruluşlardan aldığımız borç kredileri de bu düzende işleyen ekonomimize uygularsak; neden, sorunlarımıza çare olmadığı açıklığa kavuşacaktır. Ayrıca borç kredilerin neden sadece bankacılık kesimine aktarılmak koşuluyla verildiği de netlik kazanacaktır.

Zira, böyle uluslararası borç para veren kuruluşların gayesi, tabiî ki yeni borç kredilerin istenmesi ve varlıklarını bu sayede devam ettirmeleridir.

ABD Başkanlık Ekonomik Konseyi yöneticisi Prof. Dr. Stiglitz, IMF'nin bu yönüne dikkati çekerek şöyle söylemiştir: "IMF halkların ve ulusların çıkarlarını düşünmüyor, temsil de etmiyor. O yalnızca banka kesiminin çıkarlarını hesaplıyor. Başlıca saplantısı ise, açılmış kredilerin ödeme güvenliğidir..."

IMF'nin de tavsiyeleri dikkate alınarak yapılmasına karar verilen yeni düzenlemeler, para ile para kazanan bu tip kuruluşların menfaatlerinden ziyade; krizi aşacak, ülke ve millet yararına değişiklikler olmalıdır.

Bu bağlamda, devletin borçlandığı bankaların yöneticilerinin sorumluluğunu hafifletmek değil, bu sektörde çok daha sıkı denetimleri içeren düzenlemelere gidilmelidir.

Devletin bankalara vereceği kredi miktarı kadar, bankaların sermayelerine kaynak aktarma meselesi de bir diğer tehlikedir.

Zira, bankanın böyle yüklü miktarda parayı sermayesine bloke etmesi için nasıl yollara başvuracağı meçhuldür.

Büyük ihtimalle dışarıdan sendikasyon kredileri ile sermayeye eklenecek bu meblağ ile yeni krizlerin de beraberinde geleceği yakın geçmişimizle sabit bir hakîkattir.

Ekonomimizde bu kadar etkili olan bankaların daha serbest hareket edecekleri bir ortamı hazırlamak yerine; devleti güçlendirecek, millete sahip çıkacak uygulamaları hayata geçirmek, yasa tasarısını incelemeye alan Cumhurbaşkanımızın gözetmesi gereken temel kıstas olmalıdır.