Dolar düşüyor ancak Türkiye'nin risk primi düşmüyor

 

 

YENİ MESAJ / DETAY HABER

 

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Pazartesi günü kabine toplantısı sonrasında hızlı bir şekilde değer kaybeden Türk Lirası'nı savunmak için 'Kur Korumalı TL Vadeli Mevduat Hesabı' enstrümanını piyasaya sürmesi sonrasında döviz kurlarında ciddi gerileme yaşandı. 

Denizbank Genel Müdürü Hakan Ateş, geliştirilen bu ürünün Türkiye'ye özgü olduğunu dile getirdi. Yabancı uzmanlar ise alınan bu son politika kararını 'popülist' olarak değerlendiriyor. Yabancı analistlere göre açıklanan bu yeni program kısa vadede kurun ateşini söndürmüş olsa da uzun vadede enflasyon ve TL üzerindeki baskı devam edecek. Bunun bir göstergesi de kurun geri çekilmesine rağmen piyasalardaki Türkiye ekonomisine dair makroekonomik göstergelerin halen yüksek seyretmesi. Türkiye'nin 5 yıllık CDS'leri zirvede bulunuyor.

 

En riskli ülkelerden biri

 

CDS, (Credit default swap - kredi risk primi) bir ülkenin risk priminin göstergesi olarak değerlendiriliyor. Uzun vadeli borçlanmada esas alınıyor. Türkiye'nin 5 yıllık CDS'leri 623 baz puan civarında seyrediyor, bu da son bir yılın zirvesi demek. Türkiye'nin risk primi diğer gelişmekte olan ülkelere kıyasla da hayli yüksek. Hatta Bloomberg verilerine göre bu veri Irak'ın 5 yıllık CDS'lerinden bile daha yukarıda. Pakistan'ın CDS'i 506, Rusya'nın 129.6, Yunanistan'ın 112.9, Endonezya'nın 78, Almanya'nın 9, Brezilya'nın 218.2, Çin'in 48, ABD'nin 11.7... Dünyada en düşük CDS'i olan ülke Almanya. Bu ülkeyi 9.2 ile İsveç, 9.9 ile Hollanda, 10.1 ile İngiltere izliyor. Zimbabve, Venezüella, Zambiya ve Arjantin kredi değerlendirme kuruluşları tarafından en riskli ülkeler olarak gösteriliyor. Bunlar içinde sadece Arjantin, Türkiye gibi G20 üyesi bir ülke. Arjantin'in CDS'i 1030 civarında. Arjantin'in CDS'i geçen yıl 19 binlere yaklaşmıştı! Bu 'bu ülkeye ve o ülkede faaliyet gösteren bir şirkete verilen krediniz batar' anlamına geliyor. Dünyanın en zengin petrol yataklarına sahip ülkesi Venezüella'nın CDS'i ise 72 bin 150… Beterin beteri var. 

Bankalarınız, şirketleriniz ve devletiniz yurtdışından borçlanma gereği duymuyorsa CDS'in bir önemi yok. Ancak Türkiye de özellikle bankalar 'sendikasyon kredisi' adı altında yurtdışından borçlanma gereği duyuyor. Özel sektörün yurt dışından sağladığı toplam kredi borcu Ekim 2021 itibariyle 169.8 milyar dolar! Bu açıdan CDS önem arzediyor. 

 

 

Merkez Bankası risk aldı

 

Bahçeşehir Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hakkı Öztürk, kurun düşmesine rağmen risk priminin halen yüksek olmasını, yeni mevduat enstrümanıyla Hazine'nin ve Merkez Bankası'nın aldığı riske bağlayarak, "Burada bir kur riski var. Hazine bu ödemeleri yaparken bütçeden karşılanacak. Kur riski gerçekleşirse bütçe tarafında bir zayıflama olacak. Merkez Bankası da geri ödemeleri para basarak yapacak. Bu yüzden hem Hazine'nin orta ve uzun vadede, hem de Merkez Bankası'nın aldığı bir risk var" dedi. 

 

 

Şirketlerin borçlanma maliyeti yükseliyor

 

Peki CDS'in yüksek olması ne anlama geliyor? Öztürk'e göre yüksek CDS, Hazine'nin dolar cinsinden borçlanma maliyetinin yükselmesi demek. Bu da özel sektörün ve şirketlerin dolar cinsinden borçlanmasının yükselmesine, daha yüksek faiz ödeyerek borçlanmalarına yol açıyor. Bu durum dolaylı olarak hem Hazine'nin, hem şirketlerin TL cinsinden borçlanma maliyetlerini de etkiliyor. Diğer yandan her ne kadar Türkiye'de düşük faiz politikası uygulanıyor gibi gözükse de aslında piyasa faizleri halen yüksek. Türkiye'nin 10 yıllık tahvil faizi yüzde 23'e kadar çıkmış durumda. Merkez Bankası'nın politika faizinin düşük olması sayesinde bankalar Merkez Bankası'ndan düşük faizle borçlanabilse bile bu durum yüksek enflasyondan ötürü vatandaşların ve şirketlerin aldıkları kredi faizlerine yansımıyor. Kurların oturmasıyla birlikte burada da tablonun netleşmesi bekleniyor. 

 

Türkiye için cari fazla şart oldu

 

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bu programı açıklamasının hemen ardından dolar/TL kurunda geri çekilme görülse de analistlere göre TL üzerindeki baskı devam edecek. Kanada merkezli yatırım bankası TD Securities'ten gelişen piyasalar baş stratejisti Cristian Maggio'ya göre böyle bir programın başarılı olabilmesi için bir ülkenin cari fazlasının olması gerek. Açıklanan bu programın geleneksel ekonomi ve finans doktrini kapsamında olmadığını vurgulayan Maggio, bu adımın bir nevi sabit kur rejimine benzediğini aktarıyor. Uzmanlara göre, böyle bir program ancak Suudi Arabistan gibi yüksek cari fazlası olan ihracatçı ülkeler tarafından sürdürülebilir. Dolayısıyla Türkiye'nin 2022'de yüksek miktarda cari fazla vermesi gerekiyor. Maggio'ya göre bugüne kadar TL'nin değer kaybetmesinin üç temel nedeni var: "Cari açık, yüksek enflasyon ve negatif reel faiz. Açıklanan bu son program, bu üç soruna da çare bulmadığı için TL üzerindeki baskının bitmesi beklenemez." Türkiye'nin 2022'de cari fazla verebilmesi için salgının belli bir seviyede devam ederek petrol ve doğal gaz fiyatlarının aşırı artmaması, yağışların iyi giderek tarımsal üretimin yükselmesi, turizmin fevkalade iyi gitmesi, sanayicinin önünü görebilmesi gerekiyor. Öyle görülüyor ki işler yolunda giderse 2022, 2021'den daha iyi geçer, gitmezse daha zorlu geçer! 

 

 

Türkiye'nin ratingleri neler?

 

Türkiye'nin ratingleri de son dönemde ağırlıklı olarak 'spekülatif' seviyede bulunuyor. Bu, risk almak isteyen yatırımcıların gidebileceği ülke anlamı taşıyor. Kredi derecelendirme kuruluşlarından Standard and Poors'un Türkiye'ye verdiği en son not "B+", Moody'sinki "B2", Fitch'inki "BB-", DBRS'ninki ise "BB high (yüksek)" şeklinde.