Eline, diline, beline hâkim ol!

Türk-İslam medeniyetinin en önemli yapı taşlarından biri de âhilik geleneğidir. Anadolu'nun kültür birliğine ulaşmasında etkili olmuş kurumların başında âhi teşkilatları gelmektedir. Bir meslek örgütü olarak hafızalarımızda yer etmiş olan âhilik, aynı zamanda bir manevi terbiye ocağıdır da. Bu terbiye ocaklarının hâmisi, büyük Hak dostu Âhi Evren Dede'dir. Hoca Ahmet Yesevî'nin talebelerinden aldığı ilk tasavvufî eğitim ile yetişen ve olgunlaşan Ahi Evren Dede; Fütüvvetnâme'lerden yararlanarak Âhi dervişlerine yol göstermiştir.Âhilik, terim olarak; birbirini seven, birbirine saygı duyan, fakiri gözeten, yoksulu barındıran, işi kutsal, çalışmayı ibadet sayan, İslâm inanç ve ahlâk kurallarına sıkı sıkıya bağlı medenî bir insan olma vasfını taşır. Âhi; helâlinden kazanan, yerine göre ve yeterince harcayan, ölçü ehli olan, yararlı şeyler üreten ve yardım eden insandır. Kalbi Allah ve Resûlü'ne; kapısı yetmiş iki millete açık olan, güzel ahlâkı temel sermaye edinip gönül yolundan yürüyen kişidir. Âhi; vicdanını kendi üzerine gözcü koyan insandır.***Âhilik teşkilatına yeni katılanlara şu öğütler verilir:İşinde ve hayatında dedikodudan kaçın. Ahdinde, sözünde ve sevginde vefalı ol. Gözünü, gönlünü ve kalbini tok tut. Şefkatli, merhametli, adaletli, faziletli, iffetli ve dürüst davran.İkram etmeyi öğren. Küçüklere sevgi, büyüklere hürmet göster. Mütevazi ol, gurur ve kibirden kaçın. Ayıp ve kusurları ört. Hataları yüze vurma, affedici ol.Dost ve ihvanlara tatlı söyle. Gelmeyene git, akrabayı ziyaret et. İyilik yap, yapılan yardımı başa kakma. Hakka, hukuka, ölçüye riayet et. İyi komşulukta bulun, komşunun cahilliğine sabret. Yaradan'dan dolayı yaratılanları hoşgör. Hata ve kusurları daima kendi nefsinde ara. İyilerle dost ol, kötülerden uzak dur. Fakirleri doyur, onlarla otur. Zenginlere, zenginliğinden dolayı itibardan kaçın. Allah için sev, Allah için buğzet. Hak için hakkı söyle ve hakkı söylemekten korkma. Emrin altındakileri ve hizmetindekileri koru ve gözet.İçin, dışın, özün, sözün bir olsun. Belâ ve kötülüklere tahammül göster.Müslümanlara lütufkâr davran. Düşmana, düşmanın silahıyla karşılık ver. İnanç ve ibadetlerinde samimi ol. Fani dünyaya ait şeylerle övünme, böbürlenme. Âlimlerle dost ol. Her hâlükârda yalnız Allah'a güven. Örf, âdet ve törelere riayet et. Sır tut, sırları açığa vurma. Aza kanaat et, çoğa şükret.***Bir âhiye verilecek eğitimin temeli "Edeb" anlayışına dayanır. Öyle ki, "EDEB" kelimesinde dahi "E" harfi: Eline dikkat et, yani; kötülük ve zorbalık yapma, cömert ol demektir. "D" harfi: Diline dikkat et, yani; dedikodu, yalan, gıybet ve iftiradan sakın, doğru ve hikmetli konuş demektir. İkinci "E" harfi: Eteğine dikkat et, yani; iffetini koru demektir. "B" harfi ise: Beline dikkat et, yani; kimsenin namusuna göz dikme, mesajlarını vermektedir.