Dinde bir vahiy vardır, bir de bu vahyi tebliğ eden peygamber vardır. Neden vahiy var, neden peygamber var?
Allah'ın maksadı vahiyle bildirilir. Maksadı bildiren de peygamberdir. Yani peygamberler, o vahyi uygulayan insanlardır. Aksi taktirde eğer her insanın anladığı gibi olsaydı bunun din değil de bir düşünce sistemi olması gerekirdi.
Yani bir felsefe ekolü olsaydı böyle olabilirdi. Bir insan "Ben, anladığımı yaparım. Anlamak istediğimi uygularım" derse, o zaman bu din olmaz.
Ne olur? Bir felsefe olur. Kimin dini olur? Senin dinin olur. Her ne kadar adına "İslam" diyorsan da senin dinin olur.
Denilebilir ki: "Ama hocam, bu adam ayet okuyor." Okuyor ama tadı farklı, hem de çok farklı. Kafasının içerisindeki sınırları belli beyniyle meseleleri çözmeye çalışıyor. Halbuki müşahhas bir örnek var. Âyet-i kerimede, "Muhammed'imde sizin için güzel örnek vardır" buyuruyor Allah (c.c.).
Sünnet'in asıl mânâsı nedir?
Bakınız, Allah'ın Sevgilisine sahabe soruyor: "Ya Resûlallah! Namazı nasıl kılacağız? Emredildi ama nasıl kılalım?" "Anladığınız gibi" demiyor. "Kur'an'ı açın, okuyun ve anladığınız gibi namazı kılın" demiyor. "Benden gördüğünüz gibi kılın" diyor…
Resûlullah sabretti ama nasıl? Resûlullah'ın kanaati var. Mesela, "İnsanların kanaatkâr olması lazım" diyoruz. Acaba Peygamber'in kanaati nasıldı? "Kanaat" dediğimiz şeyin ölçüsü Peygamber'de nasıldır?
Peygamber Efendimiz hanımlarını sevdi, insanları sevdi. Ama nasıl sevdi? Mesela hanımına, ashabına gönül koydu. Buna biz, halk arasında "darılmak" diyoruz. Bunun tarzı nasıldı?
Bütün bunlarda ölçü kim olacak? Allah'ın, "ölçü" diye gönderdiği Muhammed Mustafa'sı olacak. O'na benzemeye çalışacak. Hepimiz O'na benzemek isteyeceğiz. Ahlak bakımından, davranış bakımından, huy bakımından...
Sünnet, işte bu örnek hayatın huy olarak bize transferidir. Yani Hz. Peygamber'de bulunan o güzel ahlak-ı hamidenin bizim iç tabiatımızda hakim olmasıdır. Sünnetin asıl mânâsı budur.
Münferit anlamda Sünnet çoğalabilir. Ama Sünnet-i Seniyye, bir hal tarzıdır, bir ahlak tarzıdır. Bir modeldir. Ahlak modelidir. "İnsan-ı kamil" dediğimiz insan, o modeli kendi iç tabiatında hakim kılmaya çalışır.
"Ama hocam! Filancı, Peygamber Efendimizin sadece bir hareketine Sünnet diyor. Bunun manası nedir?" diye sorulursa, deriz ki: O, taklitten işin tahkikine gidileceğini bildiği için "hiç olmazsa biz buradan taklitle işe başlayalım, işin ruhunu da yakalarız" diyor.
Terbiyede taklit esastır. Yani siz çocuğun mantığına hitap ederek, ona anlatarak onu adam edemezsiniz. Akşama kadar konuş, konuş bir şey elde edemezsiniz. Ona bir mesele anlatırsın ama o çocuğu istediğin noktaya taşıyamazsın.
O bir haldir. Davranış biçimidir, stildir. İşte onu ortaya koyacaksın, koyacağız. O da kim gibi olacak? Tabir-i caizse herkes, Hz. Peygamber'i hayatına geçirmekle yarış yapacak.
Hangi konuda? Kur'an'ı anlamada. "Ben, Kur'an'ı anladım" diyebilir bir insan. Ama kim gibi? Hz. Muhammed Efendimiz (s.a.v.) gibi anlarsan olur. Eğer sen O'nun Sünnet'ini, hadislerini devre dışı bırakırsan olmaz.
Çünkü Kur'an'ı en güzel anlayan Hz. Peygamber'dir. Hayatına en güzel geçiren Hz. Peygamber'dir. Anlatan Hz. Peygamber'dir.
Şimdi sen, O'nun anlatmasından, uygulamasından şüphe edersen o senin anladığın Kur'an, Kur'an olmaz. Ne olur? Senin kendi kafandaki fitnen olur.
"Riya"nın adına o zaman sen "tevazu" dersin. Adam riya yapıyor, "tevazu" diyor. Niye? Peygamber modelini görmemiş de ondan.
Adam geliyor, dinine hakaret ediyor. Orada celal meşrep olup "ne yapıyorsun?" diyeceği yerde güya halim selim oluyor. Bunun adına riya denir. Tevazu çok daha farklı bir şey. Bütün bu sınırları ortaya koyacak olan Allah'ın Sevgilisidir.
O'nun hayatını onun için çok okumak, okuyanla arkadaş olmak lazım, O'nun hayatını kendine örnek edinmiş insan-ı kamille birlikte olmak lazım.
Peygamber Efendimizin ruhaniyeti diridir
Sonra Peygamber Efendimizin insan olarak kıyamete kadar devam eden bir yönü var. Ruhaniyeti -ayetle sabit- diridir. Yani siz, O'nu öldü zannederseniz çuvallarsınız. Evet, cesedi aramızdan ayrıldı ama ruhaniyeti tasarruf ediyor. Eğer trafolara iyi yaklaşırsan, ana trafo ile ilişkini iyi kurarsan, oradaki enerjinin esintisinden sen de istifade edersin. Ben şahsen Peygamber Efendimize inanmayı bu mânâda anlıyorum. Böyle anlayacağız.
Nitekim hacca giden arkadaşlar bazen harikulade hallerden bahsediyor. Diyelim bir tanesinde psikolojik bir hal oldu. İkincisinde oldu. Milyonlarca insanda hep böyle mi olur? Sonra bu psikoloji niye burada olmuyor da orada oluyor?
Bu aşamada şöyle bir soru da mânidardır: "Biz, Cenab-ı Peygamber Efendimizin ahlakını nasıl ahlak edinebiliriz?"
"Üzüm, üzüme baka baka kararır" der atalarımız. Taklit edeni, taklit edeceğiz. Bu insanları arayacağız ve arkadaş edineceğiz; onlarla dost olacağız. Arayan Mevla'sını bulur; bunda hiç kimsenin şüphesi olmasın.
Kısacası, Kur'an-ı Kerim'in anlattığı ve Peygamber Efendimizin ortaya koyduğu insan modeli sadece geçmişe ait değildir. Bu güzel ahlak günümüzde de kâmilen yaşanabilir.
Bu eğer geçmişe ait bir hal olmuş olsaydı o zaman Allah'ın adaletinden şüphe etmek gerekmez miydi? Haşa! O, adil-i mutlaktır.
Bizi bundan sorumlu tutacağını bildirdiğine göre, her devirde bu örneği yaşa-tacak insanlar hep var olacaklardır. Bu, kıyamete kadar bakidir. İnsanı Allah'a kul edecek bu örnekler, Resûlullah'ın rıhletinden sonra
Ehl-i Beyt çatısında toplanmıştır yani bu vazifeyi Ehl-i Beyt soyundan gelen İmamlar üstlenmişlerdir.
Onlardan sonra da aynı cevherden beslenen mâneviyat erbabı bu vazifeyi icra etmektedirler. Bunda hiç kimsenin kuşkusu olmasın.
Cenab-ı Vacibu'l-Vücud Hazretleri, bizi hem dünyada hem de ukbada bu insanlarla beraber eylesin...
(Prof. Dr. Haydar Baş, İcmal Dergisi Ağustos 2017)
