Engellilerin hakları

Yarın 3 Aralık Dünya Engelliler Günü… Peki, engelli politikaları ne alemde?

Birleşmiş Milletler'in 2006'da kabul ettiği Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme, Türkiye tarafından 2007'de imzalandı. Bu sözleşme imza atanları bağlasa da, sözleşmeye konu olan yasal düzenleme ve değişikliklerin ne kadarının uygulandığı hususunun denetlenmesi gerekir.

İşe alımda, eğitimde, hakların kullanılmasında her türlü ayrımcılığa maruz kalan engelli insanlarımız için nasıl bir politika izlenmelidir? 

Dünyanın izlediği politika şu:

Engelli sorunu özel bir yaklaşımla değil, insan hakları hukuku temelinde ve genel bir toplumsal sorun olarak ele alınmaktadır. Sorun, engelli vurgusu yapılmadan, toplumun tümünü kapsayan biçimde değerlendirilmektedir. Uluslararası hukukta değişik belgelerde ve anayasalarda "temel haklar" başlığı altında kişi hakları, yurttaş hakları, sosyal, ekonomik, kültürel, siyasal haklar; yaşama, sağlık, eğitim hakkı gibi alt başlıkların ele alındığını görürüz. Bunlar düzenlenirken özellikle engelliler diye bir sınıflandırmanın, ayrıştırmanın yapıldığını görmüyoruz. Hak temelli yaklaşımdan, tüm insanları eşit kılan, insanın onuru üzerinden hassasiyet gösterildiği ve uygulamaların da bu yönde olduğu çalışmaları anlamaktayız.

Engelli sorununun temel insan hakları sorunu dışında tutulup, ikincil bir sorun olarak ele alınması başka sorunları davet etmektedir; soruna yönelik çözümlerin eklektik, geçici ve günü kurtarmaya yönelik olarak ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Yani çözümün kendisi dahi başlı başına sorun teşkil etmektedir.

Devletin bu aşamadaki konuyu ele alış tarzı, uygulamaları, uyarılara karşı tutumu, onun insan haklarına bakış açısını gösteren çok önemli bir fotoğraftır.

Devletin yanında Mimarlar Odası, Barolar Birliği, Tabipler Odası, insan hakları örgütleri, üniversiteler, iş insanı dernekleri gibi kurum ve kuruluşlar engelli konusunun kendilerini ilgilendiren bölümünde gerekli hassasiyeti göstermeleri, sorumlulukları üstlenmelidirler.

Engellilerin de kendilerine düşen bir şey var! Mustafa Kemal Atatürk'e İngiliz gazetecinin sorduğu "Savaşı nasıl kazandınız" sorusuna Gazi'nin verdiği cevap, "telgrafın telleriyle" olmuştur. Yani örgütlenmeyle. Örgütsüz güç mecalsizdir. İnsan haklarının hayata geçirilmesinde örgütlenme önemlidir. Engelli yurttaşlarımız da engellerini aşmada örgütlenmeyi önemsemelidirler.

Mevcut dernekler ve vakıflar açısından akla gelen sorular: Engelli derneklerini kuranlar kimlerdir? Kurulum amaçları nelerdir? Amacına uygun çalışmalar yapılıyor mu? Kimlerle ne gibi ilişkiler kuruyorlar?

Pirincin taşını ayıklamak için çıkar amaçlı kuruluşların tasfiyesi yoluna gidilmelidir.

Engelli bireyler için açılan meslek edindirme kurslarının tam olarak verimli olduğu söylenemez. Öncelikle bu kursların ve derneklerin rehabilite edilerek daha verimli hale getirilmesi yönünde çalışmalar yapılmalıdır.

Engelli kardeşlerim, engeliniz pranganız olmasın!