Fıkıh Köşesi

Abdestin mahiyeti

Abdesti bozmayan şeyler:

Aşağıdaki hallerde abdest bozulmaz:

1. Bir hastalık olmaksızın gözden gelen yaş ve su veya ağlamak.

2. Yara ve benzeri yarıklar içinde görülen ve dışarıya çıkmayan kan, irin ve sarı sular.

3. Bir yaradan kopan deri parçası.

4. Mayasıl ıslaklığı ve parmaklar arasındaki pişinti.

5. Yarıdan az olmak şartı ile donmuş kanın tükürük veya sümüğe bulaşmış olması.

6. Ağız dolusu olmayan kusuntu.

7. Pıhtılaşmış bir halde kusulan kan parçası.

8. Baştan buruna veya kulağa kadar akıp gelen, fakat gusulde yıkanması farz olan yere taşmayan kan.

9. Kullanılan misvak (ve fırça) üzerinde veya ısırılan sert meyvalar üzerinde gürülen ve akıcılığı bilinmeyen kaz izleri.

10. Pire, kene, sivrisinek, kara sinek gibi haşeratın karınları doluncaya kader emdikleri kan.

Sülüğün karnı doluncaya kadar kan emdikten sonra düşmesi halinde kendisinden kan çıkarsa abdesti bozar.

11. Saçların tıraş edilmesi, bıyıkların kırpılması, tırnakların kesilmesi.

12. Altı tamamen yere yerleştirmek suretiyle oturarak uyumak.

13. Namazda iken ayakta, oturarak rükûda ve secdede uyumak.

14. Namaz dışında, cenaze namazında ve tilavet seçdesinde kahkaha ile gülmek. (Şafiilere göre, namaz içinde de kahkaha ile gülmek abdesti bozmaz).

15. Ne kendisinin, ne de başkasının duyamayacağı bir sesle gülümseme (tebessüm). Bununla abdest bozulmayacağı gibi, namaz da bozulmaz. Fakat yalnız kendisinin işitebileceği bir sesle gülmek, abdesti bozmasa da namazı bozar.

(İhtilaflı meselelerde ihtiyata riayet edilmesi daha iyidir. Hanefi mezhebinde olan bir kimse, kendi mezhebine göre abdesti bozmayıp başka mezhebe göre abdesti bozan bir hal ile karşılaştığı zaman, ihtilâftan kurtulmak için abdest almalıdır. Böyle hareket etmek, bilhassa imamlar için menduptur.

Teyemmümün Niteliği ve Farzları:

Lûgatta teyemmümün anlamı, bir şeyi kestedmek'tir. Din deyiminde ise; Su bulunmadığı veya suyu kullanmaya güç yetmediği zaman, toprak cinsinden temiz bir şeyle gidermek için yapılan bir işlemdir. Şöyle yapılır: Abdestsiz olan yahut gusletmesi gereken bir kimse, iki elini toprak cinsinden temiz bir şeye bir kez vurup bununla yüzünü mesheder. Sonra yine iki elini ikinci kez vurup bununla da dirseklerine kadar iki kolunu mesheder. Bu işlem, abdestsizliği gidermek yahut namaz kılmak veya taharetsiz sahih olmayan bir ibadeti yerine getirmek niyeti ile yapılır. İşte teyemmümün esası bundan ibarettir. O halde teyemmümün farzları bir niyet ve iki mesihden ibarettir. İmam Zürfer'e göre, teyemmümde niyet farz değildir. Teyemmüm, bu ümmetin özelliklerindendir, ahir zaman ümmeti için bir kolaylıktır. Yüce mabuduna ibadet edecek olan müslümanın alışmış olduğu temizlik halinden yoksun olarak ibadet etmemesini sağlar. Bu konuda müslümanın duyduğu ruhsal bir ihtiyacı giderir. İnsanı yaratılışının aslı olan toprağa döndürecek onda tevazu ve yaratıcıya saygı duygularını canlandırır.

Ömer Nasuhi Bilmen / Büyük İslam İlmihali