İnsanın arayışı -1-
24.03.2022 00:00:00
İnsanlık var olduğundan beri akıllara gelen önemli bir soru vardır: "Varlık aleminin yaratılış sebebi nedir?"
Bu makalemizde kısa da olsa bu önemli konu üzerinde duracağız. Varlık aleminin yaratılış sebebi bir kutsi hadiste özetleniyor.
Hz. Peygamber Efendimizin (s.a.a.) lisanından Cenab-ı Hak şöyle buyuruyor: "Ben gizli bir hazine idim. Bilinmeyi murat eyledim ve mahlûkatı yarattım."
Ezel ve ebed çizgisi içerisinde mutlak var olan Allah'tır. Mahlûkat dediğimiz varlığın bir başlangıcı ve elbette bir sonu olacaktır.
İşte bu, Cenab-ı Hakk'ın Kendi Zâtını, Kendi esma-i İlahisini, Kendi ef'alini, Kendi sıfat-ı Bâri'sini tanıma, bilinme isteğinden dolayı bu mahlûkat âlemi yaratılmıştır.
Mahlûkatın yaratılışı da çok çeşitli cilveleri içerisinde saklamaktadır. Mesela insana baktığınız zaman, Cenab-ı Hak, insana ayrı bir tecelli ile ve o tecellinin çok ayrıntıları ile beraber tecelli ederek onun varlığını vücuda getirmiş.
Zât-ı Bâri'nin tecellisi ile birlikte var ettiği mahluk insandır. Ama bir de Zât-ı Bâri ile değil de ef'ali ile tecelli ederek vücuda getirdiği varlıklar var. Esma-i İlahisinin tecellisi ile beraber vücuda getirdiği varlıklar var. Sıfat-ı Bâri'si ile tecelli edip vücuda getirdiği varlıklar var.
Yani bu mükevvenatta var olan sonsuz çeşitteki varlıkların her birinin sonsuz tecelliden vücut bulduğu hakikati vardır.
Onun için dikkat edilirse hiçbir varlık, diğerine benzemez. Hepsi güldür ama gül olmasına rağmen hepsi de ayrıdır. Her gülün kendine mahsus, aynı esmanın tecellisi de olsa ayrı yanları vardır. Dikeni de öyledir.
Mesela parmak izleri. Bu âlemden şu kadar milyar insan gelmiş geçmiş. Her bir insanın parmak izi farklı olup hiç biri diğerine benzemiyor. Bu kadar güçlü sanat, bu kadar mükemmel bir ispat hiçbir yerde yoktur. Bütün bunlar Cenab-ı Hakk'ın varlığını izhar ederek bilinmesi arzusundan yaratılmışlardır.
Varlıklar Allah'ın tecellisinden vücut bulmuştur
Varlık âleminin oluşumu az evvel ifade ettiğimiz gibi Ce nab-ı Hakk'ın tecellisinden vücut bulmuştur. Varlığın var olması Allah'ın tecellisidir. Ama öyle bir tecelli ki bu, her varlığa farklıdır.
Mesela nebatata olan tecelli farklıdır. Hayvanata olan tecelli daha farklıdır. Bitkiler âlemindeki çeşitli türlere olan tecelli çok farklıdır. Hayvanlar içerisindeki çeşitlere tecelli çok farklıdır. Yıldızlara, galaksilere olan tecelliler çok daha farklıdır.
Kısaca, her biri Allah'ın isimlerinin, fiillerinin, sıfat-ı Bâri'sinin ve Zâtının te-cellilerinden vücut bulmuştur. Meşreb-i sufiyye, "zuhur-i İlahi" diyerek bunu ifade eder. Kısaca bunu diyebiliriz.
Mahlûkat, Rabbini arama seferberliğindedir
Her varlık, Cenab-ı Hakk'ın gerek zât, gerek sıfat, gerekse esma-i İlahisinin tecellisinden vücut bulmuştur. Bir eşya hangi isme muhatap ise o isimle birlikte Allah'ı bulma arzusundadır.
Çünkü onun tecellisinden vücut bulmuştur. Dolayısıyla, o yoldan Allah'ı bulmak ister. Bütün mahlûkatın kendi içinde Rabbini arama seferberliği vardır.
Bu arayış o kadar enteresandır ki ayet-i kerimede Cenab-ı Hak şöyle buyurur: "Güneş, kendisi için belirlenen yerde akar (döner). İşte bu, Aziz ve Alîm olan Allah'ın takdiridir. Ay için de birtakım menziller (yörüngeler) tayin ettik. Nihayet o, eğri hurma dalı gibi (hilâl) olur da geri döner. Ne güneş aya yetişebilir, ne de gece gündüzü geçebilir. Her biri bir yörüngede yüzerler." (Yasin, 38-40).
Yani felek âleminde bütün bu yıldızların yüzmesi haddizatında Mevlana'nın da ifade buyurduğu gibi kendisini yaratanını aramasıdır. Bu, galaksiler çapında böyledir.
Cismin en küçük parçasına intikal edildiği zaman bakıyorsunuz atomun içerisinde de elektronların saniyede 30 bin km hızla döndüğü şeklinde ilmî bir realiteye rastlıyorsunuz.
O da mahlûkatın en küçük zerresinde Rabbini arayış seferberliğidir. Bu işin ilmî hakikati de budur.
Dikkat edilirse ayet-i kerimede Cenab-ı Hak, gerek mazi sigasıyla, gerekse muzari sigasıyla, varlık âleminin O'nu zikrettiğini buyuruyor.
Kur'an-ı Kerim'de Allah, "Yerde ve gökte ne varsa hepsi Allah'ı zikrediyor" buyurmaktadır. Hatırınıza ne geliyorsa hepsi Allah'ı anıyor.
Bir başka ayette de, "Geçmişte canlı ve cansız ne varsa hepsi Allah'ı zikretti" buyuruyor. O halde varlık âlemi, devam ettiği müddetçe her dem Allah'ı anma seferberliğindedir. Bu anış da aslında Rabbinin tecellisinden mülhem olan varlığın kendi özünü aramasıdır. Rabbini aramasıdır. Bu, bir seferberliktir."
Devam edecek...
(Prof. Dr. Haydar Baş, İcmal Dergisi Kasım 2015)
Devam edecek...
(Prof. Dr. Haydar Baş, İcmal Dergisi Kasım 2015)
Prof. Dr. Haydar Baş / diğer yazıları
- Din Allah’a vuslat yoludur / 18.04.2024
- 'Çekilirsen aradan geri kalır Yaradan' / 17.04.2024
- Arif olmak abid olmaktan geçer / 16.04.2024
- Dosdoğru yol üzere yaşamak -2 / 15.04.2024
- Dosdoğru yol üzere yaşamak -1 / 14.04.2024
- Allah'ın ahlakı ile ahlaklanmak / 13.04.2024
- Sevgi Allah’ın eseridir -2- / 12.04.2024
- Sevgi Allah’ın eseridir -1- / 11.04.2024
- Ramazan Bayramımız mübarek olsun / 10.04.2024
- Allah'a kavuşmayı ummak / 09.04.2024
- 'Çekilirsen aradan geri kalır Yaradan' / 17.04.2024
- Arif olmak abid olmaktan geçer / 16.04.2024
- Dosdoğru yol üzere yaşamak -2 / 15.04.2024
- Dosdoğru yol üzere yaşamak -1 / 14.04.2024
- Allah'ın ahlakı ile ahlaklanmak / 13.04.2024
- Sevgi Allah’ın eseridir -2- / 12.04.2024
- Sevgi Allah’ın eseridir -1- / 11.04.2024
- Ramazan Bayramımız mübarek olsun / 10.04.2024
- Allah'a kavuşmayı ummak / 09.04.2024
