Otizm tanısı nasıl konulur?

Otizm spektrum bozukluğu (OSB), sosyal etkileşim, iletişim ve davranışlarda zorluklarla karakterize edilen nörogelişimsel bir bozukluk. Otizmin belirtileri çocukluk döneminde genellikle 2-3 yaşlarında belirginleşir.

Otizm teşhis süreci, dikkatli gözlem, standart testler ve multidisipliner bir yaklaşımla gerçekleştirilir.

Erken teşhis, bireyin potansiyelini en üst düzeye çıkarmak için kritik öneme sahiptir. Aileler, uzmanlar ve eğitimciler arasında işbirliği, otizmli bireylerin desteklenmesinde hayati bir rol oynar.

Peki otizm teşhisi nasıl konulur ve süreç hangi adımlardan oluşur? 

Otizm Belirtileri

Otizm belirtileri, her bireyde farklılık gösterebilir ancak genel olarak şu kategorilerde toplanabilir:

Sosyal İletişim ve Etkileşim Problemleri: Göz teması kurmaktan kaçınma, yaşıtlarıyla oyun oynama konusunda zorluk, sosyal ipuçlarını anlamada güçlük.
Dil ve İletişim Bozuklukları: Konuşma gelişiminde gecikme, tekrarlayıcı konuşmalar (ekolali), sohbet başlatmada ve sürdürmede zorluk.
Davranış ve İlgi Alanlarında Sınırlılık: Tekrarlayıcı hareketler (el çırpma, sallanma), değişikliklere karşı aşırı direnç, belirli konulara yoğun ilgi.

Teşhis Süreci

Otizm teşhis süreci multidisipliner bir yaklaşımla gerçekleştirilir ve birkaç aşamadan oluşur:

1. Gözlem ve İlk Değerlendirme
Aileler genellikle çocuklarının gelişiminde bazı farklılıklar fark ederek bir uzmana başvururlar. Pediatrist veya aile hekimi, ilk değerlendirmeyi yaparak çocuğun gelişimsel gecikmeleri olup olmadığını gözlemler.

2. Gelişimsel Tarama Testleri
Eğer ilk değerlendirmede otizm belirtileri fark edilirse, daha detaylı gelişimsel tarama testleri yapılır. Bu testler, çocuğun sosyal, dil ve motor becerilerini ölçer. M-CHAT (Modified Checklist for Autism in Toddlers) gibi standart tarama araçları bu aşamada kullanılabilir.

3. Uzman Değerlendirmesi
Tarama testlerinde risk faktörleri tespit edilirse, çocuk bir çocuk psikiyatristi, nörolog veya gelişimsel pediatrist gibi uzmanlara yönlendirilir. Bu uzmanlar, daha kapsamlı değerlendirmeler yaparak teşhisi netleştirir.

4. Kapsamlı Gelişimsel Değerlendirme
Uzman, çocuğun ayrıntılı bir geçmişini alır ve çeşitli gözlem ve değerlendirme araçlarını kullanarak çocuğun davranışlarını inceler. ADOS (Autism Diagnostic Observation Schedule) ve ADI-R (Autism Diagnostic Interview-Revised) gibi standart testler bu süreçte önemli rol oynar.

5. Ek Değerlendirmeler
Otizm teşhisi konulurken diğer olası tıbbi durumlar ve bozukluklar da değerlendirilir. Bu, işitme testleri, genetik testler ve nörolojik değerlendirmeler gibi ek testler gerektirebilir.

Teşhis Sonrası Süreç

Otizm teşhisi konulduktan sonra, bireyin ihtiyaçlarına yönelik bir tedavi ve destek planı oluşturulur. Erken müdahale programları, eğitim hizmetleri ve terapi seçenekleri, bireyin sosyal ve iletişim becerilerini geliştirmeye yardımcı olabilir. Ayrıca, ailelere destek sağlamak ve eğitim vermek de önemli bir adımdır.