logo
03 TEMMUZ 2025

Ahmet Yesevi'de aşka dayalı arınma

12.01.2014 00:00:00
Aşk, genel manada bir insanın başka bir şeyi sevmesi demektir. İnsanın tabiatı, hayvanları, çiçekleri, çalışmayı, sanatı, bilimi; kısacası her şeyi çok sevmesi genel manada aşktır. Fakat bizim kültürümüzde aşk terimi, insanın karşı cinsini ya da Allah'ı sevmesi olarak yaygınlaşmıştır. Türk edebiyatı kadın aşkı ve Allah aşkı konusunda oldukça zengindir. İnsanı insan yapan temel hususiyetlerden birisi aşktır. Yani sevme, bağlanma, tutku; hatta ihtiras ve bu uğurda her türlü fedakârlığı saf bir kalple ve katışıksız bir feragatla kabullenme ve sonunda sızlanmama. Bir yerlerden okuduğum ya da birilerinden duyduğum "âşık olmayan eşek olur" sözü anlamlıdır. Zira âşık olmak demek, farkına varmak demektir. Duygusal, manevi, soyut zenginliklerin farkına varmak, varlıkların olayların, zamanın, mekanın, insanın içine gizlenmiş olan güzellik gibi olağanüstü bir değeri keşfetmek demektir. Âşık olmak, hayatı bütün derinliğiyle duyumsayarak yaşamak demektir. Âşık olmayan eşek olur, yani hayatı salt yeme, içme, uyuma faaliyetlerinden ibaret olarak görür. Âşık olmayan kişi, hayatı ve dünyayı derinliğine kavrayamaz, salt biyolojik bir süreç olarak görür, maddenin dışında manevi zenginlikleri görmeden ot gibi yaşayıp gider. Aslında böylesine bir hayat, yani eşek gibi yaşanan bir hayat, yaşanmamış sayılır. Ya da bir başka ifadeyle insanın doğuştan getirdiği kabiliyetlerini kullanmayarak kendi var oluşuna ihanet etmesi demektir. Aşkla arınma nasıl olur? Âşık olan insan, karşısındaki insanın değerini, önemini derinden hisseder. Aşk, insan duygularını inceltir, eğitir. Sevmenin ne demek olduğunu bilen insan, başkasına kötülük yapmaktan olabildiğince çekinir. Özellikle Allah aşkı çok derin olan insanlar, kötülük ve günah işlemekten iyice çekinirler. Kişide Allah aşkı ne kadar derinse o kadar mükemmel insan olur. Dolayısıyla tasavvufta ilahi aşkla arınma, çok önemli bir olgudur. Ahmet Yesevî bir hikmetinde şöyle der: "Dertsiz insan insan değil, bunu anla; Aşksız insan hayvan cinsi, bunu dinle; Gönlünüzde aşk olmasa, bana ağla; Ağlayanlara has aşkımı bağışladım." Yesevî, aşkı olmayan insanın hayvan olduğunu söylüyor ki bu doğrudur. İnsan da hayvan da canlıdırlar ve ikisi de yeyip içer, soluk alıp verirler. Fakat aralarındaki fark, insanın şuurlu ve duygulu olmasıdır. Aşk, büyük bir şuur ve derin bir duygudur. Bu, hayvanda yoktur. Hayvanlar sadece cesetleriyle ilgilidirler, maddi boyutla sınırlıdırlar. İnsan ise biyolojik varlığından öte maneviyatla, duyguyla, düşünceyle, kültürle, sanatla, bilimle de ilgilenir. Asıl manevi tarafıyla anlam kazanır. Aşk, varlığı derinden hissetmek, farkına varmaktır. Hayvanda bu yoktur. Yesevî'nin "Aşksız insan hayvan cinsi, bunu dinle;" mısraı, Türkiye Türkçesinde güzel bir nükte olarak şöyle ifade edilir: "Âşık olmayan eşek olur." Aşk, başkasını sevmek ve onun için fedakârlık yapmak demektir. Aşk, başkasına kötülük değil iyilik yapmaya sevkeder. Aşk, ince, derin insani duyguları geliştirir. Dolayısıyla insanın kabalıklardan, kötülük yapma istek ve duygularından arınması için aşk derinliği kaçınılmazdır. İnsan Allah'a sonsuz bir aşkla bağlanarak, Allah'ta yok olarak, Allah'ta sonsuzluğa ulaşarak sonsuza dek diri kalırlar. Bu da ontolojik anlamda insanın tatmin olması demektir. Allah'a inanmayan insanın varlık ve varoluş sorunu çözümlenmemiş olur. Bu da insanı bunalıma sokar. Huzur, Allah'a sonsuz aşktadır. Yesevî şöyle der: "Gerçek âşıklar diridirler ölmezler Ruhları da yer altına girmezler Zâhid âbid bu anlamı bilmezler Gerçek âşıklar halkın Hızır'ıdırlar." Ontolojik anlamda var oluş sorununun gerçek çözümü, kişinin ruh ve beden varlığının tamamında Allah'ın bütün isimlerinin tecellilerini, Allah'ın kendi varlığı üzerindeki mutlak tasarrufunu derinden, içten, gönülden, kalpten hissetmesindedir. Bu anlamda insanın kendi varoluşunun hakikatini en iyi hisseden, büyük bir aşkla Allah'a bağlanan Hallac??"ı Mansur'dur. Nitekim Ahmet Yesevî, bu meseleyi en iyi kavramış velilerden biridir. Şöyle değerlendirir: "Mansur der: Ene'l??"Hak erenler işi, doğru Mollalar da: Yanlış, gönlüne kötü gelip Söyleme Ene'l??"Hak, kâfir oldun Mansur der Kur'an içinde budur deyip öldürdüler taş atıp Bilmediler mollalar Ene'l??"Hak'kın manasını Zahir ehline hal ilmini görmedi münasip."
Yorumlar
Yorum bulunmuyor.
Yorumlarınızı paylaşın

--
 
Prof. Dr. Nurullah Çetin / diğer yazıları
Gazeteciye zeytinlik fırçası
'Sen gazetecilik falan yapmıyorsun'
Özdağ'dan Hüseyin Baş'a ziyaret
BTP liderinden 3. yol mesajı
En düşük emekli maaşı belli oldu
Yeni maaş 16 bin 881 TL
Soykırım hızlandı
Can kaybı 57 bin 130'a çıktı
MSB'den terörle mücadele açıklaması
Son 1 haftada 3 terörist teslim oldu
Benzine, motorine, LPG'ye zam
ÖTV'de otomatik artış
TÜİK enflasyon verilerini açıkladı
Haziran enflasyonu yüzde 1,37
280 bin 875 TL
Bedelli askerlik ücreti belli oldu
Memur ve emekliye hayal kırıklığı
Beklenen enflasyon verileri açıklandı
Pilot hayatını kaybetti
Düşen uçak bulundu
İsrail Gazze'de 48 saatte 26 katliam yaptı
300'den fazla Filistinli öldü
Trump-Fed kavgası büyüyor
"Powell derhal istifa etmeli"
Tek motorlu uçak düştü
Arama çalışmaları sürüyor
Türkiye'nin ilk iklim kanunu
Tartışmalı yasa Meclis'ten geçti
İsrailli bakanlar Batı Şeria'nın ilhakını istedi
Mısır'dan İsrail'e kınama
Gazeteciye zeytinlik fırçası
'Sen gazetecilik falan yapmıyorsun'
Özdağ'dan Hüseyin Baş'a ziyaret
BTP liderinden 3. yol mesajı
En düşük emekli maaşı belli oldu
Yeni maaş 16 bin 881 TL
Soykırım hızlandı
Can kaybı 57 bin 130'a çıktı
MSB'den terörle mücadele açıklaması
Son 1 haftada 3 terörist teslim oldu
Benzine, motorine, LPG'ye zam
ÖTV'de otomatik artış
TÜİK enflasyon verilerini açıkladı
Haziran enflasyonu yüzde 1,37
280 bin 875 TL
Bedelli askerlik ücreti belli oldu
Memur ve emekliye hayal kırıklığı
Beklenen enflasyon verileri açıklandı
Pilot hayatını kaybetti
Düşen uçak bulundu
İsrail Gazze'de 48 saatte 26 katliam yaptı
300'den fazla Filistinli öldü
Trump-Fed kavgası büyüyor
"Powell derhal istifa etmeli"
Tek motorlu uçak düştü
Arama çalışmaları sürüyor
Türkiye'nin ilk iklim kanunu
Tartışmalı yasa Meclis'ten geçti
İsrailli bakanlar Batı Şeria'nın ilhakını istedi
Mısır'dan İsrail'e kınama
logo

Beşyol Mah. 502. Sok. No: 6/1
Küçükçekmece / İstanbul

Telefon: (212) 624 09 99
E-posta: internet@yenimesaj.com.tr gundogdu@yenimesaj.com.tr


WhatsApp iletişim: (542) 289 52 85


Tüm hakları Yeni Mesaj adına saklıdır: ©1996-2025

Yazılı izin alınmaksızın site içeriğinin fiziki veya elektronik ortamda kopyalanması, çoğaltılması, dağıtılması veya yeniden yayınlanması aksi belirtilmediği sürece yasal yükümlülük altına sokabilir. Daha fazla bilgi almak için telefon veya eposta ile irtibata geçilebilir. Yeni Mesaj Gazetesi'nde yer alan köşe yazıları sebebi ile ortaya çıkabilecek herhangi bir hukuksal, ekonomik, etik sorumluluk ilgili köşe yazarına ait olup Yeni Mesaj Gazetesi herhangi bir yükümlülük kabul etmez. Sözleşmesiz yazar, muhabir ve temsilcilere telif ödemesi yapılmaz.