AKP'nin yılsonunda Meclis'e getireceği yeni anayasa taslağında Atatürk ideolojisine atıfta bulunan maddelerin çıkarılacağı açıklandı. Açıklama Cumhurbaşkanı Başdanışmanı'ndan geldi.
Bi kere baştan düzeltelim; sözünü ettikleri yeni anayasa değil, mevcut anayasada değişikliktir. Bizzat kendi açıklamalarında bile çelişki vardır. Hem yeni anayasa diyorlar hem de Atatürk maddelerinin çıkarılmasından dem vuruyorlar. Muradınız yeni anayasa ise, çıkartılacak maddeler zaten olmaz. Çıkarılacak maddeler varsa, belli ki mevcut anayasa metninde düzeltme yapacaksınız. Anayasa hukukunu bilmedikleri ortada da, danışmanları için ne söylemeli?
Diyelim ki yeni anayasa yapacaklar. TBMM yasa yapar, yani yasama meclisidir(Anayasa, madde 7). Yasa koyucudur ama anayasa koyucu değildir. Anayasa ile ilgili yetkisi "anayasa değişikliği" ile sınırlıdır. Yeni anayasa yapamaz, mevcut anayasada değişiklik yapabilir(madde 175).
Yapacakları değişiklikle Atatürk adını silebilirler mi?
Önce bakalım anayasadaki Atatürk ile ilgili kısımlara;
Başlangıç bölümü, birinci fıkra: "?Atatürk'ün belirlediği milliyetçilik anlayışı ve onun inkılap ve ilkeleri doğrultusunda",
Madde 2: "?Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan?".
Başka maddelerde de Atatürk'e atıf var (42, 58, 134 ve milletvekili yemini ile cumhurbaşkanı yeminleriyle ilgili 81. ve 103. maddeler).
Ancak yukarıya aldığımız "Başlangıç" ve 2. madde metinleri, anayasanın 4. maddesinde düzenlenen "değiştirilemez", "değiştirilmesi teklif edilemez" yasağı kapsamındadır. Peki "Başlangıç" bölümü buna dahil midir? Anayasanın 176. maddesine göre "Başlangıç" bölümü anayasa metnindendir. Yine değişiklik yasağı getirilen ve Cumhuriyetin niteliklerini belirleyen 2. maddesinde "?başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan?" ibaresine göre "Başlangıç" bölümündeki temel ilkeler ki, Atatürk milliyetçiliği ve onun ilke ve inkılaplarıdır bunlar, değiştirilemez.
Bunların alışkanlıklarıdır yasağı delmek. Yasak masak aldırmadan ve de çoğunluğu sağladıktan sonra değiştirilemez maddeleri değiştirdiler. Yaptırımı ne olacak?
Anayasa Mahkemesi(AYM), anayasa değişikliklerini "şekil" yönünden denetleme ve iptal yetkisi vardır(madde 148).
Şekil şartları 175.maddede yazılıdır:
1. TBMM üye tamsayısının 1/3'ünün yazılı teklifi,
2. Teklifin iki kez görüşülerek, TBMM üye tamsayısının en az 3/5 çoğunluğu ve gizli oylama ile kabulü.
Bir şekil şartı da, anayasanın 4. maddesindedir; anayasanın ilk üç maddesinin değiştirilemeyeceği. Bu yasağa da uyulduğu takdirde şekil şartları yerine getirilmiş olur. Anayasa Mahkemesi bunları inceler ve değiştirilmesi yasaklanan maddeler varsa, şekil yönünden anayasa değişikliğini iptal eder.
