AYM gemisi batıyor mu?

Anayasa Mahkemesi (AYM) Başkanı Zühtü Arslan, artan iş yüküyle başa çıkamadıklarını açıkladı. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından AYM üyeliğine seçilen Selahaddin Menteş için 25 Temmuz'da yapılan yemin töreninde konuşan Arslan, "Bireysel başvuru hakkının tanındığı 23 Eylül 2012'den bugüne kadar 236 bin civarındaki başvurudan 190 binini karara bağladık" derken AYM'nin tek başına bu yükü taşıyamayacağını ve yasal değişikliklerin yapılması gerektiğinin altını çizdi.

İş yükü deyince, yerel mahkemelerden Yargıtay ve Danıştay'a kadar diğer yargı yerlerinde de durum farklı değil; milyonlarca dava dosyası var.

AYM'yi diğer mahkemelerden ayrı tutalım. Nasıl ki anayasa tüm yasaların üstündeyse, Anayasa Mahkemesi de anayasal yargının başındadır. Hukuk devletinin sigortasıdır. "Hukuksuz demokrasi olmaz" sözünün teminatıdır. Nitekim yasaların anayasaya uygunluğunu denetlemek bu mahkemenin görevidir. Bu görevinin yanında başka görevleri de bulunmaktadır.

Anayasa Mahkemesi, kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin, TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi)  İçtüzüğünün Anayasaya uygunluğunu incelerken bu denetleme işlevinin dışında yargılama görevi de vardır; Cumhurbaşkanını, TBMM Başkanını, Cumhurbaşkanı yardımcılarını, bakanları, AYM, Yargıtay, Danıştay Başkan ve üyelerini, Başsavcılarını, Cumhuriyet Başsavcı vekilini, Hakimler ve Sacılar Kurulu ve Sayıştay Başkan ve üyelerini görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılar. Yine aynı şekilde, görevleriyle ilgili suçlarından dolayı Genel Kurmay Başkanını, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanlarını da yargılar.

7.5.2010 tarihinde yapılan anayasa değişikliği ile AYM'nin işlevlerine "Bireysel başvuru"ları inceleme görevi de ilave edilmiştir.

İşte AYM Başkanına, artık bu yükü taşıyamaz hale geldik, dedirten de budur. Yaklaşık 7 yıldır AYM'ye yapılan bireysel başvuru sayısı yüzbinleri bulmuştur.

Nedir bu bireysel başvuru?

Anayasanın 148.maddesine göre: "Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir…"

Bireysel başvuru kabul edilmeden önce yurttaşlar Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine gidiyordu ve bu mahkemenin Türkiye aleyhine verdiği kararların kabarık olması, mağdurlara ödenecek tazminat tutarlarının yüksekliği, Yöneticileri önlem almaya zorlamış, insanlarımızın Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine gitmeden Türkiye'de AYM'de dava açmaları (bireysel başvuruda bulunmaları) imkânı sağlanmıştır. Ne var ki, AYM tek başına bu yükü taşıyamaz hale gelmiştir.

İlginçtir, 20 Temmuz-31 Ağustos adli tatil başlamış… Adliye tatilde AYM ise panikte… Şu adli tatil işini başka yazımıza ertelemek üzere orta yolu bulalım. Yapılacak yasal ya da anayasal değişiklikle AYM'nin yükünü hafifletelim ve kurulacak bir insan hakları mahkemesi ile AYM gemisini kurtaralım.