Batının adaleti bu kadar

11 Temmuz 1995'te Ratko Mladic komutasındaki Sırp milisler Srebrenitza'ya girdi. Burası Sırp bölgesinde 60 bin nüfuslu bir Boşnak kentiydi. Sırplar-Boşnaklar-Hırvatlar arasında iç savaşın başlamasından bir yıl kadar sonra, 1993 Mart'ında Srebrenitza'ya giden BM Barış Gücü'nün Fransız komutanı General François Phillipe Morillon (günümüzde Avrupa Parlamentosu milletvekili), Müslüman halka güvence vermişti: "Korkmayın. Artık BM'nin himayesindesiniz. Sizi asla terk etmeyeceğim." Ve kentte BM Barış Gücü'nden 350 kişilik bir Hollanda birliğini görevlendirmişti. Mladic'in adamları 13 - 16 Temmuz arasında Srebrenitza'da tümü erkek 8 bini aşkın Müslüman'ı öldürdüler ve 60 toplu mezara gömdüler. Aslında "Geliyorum" diyen bir katliamdı bu: Kent halkı Boşnak bölgesine nakledilmelerini istedi. BM reddetti! Saldırıların durdurulması için hava müdahalesi istedi. BM reddetti! Sırp milisler kentte toplu infazlar yaparken Hollandalı Barış Gücü askerleri tek kurşun bile atmadı. Peki göz göre göre yürütülen etnik temizliğe neden seyirci kalındı? Yanıtlar yıllar sonra BM'nin raporunda, Fransa Ulusal Meclisi'nin tutanaklarında, Srebrenitza vahşetini konu alan ve Hollanda'da Wim Kok hükümeti ile Kara Kuvvetleri Komutanı General Ad van Baal'ın istifasına yol açan "Enclave" belgesel filminde, Yugoslavya savaş suçlularını yargılayan Uluslararası Ceza Mahkemesi Başsavcısı Carla del Ponte'nin açıklamalarında, Bosna'da barışı sağlayan Dayton Anlaşmaları'nın mimarı Richard Holbrooke'un (Başkan Clinton döneminde Dışişleri Bakan Yardımcısı) itiraflarında öğrenilebildi. Buyurun: - "Bana verilen talimatlarda Srebrenitza'nın gözden çıkarıldığı bildirildi." (Holbrooke) - "Sırplar'ın Srebrenitza'da esir almayacaklarını biliyorduk." (Dönemin Fransa Dışişleri Bakanı Alain Juppe) - "Batılılar, Sırplar'ın Srebrenitza'da herkesi öldüreceklerini biliyorlardı." (Carla del Ponte) - "Srebrenitza'nın düşmesinin nedenini Fransa, İngiltere ve ABD'nin, hatta Saraybosna'daki Boşnak yetkililerin harekete geçme isteksizliklerinde aramak gerekir." (Fransız Parlamentosu tutanakları) Gerçek sorumlular Batı'da Bu yanıtlar insanın kanını donduran bir gerçeğin ipuçlarını veriyor: Dayton Anlaşmaları sınırları bölgedeki güç dengelerine göre çizmişti. Ancak Sırp bölgesinde kalan Srebrenitza gibi Müslüman yerleşim birimleri anlaşmayı uygulamayı güçleştiriyordu. O nedenle Srebrenitza feda edildi. Halkıyla birlikte! 1995 yazındaki bu etnik temizlik dün BM'nin en üst yargı organı olan Lahey'deki Uluslararası Adalet Divanı tarafından "Soykırım" diye tanımlandı. Yine Lahey'de görev yapan Uluslararası Ceza Mahkemesi de Srebrenitza katliamının "Soykırım" olduğunu ilan etmişti zaten."Soykırım ama Sırbistan hukuken sorumlu değil." Aynen böyle deniyor Uluslararası Adalet Divanı'nın kararında. Yani? "Slobodan Milosevic yönetimi ne sistemli ve planlı etnik temizlik kararı aldı, ne yaptı, ne yapılmasına katkıda bulundu. Sadece Bosnalı Sırp milisler üstündeki nüfuzunu kullanmadı!" Soykırımda Batı'nın sorumluluğundan hiç sözetmeyen ve BosnaHersek'in Sırbistan'dan tazminat istemesinin yolunu kesen bu kararla, Srebrenitza soykırımının tüm sorumluluğu sadece -bir türlü yakalanamayan-Bosna Sırpları'nın siyasi lideri Radovan Karadzic ile milislerin komutanı General Ratko Mladic'in omuzlarına yüklendi. Ve kimlikleri hâlâ belirlenemediği için torbalarda bekletilen 3.500'ü aşkın kurbanın kemiği sızladı. Büyüklerin adaleti işte böyle birşey... Erdal Şafak