Cehalet yayma bilimi: Agnatoloji-1

"Cehalet yayma bilimi" de olur mu demeyin? Kasıtlı "kitlesel" cehaletin yaygınlaştırılmasının ne denli önemli olduğunu, kitlelerin cahil bırakılmasından menfaat uman dev şirketler tarafından satış için veya hırslı politikacılar tarafından oy için büyük bütçeler harcandığını biliyor muydunuz?
Cevabınız ne olursa olsun, 1970'lerden bu güne böyle bir olgu ve bilimsel bir adı bile var artık: Agnatoloji.
Kitlelere "cehalet' atfetmenin ilk anda insanı inciten bir yanı var elbette... Kendini "zeki" ve "eğitimli", diğerlerini "geri zeka" ve/veya "eğitimsiz" cahil görerek büyüklenen, kibirli "entelektüel" çıkışları yapan kendi beğenmiş burjuva çocuklarının alt tabakadan gördüğü halkı beğenmeyen şımarık tavırları karşısında duyulan iç kıyıcı, duygusal bir inciniş ve keskin acı veren bir duygudur bu? Bunun gibi kişisel cehaletin doğurduğu sonuçlardan bahsetmiyoruz. 
Cahil bıraktıkları kitleleri kendi menfaatlerine kullanmak için kitleleri bilinçli olarak cahil bırakan, "cehaleti" bilinçli olarak yayan bir oluşumun adını koyan bilimsel bir disiplinden bahsediyoruz? 
Kapitalist sermaye odaklarının, kitleleri "cehalete gönüllü, cehalete adanmış olmaktan rahatsızlık duymayan ve kendilerini cehaletleriyle mutlu" hissetmelerini sağlamak için cehaletlerini özel bir yetenek veya üstünlükmüş gibi algılatıp, farkındalık sahibi kişileri aşağılayıcı tavırlarının izini süren ve bu tavırları ile daha derin bir cehalete iten oluşumdan bahsediyoruz: "Agnotoloji"?
"Agnotoloji" deyiminin ortaya çıkışı
1969'da Brown & Williamson tütün şirketinin kaleme aldığı "Sigara ve Sağlık Önerileri" başlıklı bir yazıda, büyük tütün şirketlerinin sigara karşıtı kampanyalara karşı uyguladığı taktiklerden söz ediliyordu. 1979'da ise sigara ve tütün şirketlerinin gizli bir talimatı ortaya çıkmıştı. 
Sigaranın kitlelere nasıl pazarlanması gerektiğini ele alan bölümde şunlar anlatılıyordu: "Genel kamuoyunun kafasındaki olgusal gerçeklerle başa çıkmanın en iyi yolu bu konuda ihtilaf ve şüphe yaratmaktır."
Bu bilgilerin ortaya çıkması üzerine Stanford Üniversitesi'nden bilim tarihçisi Robert Proctor tütün şirketlerinin uygulamaları ve sigara içmenin kansere yol açıp açmadığı konusunda "kafa karışıklığı yaratma" girişimlerini araştırmaya başladı.
Proctor, tüketicilerin sigaranın zararlarını öğrenmesini istemeyen tütün sanayisinin, tütünün sağlık üzerindeki zararlı etkileri hakkındaki bilimsel bulguları saptırmak için milyarlar harcadıklarını tespit eti. 
1969'da yayınlanan taktikler ve 1979 tarihinde ortaya çıkan talimatlar Agnotoloji için ideal örnekler oldu. Bu çalışmalar sonunda Proctor, kitlesel cehaleti kasıtlı olarak yayma konusunun incelenmesini "Agnotoloji: Bilgisizlik Bilimi" olarak adlandırdı. 
Agnatolojiye göre "Bilginin yaygın ve erişilebilir olması, doğru bilgiye kolayca erişildiği anlamına gelmez."
"Güçlü sanayilerin kendi ürünlerini satmak için bilgisizliği nasıl teşvik edebileceğini araştırıyordum. Bilgisizlik güç sağlar ve Agnotoloji de "kasıtlı olarak yaratılan cehaletle" ilgilenir. Agnotolojiye yoğunlaşınca gizli bilimin gizli dünyasını keşfettim ve tarihçilerin buna daha fazla ilgi göstermesi gerektiğini düşündüm" diyor Proctor? 
Proctor cehaletin sadece öğrenilmemiş şeyler değil, aynı zamanda siyasi bir manevra veya kitlelerin bilgi sahibi olmasını istemeyen kurumlar tarafından yayılan kasıtlı bir bilgisizlik olduğunu vurguluyor. Buna göre Agnotoloji, "bir ürünü satmak ya da çıkar elde etmek için kasıtlı olarak kafa karışıklığı ve yalan bilgi yaymanın incelenmesi" demek oluyor.
(devam edecek?)