Çok ağır taviz

RECEP BAHAR/ANALİZ 


Dün gece Türkiye'nin uzun ince yola dönüşen Avrupa Birliği yolculuğunda uzun bir geceydi. Başbakan Davutoğlu, AB yetkilileriyle biri genel, diğeri özel iki zirve düzenledi. Başbakan Ahmet Davutoğlu, önceki akşam saatlerinde yapılan Türkiye-AB Zirvesi'nde Türk vatandaşları için vizelerin Haziran sonuna kadar kaldırılmasını, Suriyeli sığınmacılar için 3 milyar Euro'luk ek fon verilmesini, her kabul edilecek sığınmacı için AB'nin Türkiye'den bir sığınmacı almasını içeren bir teklif sundu. 29 Kasım'da yapılan Türkiye-AB Zirvesi'nde varılan anlaşmada, Türk vatandaşları için vizelerin kaldırılacağı tarih olarak belirlenen Ekim 2016 da öne çekildi. Yeni teklifte Türk vatandaşları için vize kısıtlamasının Haziran sonunda kaldırılması istendi.



3 milyar Euro yetmez



Türkiye, AB'nin 'yük paylaşımı2 adı altında Suriyeli sığınmacılar için vereceği 3 milyar Euro'luk fonun arttırılmasını da istedi. Yeni teklifte önümüzdeki seneler için bu miktar toplam 6 milyar Euro olarak öngörülüyor. Mevcut 3 milyar Euro'luk fonun da kısa sürede Suriyeli sığınmacılar için hazırlanan projelere tahsis edilmesi isteniyor. AB şu ana kadar Türkiye'ye ilk Brüksel zirvesinden 3 ay sonra 95 milyon Euro gönderdi. Bu durumda 3 milyar Euro'nun gelmesi yaklaşık 8.5 yıl alacak! Brüksel'den gelen haberlere göre eğer sığınmacı akını kesilirse AB 3 yıl içinde 6 milyar Euro vermeye sıcak bakıyor ama Davutoğlu'nun sunduğu telifin diğer maddelerine şimdilik onay vermedi. AB, bu yöndeki nihai kararını 17-18 Mart'ta yapılacak AB Zirvesi'nde verecek.



AB'nin zamana ihtiyacı var!



Almanya Başbakanı Angela Merkel, AB-Türkiye Zirvesi'nin ardından düzenlediği basın toplantısında, "Türkiye'nin AB'ye sunduğu önerileri büyük memnuniyetle karşılıyoruz ancak gelecek hafta yapılacak AB zirvesine kadar zamana ihtiyacımız var. Birçok AB ülkesinin parlamentolarına danışması gerekiyor" dedi. AB devlet ve hükümet başkanlarının 17-18 Mart'ta Brüksel'de zirvede bir araya geleceklerini hatırlatan Merkel, bu zirveye kadar Türkiye'nin önerilerinin detayları üzerinde görüşmeler yapılacağını kaydetti.



En dikkat çeken öneri



Türkiye'nin diğer bir teklifi de sığınmacıların kabulüne ilişkin oldu. Türkiye, Yunanistan'dan gönderilecek her bir sığınmacı için AB'nin Türkiye'den Suriyeli bir sığınmacı almasını önerdi. Türkiye bu yolla, insan kaçakçılığının ve Ege Denizi'nde ölümlerin son bulmasını amaçlıyor. Yaklaşık 1 saat 40 dakika süren Türkiye-AB Zirvesi'nde sunulan teklifler, Konsey toplantıısnda AB liderleri tarafından ayrı bir toplantıda ele alındı. Başbakan Davutoğlu'nun sunduğu talepler doğrultusunda müzakere edilen taslak metni ele alan AB liderleri, söz konusu plan konusunda görüş birliği sağlayamadı.



Erken vizeye karşılık tüm sığınmacılar geri alınacak



Başbakan Davutoğlu; gecenin ilerleyen saatlerinde AB Konseyi Başkanı Donald Tusk, Komisyon Başkanı Jean-Claude Juncker ile Almanya Başbakanı Angela Merkel ile mini zirvede bir araya geldi. Görüşme yaklaşık 1.5 saat sürdü. Görüşmeden sonra Davutoğlu, Tusk ve Juncker ortak basın toplantısı düzenledi. Davutoğlu, burada kritik açıklamalar yaparak, şunları söyledi: "Bizler, Türkiye'de gerekli yasal düzenlemeleri tamamlama konusunda üzerimize düşeni yapacağız. AB tarafı da kendi üzerine düşeni yapacak. En geç Haziran sonunda Türk vatandaşlarının Schengen bölgesine vizesiz seyahat edebileceklerini umut ediyoruz" dedi. AB ile Türkiye arasında, geçen kasım ayında uzlaşmaya varılan eylem planının, Ekim 2016'da vize serbestliği öngördüğünü hatırlatan Davutoğlu, şöyle devam etti: "Türkiye olarak vize serbestliğine, daha önce planlamış olduğumuzdan daha erken geçmeyi talep ettik. AB'nin tüm temel kurumları, bu kurumların liderleri ve temsilcileri Haziran ayının sonuna kadar vize serbestisi için söz verdiler. Çünkü bizler de Geri Kabul Anlaşması'nı planlanandan daha erken uygulamaya başlıyoruz. Türkiye'den giden yasa dışı, düzensiz göçmenleri, hangi ülke vatandaşı olduklarına bakmaksızın geri kabul etme yönünde cesaret isteyen bir karar almaktayız. Türkiye'nin Yunan adalarından geri kabul edeceği her bir Suriyeli göçmene karşı, AB'nin de Türkiye'den bir Suriyeli mülteciyi kabul edeceği inancıyla bunu yapmayı planlıyoruz. Bununla amacımız yasa dışı göçün önüne geçmek, insan kaçakçılarıyla mücadele etmek, Avrupa'ya gelmek isteyenler için yasal göç yollarını cesaretlendirerek onlara yardımcı olmak, bu süreci disiplin içinde yönetilir hale getirmek. Burada temel amacımız, insani bir amaçtır." AB Konseyi Başkanı Donald Tusk ise "Batı Balkanlardaki rotadan geçişler artık kapanmıştır" dedi. 



AB hiçbir taahhüdün altına girmedi



 AB devlet ve hükümet başkanlarının ortak yazılı açıklamasında, Türkiye ile belli prensipler üzerinde çalışılmasında mutabık kalındığı belirtildi. Çalışma kapsamında, Türk vatandaşları için vizelerin en geç haziran ayı sonuna kadar kaldırılması için vize serbestisi yol haritasının uygulanmasının hızlandırılması, mümkün olan en kısa sürede üyelik müzakerelerinde yeni fasılların açılması kararının hazırlanması, Türkiye'deki Suriyeliler için yeni fonlarda anlaşılması değerlendirilecek. Hazırlanan çalışma, 18 Mart'taki AB zirvesinde yeniden ele alanacak 



Kesin bir şey varsa o da Balkan yolunun kapanması



AB devlet ve hükümet başkanları, Batı Balkan güzergahı boyunca düzensiz göçmen akışının şimdi sona erdiğini bildirdi. AB liderleri, Türkiye-AB Zirvesi'nde, Türkiye'nin öneri paketinin yanı sıra sığınmacı kriziyle ilişkili diğer konuları da görüştü. Zirvenin ardından kendi aralarında başka bir görüşme gerçekleştiren AB devlet ve hükümet başkanları, ortak açıklamayla bu konularda alınan kararları duyurdu. Buna göre, Schengen Anlaşması'nın tam olarak uygulanmasına karar verildi. Sığınmacıların bir ülkeden diğerine gönderilmesi yaklaşımının sonlandırılmasında da mutabık kalan liderlerin zirve sonunda yayınlanan ortak açıklamalarında, "Batı Balkan güzergahı boyunca düzensiz göçmen akışı şimdi sona erdi" ifadesi kullanıldı. Uluslararası korumaya muhtaç olmayan göçmenlerin karşılıklı geri kabul anlaşmaları çerçevesinde Türkiye'ye gönderilmesi için Yunanistan'a yardım edilecek. Uygulama 1 Haziran itibarıyla da AB ve Türkiye arasındaki geri kabul anlaşmasıyla devam edecek. AB ülkelerinin gönüllülük esasına dayalı olarak Türkiye'den sığınmacı alınması programı üzerinde çalışılmaya devam edilecek. Sığınmacı krizi ile ilgili durum ve çözüm önerileri 18 Mart'ta yapılacak AB Liderler Zirvesi'nde ele alınacak. 



Ege NATO'ya teslim



Bu arada Başbakan Ahmet Davutoğlu ve NATO Genel Sekreteri Stoltenberg  ile NATO Genel Merkezi'nde bir araya geldikten sonra ortak basın toplantısı düzenledi. Stoltenberg, "Bölge sularında faaliyet alanımızı genişletiyoruz ve NATO, Ege Denizi'nde faaliyetine bugün başlıyor" dedi. Bu durum Türkiye'nin mülteci akını karşısında aciz kaldığını da gözler önüne seriyor.



Kapılar kapandı



Türkiye yaklaşık 3 milyon Suriyeliye ev sahipliği yaparken, yaklaşık 363 bin Suriyeli geçen yıl Avrupa'dan iltica talebinde bulundu. Günde yaklaşık 2 bin Suriyeli, Iraklı ve Afgan sığınmacı Türkiye üzerinden Yunanistan'a geçmeye çalışıyor. Şu anda 35 bin sığınmacı Makedonya sınırını kapattığından Yunanistan'da sıkışmış durumda. AB, bu sığınmacıları Türkiye'ye iade etmeyi planlıyor.