Derviş Yunus'ta aşk

Canını aşk yoluna vermeyen aşık mıdır?/Cehd eyleyip ol dosta ermeyen aşık mıdır?/Dost sevgisin gönülde can-ıla berkitmeyen(Sağlamlaştırmayan)/Tul-i emel defterin dürmeyen aşık mıdır?/Dün gün riyazat çekip halvetlerde diz çöküp/Sohbetlerde baş çatıp yanmayan aşık mıdır?Aşık olmak, derviş olmak her kula nasib olmayan zor bir iştir. Hatta derler ki; dervişlik yakasız, yensiz gömlektir giyin giyebilirseniz. Lakin insanın içinde aşk olunca, şevk olunca, istek olunca tul-i emel defterini de dürer, riyazet de çeker, halvete de girer, sohbetlerde baş çatıp yanar.Derviş için sohbetin önemi büyüktür, derviş hal bilgisini, nerede olduğunu ve nereye gittiğini, yolda nelerle karşılaşacağını sohbetlerde öğrenir. Birbirlerine ayna olan dervişlerin, sohbette bir araya gelişleri onların kaynaşmasına vesile olur."Derviş bağrı baş gerek/Gözü dolu yaş gerek"...Nasıl olmasın ki o en güzel aşka düşmüştür ve kulluğunu en güzel bir biçimde yaşamaya çalışmaktadır. Hicran, aşk ateşi bağrını dağlamaktadır. Bağrı başlı olmayan derviş olamaz ki?"Dövene elsiz gerek/Sövene dilsiz gerek/Derviş gönülsüz gerek"...Bütün bunlara rağmen derviş, haksızlık karşısında susan çekingen biri değildir. Hakkı tutup kaldırır, haksızlık karşısında susan dilsiz şeytandır, derviş değil. "Elsiziz, dilsiziz, belsiziz amma/Gezeriz alemde erkekçesine"...Dervişin ana meselesi "aşk" tır. İlahi aşkla coşar, ilahi aşk ile yıkanır, temizlenir, her türden güzel ahlak unsurlarını kazanır. Yunus'umuz derki;İşitin ey yarenler aşk bir güneşe benzer/Aşkı olmayan gönül misali taşa benzer/Taş gönülde ne biter, dilinde ağu tüter/Nice yumuşak söylese sözü savaşa benzer. Aşıkların halini şöyle anlatır Yunus;Hocam aşık olanların işi ah ile zar olur/Hasretinden ol maşukun gözün yaşın pınar olur/Dünü günü kılar zarı yani görmek diler yari/İşitmezler bu haberi aşksızlar bihaber olur.Dervişin en önemli özelliklerinden biri gönül insanı olmasıdır. Diyebiliriz ki: "Derviş gönüldür, gönül".Yunus der ki;"Gönül Çalab'ın tahtı, Çalab gönüle baktı/İki cihan bedbahtı kim gönül yıkar ise."Derviş Hz. Peygamberin ahlakı ile ahlaklanır; haset etmez, kibirlenmez, kendini beğenmez, riyakar değildir, kin tutmaz, gıybet etmez, su-i zanda bulunmaz, hüsn-ü zanda bulunur, tevazu eder, rıfk (yumuşaklık) sahibidir, tefekkür ve tevekkül ehlidir. İşte bu yüzden dervişlik yensiz, yakasız gömlektir.