Eklem ağrıları: Nedenleri, belirtileri ve çözüm yolları

Eklem ağrıları, vücudun hareket sisteminin temel taşları olan eklemlerin çevresinde veya içinde hissedilen rahatsızlıklardır. Bu ağrılar, hafif bir sızıdan şiddetli ve hareketi engelleyen bir duruma kadar geniş bir yelpazede görülebilir. Her yaştan insanı etkileyebilse de, özellikle 40 yaş üstü bireylerde daha sık rastlanır. Ağrının kaynağı sadece eklem kıkırdağı değil, bağlar, tendonlar, sinovyum zarı, kemik uçları ve çevresindeki kaslar da olabilir.

Eklem ağrıları, vücudun hareket sisteminin temel taşları olan eklemlerin çevresinde veya içinde hissedilen rahatsızlıklardır. Bu ağrılar, hafif bir sızıdan şiddetli ve hareketi engelleyen bir duruma kadar geniş bir yelpazede görülebilir. Her yaştan insanı etkileyebilse de, özellikle 40 yaş üstü bireylerde daha sık rastlanır. Ağrının kaynağı sadece eklem kıkırdağı değil, bağlar, tendonlar, sinovyum zarı, kemik uçları ve çevresindeki kaslar da olabilir.

Eklem ağrılarının en yaygın nedenlerinden biri osteoartrittir. Yaşla birlikte eklem kıkırdağının aşınması, kemiklerin birbirine sürtünmesine yol açar ve bu da ağrı, sertlik ve şişmeye neden olur. Sabahları eklemlerde 30 dakikadan kısa süren tutukluk, hareketle azalan ağrı ve özellikle diz, kalça, el parmakları gibi yük taşıyan eklemlerde görülmesi osteoartritin tipik özelliklerindendir.

İkinci sık neden ise romatoid artrit gibi iltihabi romatizmal hastalıklardır. Bu grupta bağışıklık sistemi kendi eklem dokularına saldırır. Sabahları bir saatten uzun süren sertlik, simetrik eklem tutulumu (örneğin her iki el bileği), şişlik, kızarıklık ve sıcaklık artışı görülür. Hastalık genellikle 30-50 yaş arasında başlar ve tedavi edilmezse eklem deformitesine yol açabilir.



Gut hastalığı, ürik asit kristallerinin eklemde birikmesiyle ani ve şiddetli ağrı ataklarına neden olur. Genellikle ayak başparmağında başlar, gece yarısı uykudan uyandıracak kadar şiddetli olabilir. Kırmızı, şiş ve aşırı hassas bir eklemle kendini gösterir. Alkol, kırmızı et, deniz ürünleri gibi pürinden zengin gıdalar atakları tetikleyebilir.

Ankilozan spondilit ise omurga ve leğen kemiği eklemlerini tutan kronik iltihabi bir hastalıktır. Özellikle genç erkeklerde görülür. Sabahları belde uzun süren sertlik, hareketle düzelen ağrı, gece ağrısı ve zamanla omurgada kaynama (ankiloz) tipik bulgulardır.

Eklem ağrıları travma sonrası da ortaya çıkabilir. Burkulma, kırık, menisküs yırtığı veya bağ yaralanmaları ani ağrı ve fonksiyon kaybına yol açar. Bu durumda şişlik, morarma ve hareket kısıtlılığı belirgindir. Ayrıca fibromiyalji gibi yumuşak doku romatizmaları da yaygın eklem ve kas ağrısına neden olabilir, ancak eklemde gerçek bir iltihap veya hasar yoktur.



Tanı koyarken doktor, ağrının başlangıç şekli, süresi, şiddeti, eşlik eden belirtiler (ateş, kilo kaybı, sabah tutukluğu), aile öyküsü ve fiziksel muayene bulgularını değerlendirir. Gerekirse kan testleri (CRP, sedimantasyon, romatoid faktör, ANA), röntgen, ultrason, MR veya eklem sıvısı analizi istenebilir.

Tedavi, altta yatan nedene göre şekillenir. Osteoartritte kilo verme, fizik tedavi, kas güçlendirme egzersizleri ve ağrı kesiciler ön plandadır. Romatoid artrit gibi iltihabi hastalıklarda ise erken dönemde hastalık modifiye edici ilaçlar (DMARD'lar) ve biyolojik ajanlar kullanılır. Gut atağında kolşisin, kortikosteroid veya NSAİİ'ler etkili olur. Fiziksel dinlenme, buz uygulaması, elevasyon ve kompresyon (RICE yöntemi) akut yaralanmalarda ilk yardımdır.

Korunma için düzenli egzersiz, ideal kiloyu koruma, dengeli beslenme, yeterli D vitamini ve kalsiyum alımı, düşmelere karşı önlem ve aşırı yüklenmeden kaçınma önemlidir. Eklem ağrısı 6 haftadan uzun sürerse, gece uykudan uyandırıyorsa, ateş veya kilo kaybıyla birlikteyse mutlaka doktora başvurulmalıdır. Erken müdahale, eklem hasarını önler ve yaşam kalitesini korur.