Lise birincileri sistem mağduru

Yüksek Öğretim Kurumu'nun YÖK) Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) ile işbirliği yaparak, 1998'den bu yana yürürlüğe koyduğu "alan tercihli orta öğretim sistemi" meslek lisesi mezunlarını mağdur etmeye devam ediyor. Sözkonusu sistem, İmam Hatip, Teknik Lise ve Meslek Lisesi mezunlarını farklı bir kategori altında toplayarak, bu okullardan mezun olan öğrencilerin "Tıp, Mühendislik, Hukuk gibi" alanlarda tercih yapmalarının önünü kesiyor.

Çifte standart mağduru oldular

Son 5 yılda Öğrenci Seçme Sınavı'na (ÖSS) giren lise birincilerinden 7 bin 975'i, devlet üniversitelerinde kontenjan ayrılmasına karşın üniversiteyi kazanamadı. Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM), lise ve dengi okulları birincilikle bitiren adayların yerleşebilmesi için devlet üniversitelerinin her bölümünde en az 1 kişilik kontenjan ayırıyor. Bu haktan yararlanabilmek için adayın ÖSS'yi kazanması gerekiyor.

ÖSS'de birincilerin durumu

Sınav sonuçlarına ilişkin istatistiklerden derlenen bilgilere göre, 2002-ÖSS'ye giren lise birincisi 6 bin 236 adaydan, 2 bin 107'si açıkta kaldı. Adaylardan 3 bin 477'si lisans, 600'ü ön lisans, 108'i Açıköğretim olmak üzere toplam 4 bin 185'i ise bir yükseköğretim programına yerleştirildi.

2001-ÖSS'de 6 bin 39 okul birincisi adaydan 4 bin 157'si bir yükseköğretim programına yerleşirken, 1882 okul birincisi açıkta kaldı.

2000-ÖSS'de 5 bin 691 okul biricisi adaydan 4 bin 110'u üniversitede okumaya hak kazandı. 1581 lise birincisi aday, hiçbir yükseköğretim programına yerleşemedi.

1999-ÖSS'de üniversitelere 4 bin 72'sinin lise birincisi yerleşmeye hak kazanırken, 1312 aday açıkta kaldı.

1998-ÖSS'de de 1093 lise birincisi üniversiteyi kazanamadı.

Çoğunluğu meslek lisesi mezunu

YÖK, tek sınav sistemine geçilmesinin "doğru bir uygulama olduğunu" savunmak amacıyla 2 yıl önce hazırladığı bir raporda, üniversiteye yerleşemeyen lise birincilerinin çoğunluğunun mesleki ve teknik lise mezunları arasından çıktığını bildirmişti. Raporda, mesleki ve teknik lise mezunlarına el becerisi kazandırmaya yönelik eğitim verildiğine işaret edilerek, akademik yönden yetersiz oldukları vurgulanmıştı. ÖSYM Başkanı Dr. Fethi Toker de okul birincilerinden bazılarının puanı yüksek bölümleri tercih etmeleri nedeniyle açıkta kaldıklarını belirtti. Toker, ÖSS başarı ortalaması düşük okullardan mezun lise birincilerinin üniversiteyi kazanamadığını ifade etti.

Lise birincileri neden kazanamıyor?

Lise birincilerinin normal koşullarda Orta Öğretim Başarı Puanları (OÖBP) "80" üzerinden hesaplanıyor. Eğer aday meslek lisesi mezunu ise ve "Tıp, Hukuk, Mühendislik, İktisat gibi" alanlarda tercih yapmışsa, OÖBP'si (0.2) katsayısı ile çarpılıyor. Bu durumda lise birincisi aday, ÖSS Sınavı'nda bütün soruları yapsa bile, ancak mütevazi bir üniversitenin, mütevazi bir bölümünü kazanabiliyor. Oysa genel lisenin sayısal alanından mezun olan bir lise birincisi, mühendislikle ilgili bir tercih yaptığında OÖBP'si (0.5) katsayısı ile çarpılıyor. 2002 ÖSS Yerleştirme sonuçlarına göre, en yüksek sayısal puan 224. Şayet ÖSS birincisi aday meslek lisesi çıkışlı olsaydı; OÖBP'si (0.2) katsayısı ile çarpılacaktı. Bu durumda, OÖBP'den elde edeceği not, 40 yerine 20 olacaktı ve böylece sözkonusu aday ODTÜ, Boğaziçi, Hacettepe, İTÜ'ye değil de mütevazi bir üniversitenin, mütevazi bir mühendislik fakültesine girebilecekti!