Medeni Kanun 96 yaşında

Bugün 17 Şubat… ATATÜRK devrimlerinin mütemmim cüzü (ayrılmaz /tamamlayıcı parçası) olan Medeni Kanun'un (MK) yürürlüğe girişinin 96.yıldönümü.

17 Şubat 1926 tarihli MK, kişiyi en geniş yönüyle, beşikten mezara, izleyen temel bir yasadır. Hatta doğumdan önce başlar bu takip, ölümden sonra da sürer. Yasanın koruması, kişi doğmadan önce ana rahminde cenin halindeyken başlar ve kişinin ölümünden sonra miras hukukuyla devam eder.

Önceki düzende, medeni hukuk alanına giren kişi hukuku, aile hukuku, miras hukuku ve eşya hukuku konularında, 1868-1876 yılları arasında hazırlanmış Mecelle yürürlükte idi.

Cumhuriyetin ilanından sonra hukuk alanındaki en önemli devrim medeni hukuk reformudur. Medeni Kanun da bu reformun belgesidir.

Yeni ve çağdaş bir devlet kurmanın ön şartı çağdaş bir hukuk sistemine sahip olmaktı. ATATÜRK, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM) 3'üncü yılını açış konuşmasında (1 Mart 1923) hukuk reformu gereğine değinmiştir.

Medeni hukuk alanına giren konularda çalışmak üzere kurulan komisyonlar faaliyetlerini arzu edilen sürede tamamlayamaması nedeniyle dağılmışlardı. 

Adalet Bakanı Mahmut Esat Bozkurt öncülüğünde İsviçre Medeni Kanunu'nun uyarlanması ile hazırlanan Türk Medeni Kanunu 17 Şubat 1926'da TBMM'de oybirliğiyle kabul edilerek yürürlüğe girmiştir.

Niye İsviçre? Fransız Medeni Kanunu 1807 tarihini taşıyordu. Yeni bir devlet olarak eski tarihli bir düzenlemeyi örnek almak uygun olmazdı. Almanya'daki hukuk metni, adeta demir leblebiydi. Almanlar bile o metinleri çözmekte güçlük çekiyordu. Bundan da vazgeçildi. İsviçre'nin örnek alınmasındaki neden çağdaş çizgide oluşuydu. Bir başka neden de Adalet Bakanının hukuk tahsilini İsviçre'de yapmış olması ve doktora tezini de bu ülkede vermesiydi. Tezinin konusu, "Türk halkının boynuna vurulan boyunduruk Sevr Muahedesi". Bakan Bozkurt'un İsviçre hukukunu iyi tanıması uyarlama seçiminde rol oynamıştı.

Medeni Kanun ile neler getirildi:

*Erkek olsun kadın olsun her yurttaşa eşini seçmek özgürlüğü tanındı. Böylece aile, karı ile kocanın gerçek arkadaşlığı ve kararlarda ortaklığı üzerine dayandırıldı.

*Kadına boşanmayı isteme hakkını tanıdı.

*Evlenme yaşını evlenmeye elverişli biyolojik ve ruhsal gelişme çağına uygun bir düzeyde belirledi.

*Kadın ev dışında meslek yapmak hakkına kavuştu.

*Kadının isteği dışında evlendirilmesini önledi.

*Evlenmenin devletin resmi görevlisi tarafından ve herkese açık nikâh ile yapılmasını zorunlu kıldı.

Mustafa Kemal Atatürk'ün sözleriyle bitirelim:

"Bizim toplumumuzun başarı gösterememesinin sebebi kadınlarımıza karşı gösterdiğimiz ilgisizlik ve kusurdan doğmaktadır. İnsanlar dünyaya alnında yazılı olduğu kadar yaşamak için gelmişlerdir. Yaşamak demek faaliyet demektir. Bu sebeple bir toplumun bir organı faaliyette bulunurken diğer organı işlemezse o toplum felç olmuştur. Bir toplumun hayat çalışması ve muvaffak olması için çalışmanın ve muvaffak olabilmenin bağlı olduğu bütün sebep ve şartları benimsemesi gerekir. Bundan ötürü bizim toplumumuz için ilim ve teknik gerekli ise bunların aynı derecede hem erkek, hem de kadınlarımızın edinmeleri lazımdır. Malûmdur ki , her safhada olduğu gibi sosyal hayatta dahi iş bölümü vardır. Bu umumi iş bölümü arasında kadınlar kendilerine ait olan vazifeleri yapacakları gibi aynı zamanda sosyal topluluğun refahı, saadeti için gerekli gündelik çalışmaya dahil olacaklardır." (1923)