Millî Mücadele’de din adamları-IV

"Mustafa Kemal Paşa'nın, 4 Mart 1920 tarihli bildirisi üzerine, yeni hükûmetin millî isteklere uygun nitelikte kurulması için Meclis-i Mebusan'a telgraf çekmiştir. Ankara fetvasını, Bilecik Müftüsü olarak imzalamıştır. TBMM başkanlığına çektiği 26 Nisan 1920 tarihli telgrafıyla, Millî Meclis'in Ankara'da toplanmasını içtenlikle kutlamıştır. Birçok tanınmış şahsiyet, bu meyanda Mahmut Celal Bey (Celal Bayar) de, Mehmet Nuri Efendi'nin yardımı ile Ankara'ya gelebilmiştir. Bölgedeki hizmetlerinden rahatsız olan Yunanlılar onu şehit etmiştir.

"… O gün öğleden sonra Bilecik Müftüsü Mehmet Nuri Hoca, silahlı ve yanında arkadaşı eşraftan Hacı Saffettin amca olduğu halde şemsiyesine dayanarak Bergoz Bağlarına doğru çıkıyorlardı. Uluyol'a kadar gitmişlerdi. Orada rastladıkları Yunan devriyeleri tarafından Müftü şehit edilmiş ve kendisini Deresakarı köyü mezarlığına defnetmişler, defin tabiatiyle köylüler tarafından yapılmıştır." 

Mustafa Lütfi Efendi Bilecik-Söğüt Müftüsü:

15 Ağustos 1911'de Söğüt Müftülüğü'ne tayin edilen Mustafa Lütfi Efendi, millî harekete katılmıştır. Söğüt Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin kuruluşu ve faaliyetlerinde görev aldı. Söğüt Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin kurucuları; Abdullah (Timurlenkoğlu), azalar; Cevdet Baybura, Müftü Mustafa (Kileci), Nuri Büyüktuğrul, Sabri İpek, Mehmet (Madenoğlu), Ragıp (İpek), Nail (Kibaroğlu), Hazım (Şahin) ve Ali Osman (Yazgan)'dır. Ayrıca Ankara fetvasını Söğüt Müftüsü olarak tasdik etmiştir." 

Urfa Müftüsü Hasan Hüsnü Efendi (Açanal):

30 Ekim 1919'da, Urfa'nın Fransızlar tarafından işgalinin başlamasıyla, Urfalılar adına şehrin ileri gelenleri ile birlikte yetkililere protesto telgrafları çekti. "… Hükûmet dairelerine kontrol memurları koymak, kanunlara aykırı olarak istediklerini tutuklamak, v.s. sûretiyle padişahın hükümranlık hakkına karıştıkları gibi, bütün ruhumuzla bağlı olduğumuz bayrağımızı resmî dairelerden indirerek, kutsal yurdumuzu Fransız sömürgesi haline koymuşlardır Fransa'nın bu yolsuz işlemleri Türkiye'yi bu zorlu kavganın ebedi mağluplarından birisi saydıklarını açıkça ortaya koyuyor. (…) Bu haksızlıklara karşı son ferdine kadar kanını dökmeye karar veren milletimiz, ülkemizde herhangi bir işgalin kaldırılmasıyla Fransız kötülüklerine bir son verilmesini, İtilaf Devletleri Yüksek Meclisi'ne bu telgraflarımızın arz buyurulmasını istirham ederiz."

Müftü Hasan Hüsnü Efendi, kendinden önceki Urfa Müftüsü Müslim ve Belediye Başkanı Mustafa Efendi'lerle birlikte imzaladığı protesto telgrafında da Ermenilerin tutumuna dikkat çekmiştir. Urfa Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin, eşraf ve ileri gelenlerce benimsenmesinde Müftü Hasan Efendi'nin önemli katkısı olmuştur." (Prof. Dr. Haydar Baş, Hoş Geldin Atatürk).
(devam edecek…)