Milli Mücadelede Kilis-I

7 Aralık Kilis'in kurtuluşunun 99. kurtuluş yıldönümü.

Son yıllarda eski coşkusunda kutlanmayan milli bayramlar, pandemi ile beraber iyice ruhunu kaybetti. Oysa milletlerin varlığını devam ettirmeleri için genç neslin tarih bilinci ile yetişmeleri gerekir.

Ecdadının canı bahasına bu yurdu koruduğunu ve bizlere emanet ettiğini idrak etmelidir.

Bu vesileyle kilisin milli mücadelede yeri ve Kilisli mücahitlerin kahramanlığını hatırlamak lazım.

Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk, "Ulusal Kurtuluş Mücadelesi" ile ilgili anılarını naklederken Kilis'le ilgili olarak şu bölümlere yer verir:

"Suriye cephesinde bir isim, bir unvandan ibaret kalan 7. Ordu kırık-dökük bölükler halinde darmadağın bulunuyordu. Bende şu teyakkuz hâsıl oldu: Bütün cephelerde bütün kuvvetler üzerinde emir ve kumanda kalmamıştır. Adeta delice bir emir verdim. Şam'da bulunan bütün kuvvetler, benim orada bıraktığım İsmet Bey'in emri altında kalacak, Rayak havalisindekiler Ali Fuat Paşa'nın kumandasında kuzeye hareket edeceklerdi. Bu şüphesiz geri çekilme emriydi. Suriye orduları kumandanı olan Levman Fen Sanders, "Verilecek tek karar bu olabilir" diyerek vermiş olduğu emri onaylamıştır.

Böylelikle dağınık kuvvetleri toplayarak, onları düzene koyup, Halep'i savunacaktım. Halep'i, sokak sokak, ev ev savunmak için tertipler düşünürken, bir grubun bizim karargâha saldırmayı plânladığını öğrendim. Çok yakın bir tehlikeyi işaret eden bu haberi tahkik için, bizzat o istikamete gitmeyi tercih ettim. Otomobilimde Tahsin Bey, yaverim Cevat Abbas Bey'den başkası yoktu. Şehrin şark methalinde kalabalığın içine girdik. Bunlar askerî kıyafet taşıyan Urban ve Bedevilerdi. Esir olmuştuk. Yanımda kuvvet alarak tek bir nefer yoktu. Bedeviler, etrafımızı sardı. Ve otomobilin her tarafına yüklendiler. Saldırı hazırlığını görünce şoföre, "Dur" emrini verdim. Elimde yalnızca Tahsin Bey'in verdiği kırbaçla ayağa kalkarak, onlara anlayabilecekleri bir lisanla sordum; "Reisiniz nerededir?" "Hepimiz reisiz" diye bağırdılar.

Derhal karar vermek lazımdı. Kırbaçla vurmaya başlayarak, "Çekilin!" diye bağırdım. Gayriihtiyarı çekildiler. Emrettim: "Derhal reisiniz karşıma gelsin." Reisleri karşıma geldi. O'na dedim ki: "Ben sizin yardım ettiğiniz vaziyete galebe çaldım. Herkes mağluptur. Fakat sizin iştirakinizi mazur görüyorum. Bu akşam yanıma geliniz. Sizinle görüşeceklerim var. O gece karargâha geldi. Esas niyetini öğrenerek kendisine 2 bin altın verdim. Ertesi gün ise beni öldüreceklerini öğrendim. Bunun üzerine Halep kumandanına emirlerimi ve talimatımı şu şekilde verdim:   

"Bu akşam Halep'in ilerisindeki kuvvetleri geriye çekeceğim. Yarın Halep'in garbı şimalinde İngiliz ve Araplarla mücadele edeceğim. Buna göre hareketlerinizi tanzim ediniz. Ertesi gün kuvvetlerimizin ricat ettiğini zanneden Arap ve İngilizler, meserretle taarruza başladılar. Ancak tarafımızdan alınan tertibatla mağlup ve münhezim oldular.

Ertesi gün Kilis Kaymakamı İbrahim Bey'e bir telgraf göndererek oraya geleceğimi bildirdim. Ayağımızı sağlam bir Türk toprağına basmadıkça düşmana karış mukavemet hattı oluşturamayacağımızı düşünüyordum. Kilis'e hareket etmeden önce birliğimizde görevli Kilisli Kenan oğlu Kara Mehmet'ten gerekli malumatı almıştım. Otomobilime Tahsin Bey'le Yaverim Cevat Abbas'ı alarak yola çıktık. Kilis'in girişinde Çanakkale Cephesindeki çavuşum Saraç Mehmet ve arkadaşlarının aldığı tertibatı görünce Kaymakam İbrahim Bey'in yerinde olmadığını öğrendik. Postaneye giderek çektiğim telgrafın Kaymakam İbrahim Bey'e verilip verilmediğini sordum. Telgraf memuru Hamdi Bey, Halep-Kilis arasındaki hattın savaş nedeniyle tahrip olması yüzünden telgrafı ben Kilis'e ulaştığım sıralarda Osmaniye üzeri aldığını ve hemen Kaymakam İbrahim Bey'e iletilmek üzere olduğunu bildirdi. Kaymakam İbrahim Bey'in Hükümet Konağına gelmesi ve Kilislilerle toplanmamız uzun sürmedi.

Kilisli gençlerin, "Paşam, Ordumuz ne halde? Halimiz ne olacak?" sorusana, "Ordumuz şu anda düşmanla temas halindedir. (Eliyle Kilis'in kuzeyindeki dağları göstererek) Sırtımızı verip savunmaya devam edeceğiz. Kilis'te savunma hazırlığı içinde inançlı gençler gördüm…" diye cevap vermiştir.

Bu yanıt, sonradan gerçekleştirilen ve destanlaştırılan Antep savunmasının, Maraş direnmesinin ve Kilislilerin başlattığı onurlu büyük savaşın da habercisidir. (Şfakta Savaşanlar, Ahmet Barutçu).

Ayrıca Kilis Kaymakamlığı'nda o gece yapılan toplantıda, bizzat Mustafa Kemal'in verdiği emirle Kilis Garnizonu'nda bulunan silahla cephaneler Yüzbaşı Ziya Bey tarafından sivil halka dağıtılır. Kilisliler daha sonra tarihe Kuva-yi Milliye olarak geçecek bu örgütün kurulmasını sağlayan ilk kent olarak ne kadar gururlansa yeridir. 

(devam edecek…)