Mudanya Antlaşması

99 yıl önce, Kurtuluş Savaşı sonrası İtilaf Devletleri ile Türkiye arasında 11 Ekim 1922'de "Mudanya Ateşkes Antlaşması" imzalandı. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM) kazandığı bu siyasi zafer ile Türk vatanının paylaşılma tasarıları sona erdi.

Büyük Taarruz'un Yunan ordularının kesin yenilgisiyle sonuçlanması ve Türk ordusunun 9 Eylül'de İzmir'e girmesi üzerine Büyük Asya rüyası sona eren Yunanlılar kendilerine bu felaketi hazırlayan İngiltere'den yardım istediler. Büyük Taarruz öncesi bütün dünya ile irtibatını kesen Mustafa Kemal Atatürk, İngilizlerin TBMM Hükûmetinden ateşkes antlaşması yapılmasını istemesi üzerine 3 Ekim 1922 tarihinde Mudanya Konferansını başlatmıştır.

Konferansta TBMM adına İsmet Paşa, İngiltere General Harington, Fransızlar General Charpy, İtalyanlar General Monbelli başkanlığındaki delegelerle görüşmelere katılmışlardır. Yunan temsilcileri General Mazarakis ile Albay Sariyanis görüşmelere katılmamışlar ve görüşmeleri Mudanya açıklarında bekleyen bir İngiliz gemisinden izlemişlerdir.

Mudanya Konferansında görüşülecek konular Mustafa Kemal Paşa ve İsmet Paşa ile birlikte saptanmıştır.

Görüşmeler çok çetin ve gergin başlamıştır. Yunanlıların Trakya'dan tamamen çekilmeleri ve Boğazların boşaltılması konuları çok tartışılmış ve görüşmeler sık sık kesilmiştir. Mustafa Kemal Paşa'nın 6 Ekim'e kadar bir netice alınmazsa Türk ordusunun yeniden harekete geçeceğini söylemesi üzerine İtilaf Devletleri telaşlanmışlar ve görüşmelere devam etme kararı almışlardır. Fransızlar yeni bir savaşı göze alacak durumda değildi. İngilizler ise İsmet Paşa'nın kendilerine yenilmiş bir ordu muamelesi yaptığından şikayet etmekteydiler. Görüşmelere devam edilmiş ve nihayet 11 Ekim 1922 günü Mudanya Ateşkes Antlaşması imzalanmıştır. Görüşmeleri uzaktan izleyen Yunanlılar antlaşmanın sonuçlarını kabul etmek zorunda kalmışlardır. Mudanya Ateşkes Antlaşması'nın imzalanması ile Kurtuluş Savaşı'nın askeri safhası sona ermiştir.

Mudanya Ateşkes Antlaşması ile Yunanlıların, Edirne ve Karaağaç'tan çekilmelerinin kabul edilmesi üzerine Trakya Yunanlılardan tamamen kurtarılmıştır. İngilizlerle savaşmadan 6 Ekim 1923'te İstanbul kurtarılmıştır. Meriç Nehri, Yunanlılarla aramızdaki sınır olarak kabul edilmiştir.

İstanbul'un kurtuluşu ve TBMM Hükûmetine devredilmesiyle birlikte Altı yüzyıllık Osmanlı İmparatorluğu da hukuken sona ermiştir.

İngiliz Parlamentosunda çok çetin tartışmalar yaşanmış ve İşçi Partisi lideri Mac Donald, Başbakan Lolyd George'a "Bize ne söz verdin sonuç ne oldu. İngiliz Hükûmetini boş yere büyük masraflara soktun" demiştir. İngilizlerin Yunanlılarla başlattıkları Anadolu projesi başarılı olamayınca İngiltere'de Lloyd George Hükûmeti düşmüştür. Yunanlıların Büyük Yunanistan Bizans İmparatorluğunu yeniden ihya etmek hayalleri de tarihe gömülmüştür.

Mudanya Ateşkes Antlaşması ile Mondros Ateşkes Antlaşması da geçerli bir belge olmaktan çıkmıştır.

Mondros Limanı'nda demirli Agamemnon zırhlısında yapılan Mondros Ateşkes Antlaşması, Osmanlı Devleti için kayıtsız, koşulsuz esaret fermanıdır.

Ernest Hemingway'in de haberinde sözünü ettiği ahşap evlerden, Rus asıllı bir ticaret adamı Aleksandr Ganyanof'un iki katlı beyaz yalısında yapılan Mudanya Antlaşması, Türkiye Cumhuriyeti için barış yıllarının başlangıcı olmuştur.