Namazda vakit meselesi

Prof. Dr. Haydar Baş, "Büyük İslam İlmihali-Namaz" eserinde namaz vakti hususunda şu bilgileri veriyor:

"Cenab-ı Hak, Kur'an-ı Kerim'de, "Namazı bitirince de ayakta, otururken ve yanınız üzerinde yatarken (daima) Allah'ı anın. Huzura kavuşunca da namazı dosdoğru kılın; çünkü namaz mü'minler üzerine vakitleri belli bir farzdır" (Nisa: 103) buyurdu.

Günde beş vakit farz namazlar ki; sabah, öğle, ikindi, akşam ve yatsı namazlarından ibarettir ve bunların sünnetleri için, vitir namazı, teravih namazı, Cuma ve bayram namazları için vakit birer şarttır.

İbn Amr b. el-Âs'dan; Allah Resûlü (s.a.a.) şöyle buyurdu: "Üç kimsenin namazı kabul olunmaz: Cemaati tarafından istenmeyen imam, namaza vaktinde gelmeyen kişi, hür insanları köle edinip onları köle gibi kullanan kişi." (Ebû Dâvud,No.593; İbn Mâce,No.970; Beyhakî,III,128).

Ebû Rezîn'den; "Nâfi' b. el-Ezrak, İbn Abbâs'la tartışarak, 'Allah'ın Kitabı'nda beş vakit (namazı) görebiliyor musun?'dedi. İbn Abbas, 'Evet' deyip şu âyeti okudu: 'Akşamlarken, sabahlarken, öğle ve ikindi vaktinde, -ki göklerde ve yerde hamd O'na mahsustur- tesbih edin, namaz kılın.' (Rûm, 17-8). 'Akşamlarken' buyruğundan akşam namazı, 'sabahlarken' buyruğundan sabah namazı, 'öğle vakti' derken öğle namazı, 'ikindi vakti'nden de ikindi namazı anlaşılmaktadır. Diğer bir yerdeki 'Ve min ba'di salâti'lişâi'den (Nûr:58) ise yatsı namazı anlaşılmaktadır." (Taberânî, el Mu'cemu'l-Kebîr'de; Heysemi, Mecma' VII, 89).

"Gündüzün iki ucunda, gecenin de ilk saatlerinde namaz kıl. Çünkü iyilikler kötülükleri (günahları) giderir. Bu, öğüt almak isteyenlere bir hatırlatmadır." (Hud: 114).

Abdülkadir Geylani Hazretleri, Geylani Tefsiri adlı eserinde, bu âyetin tefsirinde şöyle buyurdu: "Ve namazı ikame et! Yani bütün vakit ve hallerde varlığınla bir bütün olarak Allah'a yönelip O'na dayanmaya devam et. Özellikle de gündüzün her iki tarafında yani güneş doğmadan ve batmadan önce. Zira bu iki vakit vehim ve vesveselerden korunmuş vakitlerdir. İnsanın zihni bu vakitlerde dünya meşgalesinden boş ve rahat olur. Ve gizlice yönelip ibadet etmen gerekir. Gecenin gündüze yakın son saçaklarında yani saatlerinde. Çünkü zihnin vesveselerden fariğ olduğu bu vakitleri senin ibadet ve namazla ihya etmen sadece bu vakitlere özgü iyilik hasenattandır. Muhakkak ki, riya ve gösterişten uzak iyilikler kötülükleri giderir. Ve kötülük işleyenleri de gaflet kirinden ve bulanıklığından temizler ve arındırır." (Kutb-i Rabbânî Seyyid Şerif Şeyh Abdülkâdir Geylani, Geylani Tefsiri, c.2, s.473).

Bu namazların vakitlerini bilmek de farz olan bir görevdir. Ancak vakit girmekle namaz sahih olur. Vakti henüz girmeden kılınan bir namaz geçerli değildir, vakti içinde yeniden kılınması gerekir. Vakti çıktıktan sonra kılınacak bir farz namaz ise, eda değil, kaza edilmiş olur. Kaza edilen namazlar ise, farz borçlarını ödeseler de asıl namazın yerini tutmaz. Bir namazın özür olmaksızın kazaya bırakılması ise haramdır.

Enes'den; Peygamber Efendimiz (s.a.a.) buyuruyor ki: "Kim güzelce abdest alarak beş vakit namazını vakitlerinde, kıyâmını, huşûunu,

rükûunu, secdesini tamamlayarak kılarsa (namazları), bembeyaz ve tam bir aydınlık içinde çıkıp şöyle der: 'Beni koruduğun gibi Allah da seni korusun!' Kim de vaktine gözetmeden, abdestini güzelce almadan, huşûunu, rükûunu ve secdesini tam yapmadan kılarsa (namazları), kapkara bir halde çıkıp şöyle der: 'Beni yitirdiğin gibi Allah da seni yitirsin!' Allah'ın dilediği yere kadar gider, sonra yırtık bir elbise gibi dürülür ve (namazı kılanın) yüzüne çarpılır." (Taberânî, el-Mu'cemu'l-Evsat).

Hanzale el-Kâtib'den; Allah Resûlü (s.a.a.) şöyle buyurdu: "Kim beş vakit namaza rükû ve secdelerini hakkıyla yerine getirerek devam ederse ve onun Allah tarafından bir hak (farz) olduğunu bilirse ve vakitlerine de dikkat ederse, cennete girer." Yahut "cennet ona sâbit olur" yahut "ateşe haram olur" buyurdu. (Ahmed,IV,267).

Yahyâ b. Saîd'den; "Namaz kılan kişi, namazı vakti geçmeden kılmalıdır. Vaktinin geçmesi, ailesi ve malının kaybından daha kötüdür." (Mâlik, vukût 23, s.12).

Vaktinde kılınmayan beş vakit namazla vitir namazı sonra kaza edilir. Sünnet namazlarla, Cuma ve bayram namazları, vakitleri çıkınca kaza edilmezler. Cuma namazını kaçıran kimse o günkü öğle namazını kılar.

Câbir'den; Allah Resûlü (s.a.a.)şöyle buyurdu: "Bana beş şey verildi ki bunlar Benden önce hiç kimseye (Peygamber'e) verilmemiştir. Bütün peygamberler yalnız kendi kavimlerine gönderildi. Ben ise kızıl siyah her türlü ırk ve millete gönderildim. Benden önce ganimetler kimseye helâl değildi, Bana helâl kılındı. Yeryüzü Bana temiz ve mescid kılındı. Namaz vakti nerede gelirse kişi orada namaz kılar. Benim için bir aylık mesafedeki düşmanın kalbine korku konmak sûretiyle (Allah tarafından) yardım edilmiştir. Ayrıca Bana şefaat etme yetkisi verilmiştir." (Ahmed, II,I,304; Dârimi I,322; Buhârî,teyemmüm 1,I,86;Salât 56,I,113; fardu'l-humus 8,IV,80; Müslim,Mesâcid 2-3,s.370; Nesâî,Gusl 26,I,209-10).

İbn Mes'ûd'dan; Allah Resûlü (s.a.a.) şöyle buyurdu: "Benden sonra başınıza bazı adamlar geçecek; sünneti söndürüp bid'atla amel edeceklerdir. Namazı da vaktinde kılmayacaklardır."

Dedim ki: "Ey Allah Resûlü! Onlara yetişirsem ne yapayım?"

"Ey Ümmü Abd! Ne yapacağını Bana mı soruyorsun? Allah'a isyan edene itaat edilmez." (İbn Mâce, No. 2865).

Namazları vaktinde eda etmenin kazaya bırakmamanın önemine binaen Peygamber Efendimiz (s.a.a.) bu hadis-i şerifleri yeterlidir.